De gemeenten en Suez sloten een deal die hen 900 miljoen euro rijker, en u, de aardgasverbruiker, 900 miljoen euro lichter dreigt te maken. De toezichthouder op de energiemarkt heeft echter een bom onder de deal gelegd.
E en van de grootste Belgische overname- deals van de jongste jaren rust op drijf- zand. Hoofdrolspelers zijn Suez en de gemeenten, de aandeelhouders van Fluxys en Distrigas. Fluxys heeft het wettelijke monopolie op het transport van aardgas in België, en Distrigas is de grootste aardgashandelaar op de Belgische markt.
Op 8 september 2006 kwamen de gemeenten en Suez overeen dat Fluxys voor 900 miljoen euro Distrigas & co overneemt (zie schema). Het overnamebedrag staat zwart op wit in het protocolakkoord van 8 september. Distrigas & co is een dochterbedrijf van Distrigas en baat twee transitpijpleidingen door België uit: de vTn-lijn (Zeebrugge-Eynatten) en de Troll-lijn (Zeebrugge-Blaregnies).
De toezichthouder op de energiemarkt, de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (Creg), plaatst echter huizenhoge vraagtekens achter de waarde van Distrigas & co. De Creg schat de waarde op hoogstens 250 miljoen euro. Want een deel van de transitcontracten die Distrigas & co wil verkopen aan Fluxys is onwettig en heeft daarom in het beste geval een nulwaarde (zie kader). En voor de andere contracten heerst er grote onzekerheid over hun eigenlijke waarde. Bovendien vervallen deze contracten progressief, en kan Distrigas & co geen nieuwe contracten meer sluiten. “Op basis van de huidige winsten kan Distrigas & co niet correct worden gewaardeerd,” stelt Creg in een nog vertrouwelijke studie die Trends kon inkijken.
900 miljoen euro voor doodbloedend bedrijf
Distrigas & co is dus een doodbloedend bedrijf. Achter de waarde van de contracten die nog te gelde gemaakt kunnen worden, staan grote vraagtekens. “De prijs die we voor Distrigas & co betalen, zal afhankelijk zijn van de waarde van deze contracten,” zegt Bérénice Crabs, woordvoerster van Fluxys. Maar voorlopig bedraagt het overnamebedrag nog 900 miljoen euro, en dat is belachelijk veel. Het is bizar dat Suez en de gemeenten deze deal willen afronden zonder de eigenlijke waarde te kennen, en zonder dat de minderheidsaandeelhouders van Distrigas en Fluxys op de hoogte zijn van bezwaren van Creg. Overigens heeft Distrigas die transitactiviteiten zelf voor een appel en een ei verworven. De raad van bestuur van Distrigas waardeerde in 2001 de transitactiviteit op amper 140 miljoen euro.
Fluxys betaalt voor Distrigas & co alsof er geen vuiltje aan de lucht is. In 2005 bedroeg de nettowinst van Distrigas & co 76 miljoen euro, op een omzet van 171 miljoen euro. Distrigas & co boert goed, omdat de vrijmaking van de Europese aardgasmarkt heel wat extra aardgastrafiek uitlokte. Distrigas & co werd daarbij niet gehinderd door gereguleerde tarieven, want het kon de prijs voor de transitdiensten vragen die het wou. Fluxys betaalt nu dus ongeveer twaalf keer de winst van Distrigas & co. Dat lijkt een faire waardering voor de stabiele, vette kasstroom die Distrigas & co weet te puren uit haar monopolie op de twee transitlijnen in beheer.
Maar Creg waarschuwt dat de kasstroom van Distrigas & co grotendeels zal opdrogen. De aardgaswet van 1999 geeft alleen aan Fluxys de bevoegdheid om transportactiviteiten van aardgas uit te baten, en dat tegen gereguleerde tarieven. De transitactiviteiten moeten daarom bij Fluxys ondergebracht worden, om een einde te maken aan de onwettelijke toestand, én om de marktwerking op de aardgasmarkt te verbeteren.
Kan Creg de deal torpederen?
Bij Fluxys zijn alvast de vakbonden ontstemd over de deal. De oorlogskas van Fluxys gaat voor een groot stuk op aan de overname van activiteiten waar ze toch bevoegd voor is, en waar ze geen toegevoegde waarde uit kan puren. Vraag is dan: waarom moet Fluxys daarvoor 900 miljoen euro op tafel leggen? De grote winnaars van de deal zijn de aandeelhouders van Distrigas én Fluxys. Dat zijn de gemeenten en Suez. Vergeet ook niet dat Suez in oktober aan de Europese Commissie toegaf om Distrigas te verkopen. Distrigas is dankzij deze deal 900 miljoen euro rijker.
