Steunen zonder kopzorgen

Veel ouders steunen hun kinderen financieel als die een woning bouwen of een zaak beginnen. Daar zijn geen wettelijke bezwaren tegen, maar er zijn wel spelregels waarmee ze het beste rekening houden. Een overzicht.

Veel ouders met meerderjarige kinderen willen hun kinderen financieel steunen als die een belangrijke investering doen, zoals een bouwgrond of een woning kopen of een eigen zaak opstarten. Op het eerste gezicht lijkt dat eenvoudig, maar er zijn spelregels waarmee ze in zo’n geval het beste rekening houden. We bespreken drie manieren: een lening, een schenking en een borgstelling.

1. Een lening

Er zijn geen wettelijke bezwaren om geld te lenen aan uw kind. U doet er wel verstandig aan de volgende regels in acht te nemen.

Maak duidelijke en schriftelijke afspraken

Lenen betekent dat u geld geeft en dat uw kind ermee kan doen wat het wil. Uw zoon of dochter zou de lening dus ook gewoon over de balk kunnen gooien. Dat kunt u vermijden door goede afspraken te maken, die u op papier zet in de vorm van een contract met een aantal clausules. Dat kan een notaris doen, maar u mag ook zelf een onderhandse overeenkomst opstellen.

Neem in die overeenkomst het bedrag en de duur van de lening op. Vermeld ook het doel van het krediet — de aankoop van een woning bijvoorbeeld — en of er een rente verschuldigd is. Zorg dat het duidelijk is hoe de lening moet worden afgelost — maandelijks, semestrieel of jaarlijks — en op welk bankrekeningnummer de aflossingen moeten worden gestort (zie ook Model leerovereenkomst).

Rente kost roerende voorheffing

U bent niet verplicht uw kind intrest te doen betalen. Vermeldt u in de leenovereenkomst dat er een rente verschuldigd is zonder te preciseren hoeveel, dan wordt de wettelijke intrestvoet toegepast. Voor het kalenderjaar 2014 bedraagt die 2,75 procent.

Om het eenvoudig te houden, wordt meestal bepaald dat de intrest en een deel van het kapitaal één keer per jaar worden afgelost. Een maandelijkse terugbetaling van kapitaal en intrest is ook mogelijk, maar daar gaan meer berekeningen — en dus ook betwistingen — mee gepaard.

Uw kind moet op die intrest 25 procent roerende voorheffing inhouden. Moet bijvoorbeeld 100 euro intrest worden voldaan, dan gaat 25 euro naar de schatkist en 75 euro naar u. Het bedrag moet worden gestort via een zogenoemd formulier 273. U kunt dat formulier downloaden via de website http://fiscus.fgov.be. Klik op ‘formulieren’ en zoek op ‘roerende voorheffing’.

Werk met overschrijvingen

Als u geld leent aan uw kind, is het belangrijk achteraf discussies te vermijden met de andere kinderen of erfgenamen. Het geld dat u leent, schrijft u het beste over op een bankrekening van uw kind. Verwijs in de mededeling van de overschrijving naar de schriftelijke leenovereenkomst die u met uw kind hebt afgesloten.

U kunt de leenovereenkomst ook laten registreren op het plaatselijke registratiekantoor. Dat kost u slechts 50 euro en geeft het voordeel dat het contract een vaste datum krijgt en tegenstelbaar is aan derden. Dat betekent dat u en uw kind er zich op kunnen beroepen als een derde — bijvoorbeeld een ander familielid — de lening betwist. Elke afbetaling gebeurt ook het beste via een overschrijving, waarbij wordt verwezen naar de leenovereenkomst.

2. Een schenking

U kunt geld schenken aan een kind in plaats van het te lenen. Bij een schenking is uw kind niet verplicht het geld terug te geven. Geld schenken kan op verschillende manieren.

Kwijtschelden van een lening

U kunt eerst een lening geven aan uw kind en de terugbetaling ervan na verloop van tijd kwijtschelden. Op die manier wordt de lening omgezet in een schenking. Om dat te doen, stuurt u het beste een aangetekende brief naar uw kind, waarin u het openstaande saldo van de lening kwijtscheldt.

Zo’n kwijtschelding wordt beschouwd als een onrechtstreekse schenking. Dat betekent dat uw kind op het kwijtgescholden kapitaal successierechten moet afdragen als u binnen de drie jaar zou overlijden. Die termijn begint te lopen vanaf de datum dat u de aangetekende brief van de kwijtschelding hebt gestuurd, en niet op het moment dat u de lening hebt toegekend.

