STAAN ER NOG ECONOMEN AAN HET ROER?

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

(1) ‘Competitiveness and the export performance of the euro area’, occasional paper series, n° 30, juni 2005, ECB.

De Belgische regering voerde onlangs holderdebolder een vermogensbelasting in om het begrotingsgat te dichten. Nu weet iedereen dat het spaarvermogen van de Belg wereldberoemd is. Het hielp de Belgische tandarts aan een bekendheid die hem al even legendarisch maakt als, bijvoorbeeld, de Poolse loodgieter. Ons spaargeld is wellicht de enige Belgische grondstof waar buitenlanders nog naar lonken. Je zou denken dat een maatregel die zo’n strategisch actief raakt, goed wordt doordacht. Maar niets blijkt minder waar. België raapt weinig medailles op de Olympische Spelen, maar dat zou snel kunnen veranderen als het Internationaal Olympisch Comité de disciplines ‘eigen ruiten inwerpen’ of ‘kippen met gouden eieren slachten’ zou invoeren.

Onze beleidsmakers zijn er bijvoorbeeld van overtuigd dat de beveks een beleggingsvehikel van de rijken zijn. “Iemand die in beveks belegt, is rijk” zo kwam het uit de mond van minstens drie ministers van diverse kleur en pluimage. Terwijl beveks net het instrument van de kleine belegger zijn om de spreiding (de risicoreductie) van de rijken te kunnen bekomen! “In obligaties beleggen, is slecht voor de economie” was een ander statement. Alsof het beter is voor de Belgische economie om aandelen van Microsoft of Royal Dutch Shell te kopen.

Waar is de economische logica? Het gebrek aan economisch inzicht is nog veel fundamenteler. België is een van de laatste landen in de wereld die geloven in de zogenaamde lump of labour-theorie. Die gaat ervan uit dat er in de economie een vast en beperkt volume werk is. Een beleid zal zich dan vooral richten op het verdelen van de beschikbare arbeid. Aanhangers van dit gedachtegoed geloven bijvoorbeeld ook dat een oudere werknemer verhindert dat er een jongere aan de slag gaat. Vandaar dat het brugpensioen hier zo hardnekkig wordt verdedigd.

Het Belgische beleid staat bol van lump of labour-denken. Het resultaat is een korte werkweek, maar eveneens de laagste activiteitsgraad van ouderen in Europa. En dat terwijl de werkloosheid bij jongeren nog steeds enorm hoog is. Ook onze loonkosten behoren tot de allerzwaarste in de wereld, maar de hoeveelheid arbeid is gegarandeerd, niet?

Laten we er even van uitgaan dat de hoeveelheid arbeid in de economie inderdaad beperkt is. Geldt die regel dan Belgisch of Europees? Zou het niet kunnen dat we door ons beter te positioneren, werk zouden kunnen afsnoepen van andere Europese landen, en omgekeerd? Zeker voor kleine landen – België is goed voor slechts 3 % van de totale tewerkstelling in euroland – is het ietwat makkelijker om arbeid af te snoepen van de groten. Maar de hoeveelheid arbeid is zelfs niet constant of beperkt op Europees vlak. Wij bouwen nu vliegtuigen, en hebben die business ‘afgesnoept’ van de Amerikanen. Finland, niet Japan, is wereldleider in mobilofonie. Twintig jaar geleden maakte Nokia nog rubberen laarzen.

Een goed economisch beleid kan met andere woorden meer doen dan jobs afsnoepen: het kan ook jobs creëren!

Nog meer economische misvattingen. De Finse en Ierse economie zijn goede voorbeelden van economieën die in vergelijking met twintig jaar geleden ingrijpend zijn veranderd. De motivatie was… noodzaak. Ierland was arm, Finland zat in een crisis door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Net als in de sport worden economische kampioenen gekweekt in moeilijke omstandigheden.

In nood sneuvelt ook een andere nonsensredenering: namelijk dat saneren in onproductieve uitgaven (zoals sommige overheidsuitgaven) slecht is voor de economische groei. Dat is ongeveer hetzelfde als een tuinier die gelooft dat het wieden van onkruid het gras zal laten verdorren. Helaas lopen er in onze contreien nogal wat economische tuiniers met die overtuiging rond. Je moet ze ook uitleggen dat snoeien niet slecht is, maar dat te veel snoeien wél een tuin kapot maakt. Belastingen zijn noodzakelijk, maar een overdaad aan belastingen doodt de economie. België is een museum aan het worden van alle mogelijke belastingen in de wereld.

Aanpassen is vooruitgaan. Om succesvol te worden, moet ook nog een laatste economische denkfout verdwijnen. Verandering betekent geen achteruitgang. In de eurozone zijn er maar drie landen die nóg slechter dan België doen inzake gewicht van hightechsectoren (1). Bovendien zijn we op hightechvlak, samen met Italië, het minst geëvolueerd sinds de jaren tachtig.

Landen met de hoogste score hebben alle ‘Belgische’ economische misvattingen overboord gegooid: ze gaan ervan uit dat er geen vaste hoeveelheid arbeid is, ze snoeien in onproductieve overheidsuitgaven, ze beperken het aantal nieuwe belastingen…

Hogere groei, meer jobs en meer hightechactiviteiten zullen uw oogst zijn. Helaas vrees ik dat we daar nog niet aan toe zijn. Meer nog: als Bill Gates een Belg was geweest, dan ben ik er zeker van dat de overheid op een nacht een belasting op besturingssystemen had uitgewerkt…

Geert Noels