Tapijt, getekend Kenzo of Jef Koons

Ook kamerbreed tapijt behoort nu tot het creatieve domein van de grote ontwerpers.

www.tarkett.com

www.vorwerk-teppich.de

www.ecart-international.com

www.asplund.org

www.taipingcarpets.com

Een vakgebied waarvan ik niets afwist,” geeft de 45-jarige Christian Ghion toe. De Parijse designer gooit hoge ogen sinds hij artistiek directeur is van de fabrikant van vloerbekleding Tarkett.

Op een mooie dag vroeg het bedrijf hem een stand te ontwerpen waarvan de bekleding bestond uit stoffen tegels. Tarkett was enthousiast over het resultaat en stelde de ontwerper voor om een nieuw gamma uit te werken met de naam ‘privé-verzameling’. De challenge: één keer per jaar een collectie ontwerpen met vernieuwende motieven, exclusief uitgewerkt door twaalf bekende designers, ontwerpers of stilisten.

“Ik dacht niet dat dit voorstel zoveel succes zou kennen. Het is immers een stijloefening rond kamerbreed tapijt, een materiaal dat toch meestal als ouderwets of als synoniem voor stofnesten wordt bestempeld,” merkt Christian Ghion verwonderd op. “Ik heb zelf ontdekt dat het huidige kamerbreed tapijt zowel op hygiënisch, akoestisch als technisch vlak een hoogstandje is geworden en niets meer te maken heeft met het tapijt van zo’n twintig jaar geleden.”

60 grote designers

Zes jaar na de eerste uitgave mag de ‘privé-verzameling’ er prat op gaan dat ze een zestigtal grote namen uit de designerswereld kon strikken: van Ora ïto tot Jasper Morri-son en van Castelbajac tot Tom Dixon, de artistiek directeur van Habitat. De aanpak is heel plastisch, dikwijls afgeleid van bestaande patronen, zoals het werk van Philippe Daney, die inspiratie vond bij de bekende Rorschach-test. Het ontwerp van Adrien Gardère dan weer stelt een close-up van een litteken op de huid voor.

“Die interesse van de ontwerpers heeft waarschijnlijk veel te maken met de vrijheid die ze van mij krijgen,” merkt Christian Ghion op. Voor de jongste collectie kon hij blockbusters als de New Yorkse Karim Rashid of de Londense Ron Arad strikken . Die laatste doorspon het kamerbreed tapijt met een netwerk van gestileerde ijzerdraden in een motief dat aan een stripverhaal doet denken.

Voor Tarkett vormt de ‘privé-verzameling’ het middel om zijn stoffen tegel Tecsom (50 cm op 50 cm) te promoten. De tegel is vervaardigd uit een zeer resistent materiaal dat op een unieke manier kan worden bedrukt. Concreet wordt het motief rechtstreeks in de vezel geprint. Het procédé is snel en het starten van de productie vergt weinig voorbereidingswerk, zodat elk jaar een tiental nieuwe referenties op de markt kunnen worden gebracht zonder dat de producenten zich veel zorgen moeten maken over de rentabiliteit ervan.

Nieuw-Zeelandse wol en zijde

De strategie van Tarkett kent ondertussen navolging bij andere fabrikanten. Zo vindt u in de catalogus van het Zweedse Asplund een hele lijst jonge succesvolle ontwerpers. De Italiaan Stefano Giovannoni, dé topdesigner van Alessi, ontwierp bijvoorbeeld een tapijt dat de naam ‘Pluto eyes’ meekreeg en waarvan het design geïnspireerd is op de pupillen van de bekende tekenfilmhond. Duidelijk minder exuberant is het ontwerp in organische stijl van de Australische designer Marc Newson, die met zijn ontwerp ‘Marc Delux’ niet afwijkt van zijn eigen driedimensionale werken met als leidmotief maximale eenvoud en sensualiteit.

Toch betekent hedendaags design niet dat er niet gewerkt wordt met hoogstaande materialen. Asplund gaat er prat op dat het zijn tapijten vervaardigt uit Nieuw-Zeelandse wol, die de naam heeft de zuiverste ter wereld te zijn. Bovendien dragen alle exemplaren het label ‘hand tuft’ (met de hand getuft).

Ook Tai Ping, een fabrikant uit Hongkong, claimt dat hij wol uit Nieuw-Zeeland gebruikt in combinatie met zijde. Goed nieuws voor Kenzo, die voor Tai Ping een prachtig tapijt ontwierp met delicate bloemmotieven (Kura) en voor Laurent Buttazzoni, de ontwerper van een zeer geslaagd veelkleurig gestreept tapijt (Coco XXL). Zelfs Christian Ghion, de ‘grote gids’ van Tarkett, kon niet aan de verleiding weerstaan om voor Tai Ping een opmerkelijk en donzig tapijt te ontwerpen in trompe-l’oeil dat cirkels in het zand voorstelt (Hole). Een echte verwennerij voor de voetzool.

De sector vernieuwt, dat is duidelijk. Maar toch herinnert tapijtfabrikant Vorwerk (die zich in 1883 in het Ruhrgebied vestigde) dat zijn filosofie niets weg heeft van “een opportunistische zet vanuit de marketingafdeling van sommige concurrenten”. In 1988 al verzamelde de fabrikant voor zijn collectie ‘First edition’ een opmerkelijke reeks prestigieuze architecten en schilders, met onder meer Roy Lichtenstein, David Hockney, Sam Francis, Norman Foster, Michael Graves, Arata Isozaki en Jean Nouvel. Een lijstje om ‘u’ tegen te zeggen.

En tien jaar later doet de Duitse fabrikant het nog eens over met zijn ‘Flower Edition’, een verzameling tapijten die onder meer werden ontworpen door Jef Koons, dé star van de plastische kunst, en choreograaf Bob Wilson. Daarnaast schuwt Vorwerk ook het klassevolle, traditionele werk niet: Sinds 1989 brengt de Duitse fabrikant in de ‘classic’-collectie een aantal ontwerpen uit het einde van de negentiende eeuw, pure Jugendstil-juweeltjes, de befaamde Duitse stijl die het ambachtswerk verheerlijkte. Voor de gelegenheid diepte Vorwerk zelfs een ontwerp van Henry Van de Velde op, een fervente Belgische vertegenwoordiger van de Jugendstil.

Wie gek is op modernisme, neemt trouwens best een kijkje tussen de ontwerpen van het merk Ecart. Dat bracht een klassieker uit het genre opnieuw uit, in getufte wol. ‘Black board’ of schoolbord in het Nederlands, is een ontwerp van Eileen Gray, die zo’n tachtig jaar geleden een motief bedacht van een schaalverdeling in centimeters op een zwarte achtergrond. Het ontwerp is beslist niet ondergestoft. Een leuk extraatje voor een tapijt, of niet soms?

Antoine Moreno

“Het huidige kamerbreed tapijt heeft op technisch en designvlak niets meer te maken met tapijt van zo’n 20 jaar geleden.”