Tefaf gaat hedendaags

Met de kooptentoonstelling Night Fishing gaat Tefaf, de gereputeerde kunst- en antiekbeurs in Maastricht, voor het eerst de hedendaagse toer op. Op de eerste editie is ook de Belgische galerie Zeno X present.

Tefaf duikt de 21ste eeuw binnen”, zegt de Frans-Amerikaanse kunstcritica Sydney Picasso. Zij is de curator van de tentoonstelling Night Fishing, die vanaf morgen te zien is op Tefaf, ‘s werelds belangrijkste kunst- en antiekbeurs in Maastricht. Op die expo is werk te zien — en te koop — van acht hedendaagse kunstenaars die nog niet eerder op Tefaf stonden, onder wie Tony Cragg, Georg Baselitz, Nam June Paik, Richard Deacon en Mark Manders.

“Als thema koos ik voor sculptuur. Dat is een traditioneel, universeel en dus ideaal medium om de brug te slaan naar de andere, veel oudere objecten die op Tefaf te zien zijn”, aldus Picasso. Ze weet waarover ze spreekt: ze is opgeleid als archeologe en schrijft al veertig jaar over kunst, van prehistorische rotstekeningen tot 21ste-eeuwse opkomende namen. Ze is getrouwd met Claude Picasso, de zoon van Pablo.

Geen hokjesgeest

De tentoonstelling Night Fishing is een onderdeel van de sectie moderne kunst. Anders dan op de Belgische beurs Brafa, waar alle disciplines door elkaar staan, zijn de stands op Tefaf netjes opgedeeld in secties. Oude meesters, antiek en klassieke oudheid waren er al in de jaren tachtig, toen Tefaf ontstond. Later verbreedde de beurs en kwamen er nieuwe domeinen zoals moderne kunst en juwelen bij. Recenter is er ook vintage design en werk op papier te zien. Nu komt daar ook hedendaagse kunst bij.

Het initiatief kwam van het dagelijks bestuur van Tefaf. “Voor wie met kunstgeschiedenis bezig is, zijn er jaarlijks twee belangrijke beurzen: Tefaf en Art Basel. Maar ik ontmoet elke dag kunstliefhebbers die nog nooit van Tefaf gehoord hebben. De jonge generatie komt niet naar Maastricht. Door meer hedendaagse kunst te brengen, kan dat misschien veranderen. Ik vind het heel slim van Tefaf dat ze niet in hun hokje blijven zitten”, aldus Picasso.

Die hedendaagse sectie moet dan ook een jaarlijkse traditie worden. Picasso: “Dat Tefaf gelooft in het hedendaagse project, blijkt uit de grote investering die ze ervoor doen. Zo verschijnt er een speciale tentoonstellingscatalogus. Ze schakelden Tom Postma in voor de scenografie. Hij werkt ook voor Art Basel.” Hoe groot de investering precies is, willen ze bij Tefaf niet kwijt.

Dubbele boeking

Toch is hedendaagse kunst niet helemaal nieuw op Tefaf. Links en rechts zijn er contemporaine werken te zien — onder meer op de stands van Axel Vervoordt, Kukje Gallery en Galerie Odermatt-Vedovi. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren veel hedendaagse kunstgaleries gekomen en gegaan. In 2004 stond Xavier Hufkens bijvoorbeeld op de beurs, maar het jaar erna liet hij het al afweten.

Dat Tefaf nu zichtbaar investeert in de hedendaagse sectie, lijkt een nieuw hoofdstuk. Commercieel is het een verstandige zet. Grote veilinghuizen halen een steeds groter deel van hun omzet uit hedendaagse en postmoderne kunst. Klassieke domeinen zoals antieke meubels en oude schilderijen krijgen klappen. Maar Tefaf ontkent dat dat de drijfveer is. “Onze handelaars zitten aan de top van de markt. Dat is een stabiel segment dat niet in de klappen deelt. Dat we beginnen met hedendaags, komt vooral omdat we willen inspelen op de behoeftes van de verzamelaars. Zij worden steeds eclectischer en kopen naast antiek en oude meesters ook design, postmodern of hedendaags”, legt marketingdirecteur Madelon Strijbos uit.

Patrick van Maris, die op 1 mei de nieuwe CEO van Tefaf wordt, zal wellicht ook voor een nieuwe wind zorgen. Hij werkte 23 jaar voor Sotheby’s en hielp in 2012 Tefaf met de — uiteindelijk mislukte — plannen om een editie in Peking op poten te zetten. Tefaf uitbreiden en meer galeries toelaten, zal alvast geen optie zijn. Door plaatsgebrek kampt de beurs al jaren met ellenlange wachtlijsten. Dit jaar zijn van de 274 standhouders slechts elf nieuwkomers. Dat is een vloek en een zegen tegelijk. Enerzijds is het een compliment voor Tefaf dat standhouders blijven terugkomen, maar anderzijds zien kunstminnende bezoekers ook graag eens nieuwe gezichten. Daarom werd in 2008 Showcase opgezet: een sectie met kleinere stands die jonge handelaars de kans geeft om eenmalig op Tefaf te staan.

Maastricht versus Hongkong

In september 2014 plaatste Tefaf een oproep voor galeries om zich aan te melden voor Night Fishing. “De oproep was simpel: 14.000 euro voor een stand van 25 vierkante meter. Een erg aantrekkelijke deal, als je weet dat een grote stand op Tefaf 100.000 tot 120.000 euro kost”, zegt curator Picasso. Die bedragen willen ze bij Tefaf niet bevestigen. Maar de oproep was een succes. Er kwamen zeker honderd aanvragen, terwijl er maximaal tien plaatsen te verdelen waren.

Picasso stelde een verlanglijst op met artiesten die ze wilde tonen. Haar collega, cocurator Hidde van Seggelen, onderhandelde met de galeries. “Ik weet dat elk werk uiteindelijk moet worden verkocht, maar ik houd me liever bezig met de artistieke kant van kunst”, zegt Picasso. Een probleem was dat de timing van de hedendaagsekunstbeurs Art Basel Hong Kong, van 14 tot 17 maart, precies samenvalt met Tefaf. “Dat is lastig, omdat veel kunstenaars op mijn A-lijst — onder wie Erwin Wurm, Xavier Veilhan en Cory Arcangel — Hongkong verkozen boven Maastricht.”

Zo kan de Antwerpse galerie Zeno X debuteren op Tefaf. “De installatie Silence Studio van Mark Manders past prachtig op Tefaf”, vindt Frank Demaegd, de galeriehouder van Zeno X. “Zijn sculpturen hebben een prachtig craquelé dat vergankelijkheid uitstraalt. Dat is een mooi verband met de antieke objecten op de beurs. Ik hoop dat ik tijdens Tefaf enkele grote verzamelaars die doorgaans klassiekere werken kopen, ook voeling kan doen krijgen met hedendaags werk.”

“Waarom we niet op Art Basel Hong Kong staan? Vooral omdat we deze aanbieding van Tefaf hebben gekregen. Met acht man personeel is het organisatorisch onmogelijk twee beurzen tegelijk te doen. Zeker nu op hetzelfde moment de tentoonstelling van Michaël Borremans opent in Dallas. Maar er is een heel grote kans dat we volgend jaar rond deze tijd wel in Hongkong zullen zijn. 85 procent van onze omzet komt uit de internationale verkoop. Veel kopers zijn Aziaten. Zij verwachten dat we ook naar hen toe komen.”

Tefaf Maastricht loopt van 13 tot 22 maart.

IRIS DE FEIJTER