Stop de ontwikkelingshulp

Voor het eerst schrijft ook een Afrikaanse, de Zambiaanse econome Dambisa Moyo, ex-Goldman Sachs en Wereldbank, wat anderen al enkele jaren zeggen: “Ontwikkelingshulp veroorzaakt meer schade dan het Afrika uit zijn problemen helpt.” Zwart op wit liegen statistieken en studies er niet om: hulp werkt niet. Maar het Westen gaat maar door, gedreven door een koloniale schuld of een christelijke drang naar het uitdelen van aalmoezen. En tegenwoordig steken popartiesten als Bono van U2, Bob Geldof of Will Tura nog een tandje bij. In Dead Aid maakt Moyo daar brandhout van. “Na meer dan 1000 miljard dollar zogeheten ontwikkelingshulp in 60 jaar staat Afrika er slechter voor dan zes decennia geleden.”

Feitelijk was een andere Afrikaanse, de Kameroenese sociologe Axelle Kabou, Moyo vijftien jaar geleden al voorgegaan in haar boek Et si l’Afrique refusait le développement? Maar de westerse weldoeners blijven doof. Het staat politici en kunstenaars kennelijk nog altijd goed om hun bezorgdheid voor de arme negertjes te ventileren. Als bliksemafleiders? Moyo vindt bijvoorbeeld dat Afrikanen hun tijd niet moeten verdoen met gepalaver in de Wereldhandelsorganisatie. Ze zouden verder komen door zaken te doen met landen die werkelijk interesse hebben in het opkopen van landbouwgewassen uit Afrika. Daarom verwacht ze ook veel meer van de nuchtere en zakelijke aanpak van China. In plaats van de donor-ontvangerrelatie van westerse landen, scherpen de Chinezen Afrika’s businesscultuur aan. Daar zal Afrika op termijn meer baat bij hebben dan van het westerse hulpgedoe – de hulpindustrie is tenslotte ook maar een business die zichzelf in stand probeert te houden.

Hiermee wil Moyo niet gezegd hebben dat het Westen Afrika de rug moet toekeren. Integendeel. Stop de hulp, dan kan het Westen Afrikaanse landen op weg helpen partners te worden in het wereldgebeuren, zoals China of India dat zijn. Die twee landen hebben ook nog miljoenen armen, maar ze worden niet medelijdend betutteld of behandeld als hulpbehoevende sukkels. Met die landen doen onze bedrijven business.

In Afrika houdt ontwikkelingshulp een bedelaarsmentaliteit in leven bij de machthebbers en de elites. Als econoom en gewezen zakenbankier pleit Moyo ervoor dat Afrikaanse landen bijvoorbeeld geld gaan lenen op de internationale kapitaalmarkt door uitgifte van obligaties, zoals Ghana doet. Privaat geld lenen is beter dan leningen van de Wereldbank of ‘zilverpapier’ van bilaterale donoren. Omdat landen dan meer hun best doen en elites zich verantwoordelijk gaan gedragen als ze verantwoording moeten afleggen tegenover hun bevolking. De stelling van Dambisa Moyo is zeer toepasselijk op Congo, waar een goed draaiend Gécamines ontwikkelingshulp overbodig zou maken (zie blz. 72). (T)

DAMBISA MOYO, DEAD AID, WHY AID IS NOT WORKING AND HOW THERE IS ANOTHER WAY FOR AFRICA, ALLEN LANE, 188 BLZ. 24,05 EURO

Erik Bruyland