Stommiteit of ware roeping?

“Heb ik een stommiteit begaan of ontdekte ik mijn ware roeping?” Dat vraagt de christendemocratische politicus Leo Tindemans zich af op de avond van 17 december 1981. Enkele uren voordien heeft hij bij de koning de eed afgelegd als minister van Buitenlandse Betrekkingen. “Een jeugddroom”, zegt hijzelf.

Tindemans’ vraag staat aan het begin van het dagboek dat de voormalige toppoliticus in de jaren tachtig van de vorige eeuw schreef. Bijna elke avond noteerde hij een korte commentaar bij wat hij die dag had gedaan. De lezer krijgt met Een politiek testament ruim 550 bladzijden dagboeknotities voorgeschoteld. Memo’s die er anders zouden uitzien, mochten ze door meer reflectie zijn voorafgegaan. Dat maakt de notities juist zo interessant.

Het is een merkwaardig boek geworden met een uitgebreid woord vooraf en een korte situering bij elk jaar. Een leesboek is het niet, maar wie zich verdiept in die jaren is er bij gebaat Tindemans’ notities even ter hand te nemen en na te gaan wat de toppoliticus meende. Het boek wordt te raadplegen informatie bij wetenschappelijk werk over de jaren tachtig – een tijd van budgettaire sanering, ruzies in Voeren en met Mobutu, kernraketten, de Bende van Nijvel, Reagan en Thatcher, Spanje en Portugal die lid worden van de EU, Tsjernobyl, Gorbatsjov, ontwapening, Solidarnosc, de val van de Berlijnse Muur en het einde van het IJzeren Gordijn.

‘2 augustus 1986: kabinetsraad. Al vroeg in de ochtend slaat Jean-Luc Dehaene aan het roepen, zodat ik vrees voor zijn hart. ‘ ’10 juli 1987: kabinetsraad. Vreselijk (…) Het komt tot een luide woordenwisseling tussen Dehaene en Verhofstadt. De eerste zegt: ‘Als gij beter uw bakkes zou houden… ‘ en de tweede: ‘Als uw studiedienst zijn bakkes zou houden… ‘ Ongelooflijk. Zoiets zou met Gaston Eyskens niet mogelijk zijn geweest. ‘

Er zijn vernietigende zinnetjes over collega’s: ’28 november 1985 – (…) De obligate foto van de nieuwe regering (…) Het is eigenaardig hoe deze mannen en vrouwen zich plots stoeiende en lachend als halfwassenen blootgeven aan de fotografen. Hoe moet zoiets overkomen in deze crisistijd?’

Journalisten moeten het eveneens ontgelden: ’22 december 1985 – (…) Als een of andere journalist zich met de materie (internationale betrekkingen, nvdr) inlaat, blijkt hij vaak slecht geïnformeerd en meestal ook vooringenomen. Politieke cultuur? Zin voor geschiedenis? Feitenkennis? Kom nu, dit hebben we niet. Waartoe zou het in Vlaanderen ook dienen?’

Tindemans wordt zoals elke minister van Buitenlandse Betrekkingen een globetrotter. We reizen met hem de wereld rond en ontmoeten veel interessante mensen. Het boek geeft goed aan hoe de minister laveert tussen binnen- en buitenland. Europa, Zaïre, binnenlandse communautaire kwesties, partijpolitiek en de interne keuken van de Vlaamse christendemocratie, de rol die koning Boudewijn speelt. Het passeert allemaal de revue. En nog zoveel meer. Het omvangrijke namenregister helpt wegwijs te geraken in de vele weetjes en commentaar van de auteur. (T)

LEO TINDEMANS ‘EEN POLITIEK TESTAMENT. MIJN PLAATS IN DE TIJD. DAGBOEK VAN EEN MINISTER’, LANNOO 2009, 686 BLZ. 39,95 EURO.

Boudewijn Vanpeteghem