Hand- of bankgift

De klassieke hand- of bankgift is de meest gebruikte manier om geld door te geven aan de volgende generatie. Op zo’n schenking hoeft uw kind geen schenkingsrechten te betalen. Of er bij uw overlijden successierechten verschuldigd zijn, hangt af van de driejarige termijn. Overlijdt u binnen de drie jaar na de hand- of bankgift, dan zijn er wel successierechten verschuldigd. Het is dus belangrijk de datum van de schenking te kunnen bewijzen aan de fiscus. Om dat te doen, werkt u het beste met overschrijvingen via de bank en aangetekende brieven.

Schenking tegen 3 of 3,3 procent

In de drie gewesten kunt u geld schenken aan uw kinderen tegen een verlaagd schenkingsrecht van 3 procent (in Vlaanderen en Brussel) of 3,3 procent (in Wallonië). U kunt zo’n schenking voor de notaris doen, maar dan betaalt u het notariële honorarium. Die kosten kunt u vermijden door een onderhands document te laten registreren op het plaatselijke registratiekantoor. Het grote voordeel is dat uw kind achteraf geen successierechten meer hoeft te betalen, zelfs niet als u overlijdt binnen de drie jaar na de schenking.

Ook de aangetekende brieven van een hand- of een bankgift kunnen later worden geregistreerd tegen betaling van 3 of 3,3 procent schenkingsrechten. Dat is raadzaam als u vreest dat u de termijn van drie jaar niet meer haalt, bijvoorbeeld doordat u ernstig ziek bent geworden.

3. Een borgstelling

In plaats van geld te geven aan uw kind, kunt u er ook voor zorgen dat uw zoon of dochter een lening krijgt van de bank door een waarborg te geven. U kunt zich bij de bank persoonlijk borg stellen voor een lening aan uw kind. Als die het krediet niet meer kan afbetalen, zegt de bank eerst de lening op. Daarna klopt de bankier bij u aan, om te eisen dat u de lening aflost in plaats van uw kind.

Bedrag en looptijd beperken

U kunt ervoor zorgen dat u niet het volledige bedrag terug hoeft te betalen door het bedrag van de borgstelling te beperken. Als uw zoon bijvoorbeeld 50.000 euro leent bij de bank, kunt u de borgstelling beperken tot 25.000 euro. U kunt die garantie ook afbakenen in de tijd. Als uw dochter bijvoorbeeld 50.000 euro leent en het bedrag aflost in tien jaar, kunt u de borgstelling terugbrengen tot de eerste vijf jaar van de lening.

Op een geblokkeerde rekening

In plaats van zich borg te stellen voor een lening, kunt u het beste andere waarborgen geven aan de bank. Zo kunt u een effectenrekening, een spaarboekje of een termijnrekening in pand geven aan de bank. Die rekeningen worden geblokkeerd gedurende de looptijd van de lening. De rekening die u in pand geeft, wordt gewaardeerd door de bank. Geeft u een spaarboekje met 25.000 euro in pand, dan wordt het vanzelfsprekend tegen dezelfde waarde geschat. Het spaarboekje wordt geblokkeerd zolang de lening loopt en het blijft intresten opleveren.

Dat ligt moeilijker voor een effectenrekening met aandelen. Om de waarde daarvan te bepalen, past elke bank eigen regels toe. Het spreekt voor zich dat aandelen een lagere pandwaarde hebben dan bijvoorbeeld een fonds met een kapitaalgarantie of een overheidsobligatie. Het is geen goed idee aandelen in pand te geven. Daardoor maakt u de aandelen onbeschikbaar tijdens de duur van de lening, zodat u geen transacties kunt uitvoeren.

U kunt de vrijgave van de geblokkeerde rekening vragen naarmate de lening wordt terugbetaald. Hebt u bijvoorbeeld een spaarboekje van 50.000 euro in pand gegeven voor een lening van 50.000 euro aan uw zoon, dan kunt u 25.000 euro laten deblokkeren als de lening voor de helft is terugbetaald. De bank moet altijd toestemming geven voor die deblokkering.

JOHAN STEENACKERS

Ouders kunnen zich bij de bank persoonlijk borg stellen voor een lening aan hun kind.