De grote verliezers van de deal zijn de aardgasverbruikers, want de kans is groot dat Fluxys de factuur van 900 miljoen euro doorschuift in de vorm van hogere transporttarieven op het hele Belgische aardgasnet, en van dit cost-plussysteem worden ook de aandeelhouders van Fluxys beter. Finaal is de overnamedeal dus een constructie die honderden miljoenen euro cash draineert uit Fluxys naar de gemeenten en Suez. De gemeenten lobbyen hard om de deal door te drukken. Suez profiteert als vanouds mee en kan de handen in onschuld wassen.
Creg kan de zaak nog torpederen, als ze die 900 miljoen euro verwerpt als kosten, waardoor Fluxys ze niet mag doorrekenen in de tarieven. Trouwens, Creg eiste vorige week nog onmiddellijk het exacte overnamebedrag van de deal, want officieel was ze daar nog niet van op de hoogte gesteld.
Maar heeft Creg nog die armslag op een moment dat nieuwe directeurs worden benoemd en dat de politiek aan de autonomie van Creg knaagt? Bovendien kan Creg haar rol als bewaker van correcte transporttarieven niet voluit spelen, omdat er nog altijd enkele koninklijke besluiten ontbreken. “De tarieven zullen bepaald worden door de prijs van overname en onze actiemogelijkheden,” schrijft Creg, die eraan toevoegt dat het risico groot is dat de meerkost van de overname zal ‘gesocialiseerd’ worden en dus gedeeltelijk ten laste zal komen van de Belgische consumenten. De overheid moet daar nauwlettend toezien op het arm’s length karakter van de overname.
In de Kamercommissie van 6 december 2006 antwoordde de bevoegde federale minister van Energie Marc Verwilghen (VLD) op enkele kritische vragen ter zake van Melchior Wathelet (CDH) en Muriel Gerkens (Ecolo): “De regeringsleden in de raad van bestuur van Fluxys en Distrigas zullen erover waken dat rekening gehouden wordt met de conclusies van Creg.”
Distrigas en Fluxys tekenden echter beroep aan bij de Raad van State tegen de studie van Creg. “Creg beschouwt de transitcontracten van Distrigas & co als transportcontracten. Daar zijn we het niet mee eens. De enige manier om daartegen te protesteren, was door beroep aan te tekenen,” zegt Thierry Rotsart, woordvoerder van Distrigas.
De deal zou eerst tegen 31 december afgerond worden, maar zou nu uitgesteld zijn tot na de benoeming van het nieuwe directiecomité bij Creg. “We zoeken een vergelijk met Creg over de tarieven,” zegt Daniël Termont, voorzitter van Publigas, de holding die de belangen van de gemeenten in Distrigas en Fluxys overkoepelt. “In afwachting zou Fluxys een mandaat van Distrigas & co. krijgen om de transitcontracten te beheren, om toch al in orde te zijn met de wetgeving.”
Het aardgasnet als slachtoffer
Het gevaar bestaat dat de overname de toekomstige investeringsactiviteit van Fluxys aan banden legt. Fluxys beschikt wel nog over heel wat leningscapaciteit, omdat het op dit moment voor tweederde gefinancierd is met eigen vermogen, en slechts voor een derde met schuld, terwijl volgens internationale goede praktijk de verhouding precies andersom is. “Ook na de overname behouden we de mogelijkheden om ons investeringsprogramma uit te voeren,” zegt Bérénice Crabs.
Creg waarschuwt echter: “Welke prijs Fluxys betaalt voor Distrigas & co, de leningscapaciteit zal met hetzelfde bedrag afnemen. Gezien de aardgasmarkt in volle ontwikkeling is en nieuwe investeringen in infrastructuur nodig zijn, zal Fluxys op een gegeven moment het kapitaal moeten verhogen.” En zei Marc Verwilghen in de Kamercommissie: “Fluxys moet de financiële capaciteit prioritair aanwenden voor investeringen in het aardgasnet. Daarom had ik aan Creg gevraag de overname van Distrigas & co te onderzoeken, zodat de transactie tegen de juiste prijs kan gebeuren.”
Daan Killemaes
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier