Staat de bron droog?

Na de krach van een aantal internetwaarden staan investeerders weigerachtiger en hebben ze hun selectiecriteria aangescherpt. Op het programma van de dot.coms staat nu onder meer vermindering van het marketingbudget en nadruk op de rendabiliteit.

A lidoo, Altern.org, Boo.com, CarOrder.com, Clickmango, Dressmart, Leisureplanet.com, Living.com, Value America… Het was een lange, hete zomer voor deze internetondernemingen, die bij gebrek aan financiering of aan klanten hebben moeten afhaken. Ontgoocheling ook in het kamp van hun overtuigde investeerders, die tot voor een paar maanden nog dachten dat ze de kip met de gouden eieren gevonden hadden. Nu die ondernemingen de boeken dichtdoen of hun aandelen tot ongekende diepten zien terugvallen, zingen ze uiteraard een toontje lager. “De markt kwijt zich van haar selectietaak,” stelt Jos Peeters, voorzitter van het fonds Quest for Growth. “We maken nu de omgekeerde slingerbeweging mee. De mode is eraf, de beurswaarderingen zijn veel redelijker geworden en de beleggers voorzichtiger.”

Nadat ze een aantal van hun beleggingen in rook zagen opgaan, zijn de financiers meer selectieve criteria beginnen hanteren bij het verlenen van hun gunsten. Volgens een studie die eind juli uitgevoerd werd door consultant Deloitte & Touche, is 43% van de 700 ondervraagde risicokapitalisten van oordeel dat het in de komende maanden moeilijker zal worden om nog fondsen bij elkaar te brengen, gezien de financiële achteruitgang van de ondernemingen waarin ze geïnvesteerd hebben.

Daaruit volgt dat “de start-ups die op het net actief zijn het steeds moeilijker hebben om kapitaal te vergaren, vooral dan bij privé-investeerders of bij een eerste kapitaalronde,” meent Benoît Duplat, managing partner bij Global Investment Partners (GIP). Bij gebrek aan liquiditeiten zien sommige internetbedrijven zich dan ook verplicht om met de noorderzon te verdwijnen. Dat is onder meer het geval voor Leisureplanet, dat 200 mensen in dienst had waarvan 120 in Haasrode bij Leuven. Het bedrijf was gespecialiseerd in reizen en wou een kapitaalinzameling organiseren om zijn Europese expansie te financieren en een dertigtal sites te lanceren. De – overigens niet-rendabele – onderneming slaagde er echter niet in om nieuwe financiële partners aan te trekken om de kas te spekken. Leisureplanet heeft dus het boeltje maar dichtgedaan, wat meteen inhield dat sites zoals CNN, Yahoo! of Lycos Bertelsmann op zoek mochten gaan naar een nieuwe partner-reisagent.

“Voor de ondernemers neemt de wedren naar kapitaal nu ook meer tijd in beslag,” stelt de managing director van NetFund Europe, Michiel Deturck. “Zelfs de goede bedrijven hebben het moeilijk om de beleggers te verleiden. Waar vroeger het management nog mocht hopen om op twee maanden tijd 4 miljoen euro binnen te rijven, heeft het nu twee tot drie maanden nodig om 2 miljoen euro bij elkaar te krijgen! Bovendien is tijdens die periode het management minder beschikbaar om de dagelijkse leiding van de onderneming te verzekeren en de zaken lijden daaronder.”

Naast de terughoudendheid van de investeerders is er ook nog het feit dat sommige start-ups in de knel geraken door een uitgestelde beursintroductie. “Omdat het beursklimaat minder gunstig is, worden heel wat IPO’s ( initial public offerings) uitgesteld,” stelt Benoît Duplat vast. “En als die ondernemingen niet snel andere financieringsmiddelen vinden om dat uitstel te ondervangen, zullen heel wat goede projecten moeten opgegeven worden.” Mondera.com, een New Yorks bedrijf gespecialiseerd in de diamantverkoop, heeft dat aan den lijve ondervonden. Drie weken voor de officiële beursgang werd de introductie afgeblazen, terwijl de hele strategie van de onderneming afgestemd was op die nieuwe kapitaalinzameling. “Het is evident dat zo’n toestanden binnen het bedrijf zowel financiële als psychologische problemen meebrengen,” geeft Benoît Duplat toe, die via GIP in Mondera geïnvesteerd had. “Het is echter belangrijk om er even aan te herinneren dat een beursintroductie niet alleenzaligmakend is. U kan zich nog altijd naar andere partners wenden, privé-financiers of bedrijven, die de onderneming de kans kunnen bieden om haar ontwikkeling verder te zetten.” Dat de beursintroducties op een laag pitje gezet worden, versterkt uiteraard de gematigde houding van sommige financiers. Hun exit-vooruitzichten worden daardoor immers achteruitgeschoven, wat ook de waardering van hun begininvestering terugschroeft…

Niet alleen

zijn de durfkapitalisten voorzichtiger geworden, ze hebben tevens hun eisen en selectiecriteria bijgesteld. Er is geen sprake meer van om astronomische sommen uit te geven voor een marketingdekking of om de hele Europese markt te veroveren. “De markt beloonde toen een dergelijke aanpak en aanvaardde erg hoge risico’s,” stelt Yves Peters vast, de financiële directeur van de Belgische site Casius, gespecialiseerd in ‘alles voor huis en thuis’. “Tegenwoordig besteden de investeerders meer aandacht aan het ogenblik waarop de onderneming rendabel zal worden. Ze moedigen de ondernemingen ook aan om eerst hun sporen te verdienen op nationaal vlak, vooraleer zich te storten op nieuwe markten in het buitenland.” De business angels, privé-personen die helemaal aan het begin van de ontwikkeling van een bedrijf als kapitaalverschaffer tussenbeide komen, vormen alvast geen uitzondering op die regel. “Ze zijn voorzichtiger geworden en stellen veel meer vragen over de rendabiliteit van de onderneming. Ze hechten ook veel meer belang aan het vermogen van de ondernemers om zich eventueel te herpakken,” zegt Xavier Guisset, directeur van Business Angel Matching Service, een organisatie die privé-investeerders in contact brengt met ondernemers op zoek naar geld.

Naarmate de investeringen elkaar opvolgden, zijn de business angels er tevens in geslaagd om meer ervaring op te doen en hebben ze nu een beter overzicht van de markt, van de projecten die een reëel potentieel hebben en van diegene die tot mislukken gedoemd zijn. “Bij onze recente kapitaalronde heb ik bij de business angels een neiging tot specialisering kunnen vaststellen,” zegt Jean Van Marcke, de mede-oprichter van de Bobex-site die verschillende diensten aan bedrijven aanbiedt. “Diegenen die geïnteresseerd waren in ons project kenden de sector al, stelden de juiste vragen en boden waardevolle hulp.”

Die klimaatverandering blijkt echter niet iedereen te mishagen. “De kwaliteit van de business plans gaat erop vooruit,” stelt Michiel Deturck verheugd vast. “De ondernemers hebben lessen getrokken uit spetterende fiasco’s zoals dat van Boo.com, de verkoper van sportieve kledij. Ze hanteren realistischer vooruitzichten. De selectie die op de markt doorgevoerd wordt, verhoogt ook de druk om te komen tot uitmuntend beheer. Een goed idee en een gulle financiering volstaan niet meer om de onderneming succes te garanderen. De vraagprijzen zijn bovendien redelijker geworden. We zijn een aantal zaken misgelopen tijdens de periode van opbod aan het begin van het jaar. Nu echter, hebben we de tijd om de dossiers grondiger te analyseren.” Het uitstel van sommige beursgangen dwingt de ondernemingen ook ertoe om zich eerder naar de risicokapitaalfondsen te wenden dan naar de markt. Tot groot genoegen van Jos Peeters (Quest for Growth) overigens: “We hebben een aantal fraaie investerings-dossiers gekregen. Zonder de bevriezing van enkele beursintroducties zouden ze geen vragende partij geweest zijn,” stelt hij vast.

