‘Stresstests bij banken moeten uniform zijn’

De tweede ronde stresstests voor banken komt eraan. “Hoog tijd om eens na te gaan hoeveel zij belegd hebben in publieke schulden”, zegt Dominique Bourrat, gedelegeerd bestuurder van Risk Dynamics in Brussel. “De volatiliteit van de financiële sector dreigt nog toe te nemen.”

Het Belgische toezicht op de grote banken faalt. Europa dreigt ons land voor het Europees Hof te dagen als de regering niet snel de nieuwe kapitaalregels voor financiële instellingen en investeringsfondsen invoert. Normaliter had deze richtlijn – Capital Requirement Directive (CRD II) – al op 1 januari 2011 omgezet moeten zijn. Ondertussen legt de Europese Commissie de laatste hand aan een verscherping van de maatregel. Volgens de Financial Times krijgen een dertigtal banken een extra kapitaalbeslag van 0,5 tot 2,5 procent van hun risicogewogen activa opgelegd bovenop de verplichte minimumdrempel van 7 procent.

Na de kredietcrisis zijn veel banken en verzekeraars bewust geworden van hun solvabiliteit- en liquiditeitsproblemen. Onder impuls van de Europese Commissie organiseren zij interne stresstests. “Maar die audits gaan niet ver genoeg en de resultaten zijn onderling slecht vergelijkbaar”, zegt Dominique Bourrat, gedelegeerd bestuurder van Risk Dynamics in Brussel. “Gelukkig legt Europa via Bazel III en Sovency II de financiële sector grotere kapitaalreserves op, maar voorlopig ontbreekt een uniform instrument om nieuwe problemen te vermijden.”

Aansprakelijkheid durven nemen

Sinds zijn ontstaan in 2004 helpt Risk Dynamics de stabiliteit van internationale groepen op peil te houden. Een dertigtal medewerkers in drie zetels (Brussel, Boston en Hongkong) realiseren er een geconsolideerde omzet van meer dan vier miljoen euro, waarvan ruim 80 procent in het buitenland.

Bourrat: “Wij keuren de jaarverslagen niet goed noch controleren we de economische cijfers van de ondernemingen, maar maken zowel een kwalitatieve als een kwantitatieve analyse van de financiële kwetsbaarheid van een groep. Samen met de interne IT-afdeling ontwikkelen wij voor de vennootschap een aangepast model om haar financiële risico’s goed te beheren. Op basis van die resultaten kan het management de juiste investeringsbeslissingen nemen.”

In tegenstelling tot de klassieke bedrijfsrevisoren, die de feiten achteraf beoordelen, werkt Risk Dynamics dus proactief. Bourrat: “De Big Four kunnen noch durven die aansprakelijkheid te nemen. Bovendien zijn wij onafhankelijker, want we doen geen consulting op andere vlakken.” Hiermee speelt Risk Dynamics in op de plannen van Europees commissaris Michel Barnier, bevoegd voor de interne markt, die de combinatie van een interne audit met strategisch advies wil verbieden. Tegen de herfst zal de Europese Commissie voorstellen op tafel leggen om de concurrentie te verhogen.

In plaats van een plafond voor het marktaandeel van de Big Four of gemeenschappelijke controles ziet Barnier vooral heil in de creatie van een Europees paspoort voor auditors. Ook moeten de bedrijfsrevisoren onderzoeken of de verstrekte gegevens van de onderneming wel steek houden. Barnier: “Alle actoren moeten kunnen vertrouwen op de informatie, die de financiële gezondheid van de onderneming werkelijk weergeeft. Hierbij spelen bedrijfsrevisoren een belangrijke rol. Daarom moeten controles van de financiële overzichten degelijk en volledig onafhankelijk zijn.”

Speciaal veiligheidsmechanisme

Daarom heeft Risk Dynamics nooit een auditopdracht aanvaard, aldus Bourrat. Ze juicht ook de plannen van het Europees Parlement toe om kredietbeoordelaars – zoals Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch – aansprakelijk voor hun adviezen te maken. Bourrat: “De ratingbureaus waren een deel van het probleem. De waardering van een bedrijf of een product is maar één aspect in een groot gamma van mogelijke risico’s. De markt kende de tekortkomingen van dit systeem, maar deed niets tot in 2008 de bom barstte. Het is gewoon geen goed idee om je investeringsbeleid te veel af te stemmen op de rating van zo’n bureau.”

Het Europees Parlement pleit er nu voor om de opdracht van de bedrijfsrevisoren uit te breiden naar het duiden van de systeemrisico’s bij de financiële instellingen. Hiervoor zal de Europese toezichthouder (ESRB) per bedrijfssector een periodiek rapporteringsysteem uitwerken.

Bourrat: “Regulering is belangrijk. Alle ingrediënten moeten gecontroleerd worden. Dat moet ook transparant gebeuren. Iedereen moet weten of de waardering wel volledig relevant is. Soms kan dit niet, maar dan moet het ook gezegd worden. Alles hangt af van een goede communicatie. Daarom pleiten wij voor een grote Europese toezichthouder. De creatie van de European Bank Authority (EBA) als een werkgroep met vertegenwoordigers uit de diverse lidstaten is een stap in de goede richting, maar gaat niet ver genoeg. De EBA is nog te afhankelijk van de lokale autoriteiten om een goede stresstest voor de banken te organiseren. Ook houden de huidige instrumenten te weinig rekening met de liquiditeit van de financiële instellingen en hun beleggingen in publieke schulden van landen die aan de rand van het bankroet staan.”

Zo zou Dexia bijvoorbeeld 4,3 miljard euro aan Griekse overheidsobligaties verliezen mocht het land failliet gaan. “Sommige instellingen – zoals de Landis Bank in Duitsland – voorzien die strenge controle in hun interne stresstest en hebben voor het mogelijke faillissement van Griekenland al een provisie voor aangelegd”, zegt Bourrat. “Probleem is echter dat deze aanpak niet geharmoniseerd is, en dat de publicatie van de resultaten niet verplicht is. Zo ontstaan potentiële ongerijmdheden die de volatiliteit van de financiële sector nog meer de hoogte aanwakkeren. Bovendien beschermen lokale toezichthouders te veel hun lokale banken en verzekeraars. Daarom pleit Risk Dynamics voor een uniforme methodologie om te vermijden dat we appels met peren vergelijken. Met de European Banking Authority onderhandelen wij over de mogelijke uitwerking van dit systeem.”

Ten slotte pleit Risk Dynamics voor de aanstelling van risicocomité in de financiële ondernemingen, naast het gebruikelijke auditcomité. Bourrat: “Hierin zouden ook externe specialisten moeten zitten. Net zoals in de nucleaire sector lopen financiële instellingen enorme risico’s, die een enorm impact hebben. Om de samenleving te beschermen, is een speciaal veiligheidsmechanisme noodzakelijk. Op termijn zou deze procedure in het algemeen belang naar alle beursgenoteerde ondernemingen uitgebreid moeten worden.”

ERIC POMPEN