Maar moet daaruit

het besluit getrokken worden dat het geld opgedroogd is voor de start-ups van het net? Zeker niet. “Onze investeringen zijn gestegen, want we geloven in de mogelijkheden van de nieuwe economie,” voert Chenine Chalaby aan. Chalaby is Europees verantwoordelijke voor Andersen Consulting Ventures, een fonds dat meer dan 40 projecten omvat. “We investeren voor perioden van drie tot vijf jaar. Het is normaal dat tijdens die periode de markt schommelt en dat beursintroducties uitgesteld worden. Dat ligt nu eenmaal in de aard van de business.” Hetzelfde klokje klinkt bij NetFund Europe of Global Investment Partners. “Een retailbedrijf wordt niet op enkele maanden tijd opgebouwd,” zegt Benoît Duplat. “Een onderneming kan onmogelijk zes maanden na haar oprichting uitpakken met rendabiliteit! Rekening houdend met de vereiste investeringen, hebben sommige van onze bedrijven de eerste drie jaar verlies geleden. Nu beginnen we echter de vruchten te plukken.” Terzelfder tijd lijken de aandeelhouders van de verschillende fondsen een redelijke houding aan te nemen. “Toen we zes maanden geleden het Europees fonds Carlyle oprichtten, was het duidelijk dat we zouden investeren over een minimumperiode van 5 jaar. Er kan dan ook geen sprake van zijn om na enkele maanden uit een onderneming te stappen,” zegt Jacques Garaïalde, de managing director van het fonds, dat intussen 730 miljoen euro heeft binnengehaald. “De investeerders zijn zich daarvan bewust. De relatieve achteruitgang van sommige bedrijven moet dan ook in dat perspectief geplaatst worden.”

Alle hoop is dus nog niet verloren voor start-ups in geldnood. In Frankrijk bijvoorbeeld zijn de kapitaalopnamen overigens toegenomen tijdens het tweede kwartaal. Volgens de indicatoren van de Benchmark Group zouden de Franse internetstart-ups 2,2 miljard Franse frank opgehaald hebben tegenover 1,62 miljard tijdens het eerste kwartaal. Daarbij gaat het om 67 operaties die tussen april en juni doorgevoerd werden. Er zijn dus nog wel degelijk fondsen beschikbaar. Vastgesteld wordt evenwel, dat de belangstelling van de investeerders eerder uitgaat naar de aanbieders van internetoplossingen en de ‘marktplaatsen’, dan naar de business-to-consumerprojecten. Volgens de National Venture Capital Association zijn de fondsen die toevloeiden naar de Amerikaanse e-commerce tussen het eerste en tweede semester van 2000 met meer dan 40% gedaald. Een fenomeen waarvan de ontwikkelaars van software of de exchanges geprofiteerd hebben. “Heel wat fondsen zitten op geldheuveltjes en zijn op zoek naar goede projecten,” legt Jos Peeters uit. “De business-to-consumermodellen zitten niet langer in de lift, want heel wat investeerders hebben een ontgoocheling opgelopen met de opbrengsten van dat soort van investeringen.”

Fondsen zoals Pythagoras Participations lijken niet te lijden onder de e-krach. Ze pakken uit met een blakende gezondheid en een rendement van 265%. “Een krach van de internetaandelen? Welke krach?,” lacht bestuurder Marc Van Rompaey van Pythagoras Participations ironisch. “Wij investeren niet in start-ups die een markt creëren op een plek waar geen vraag bestaat,” voegt hij er lichtjes sarcastisch aan toe. “Wij opteren eerder voor bedrijven die programma’s aanmaken die dienstig zijn op het internet. Volgens sommige studies zal 90% van de sites tussen dit en drie jaar opnieuw opgebouwd worden. Daarvoor zijn nieuwe programma’s nodig. En op dat domein geven we present.”

Quest for Growth volgde dezelfde redenering: “Wat ook de ontwikkeling van de e-commerce wordt, de ondernemingen zullen altijd nood hebben aan bepaalde software om hun site op te bouwen, de veiligheid ervan te verzekeren of een betere interactiviteit te bereiken,” legt Jos Peeters uit. “Het is net als tijdens de goldrush: wie toen schoppen en kruiwagens verkocht aan de goudzoekers heeft gouden zaken gedaan.” Wil u een recent voorbeeld? Orchestream, dat gespecialiseerd is in software voor het beheer van IP-netwerken. Quest for Growth heeft daar in september 1999 bijna een miljoen euro ingepompt toen het aandeel 44 pence waard was. Een jaar later is het met een factor 15 gestegen naar 6,7 pond. Om maar te zeggen dat bepaalde investeringen kunnen uitdraaien op een echte goudmijn…

nathalie van ypersele