Spreiden maakt het verschil

De crisis in Cyprus maakt spaarders ongerust: hun geld is niet langer onaantastbaar bij de redding van een bank. Toch blijven deposito’s bij Belgische financiële instellingen beschermd tot 100.000 euro. Om zich optimaal in te dekken, kunnen beleggers hun geld spreiden over meerdere banken.

In Cyprus hebben Laiki Bank en Bank of Cyprus de voorbije jaren overdreven risico’s genomen en te hoge intresten uitgekeerd op het spaargeld van hun cliënten. Europa heeft moeten ingrijpen om de Cypriotische banksector te redden. Daarvan werden de grote spaarders — rijke Cyprioten, Britten en Russen — het slachtoffer. Wie spaardeposito’s boven 100.000 euro had bij Laiki Bank of Bank of Cyprus, moest een heffing tot 60 procent afdragen op zijn kapitaal boven die grens. Spaarders die minder dan 100.0000 euro op hun rekening hebben, bleven buiten schot. In ruil voor die heffing kregen de grote spaarders (waardeloze) aandelen. De Cypriotische banken gebruiken dus een deel van het spaargeld van hun vermogende klanten om hun schulden af te betalen.

Bevoorrecht tegenover andere schuldeisers

De Europese ministers van Financiën zijn zich bewust van de commotie die de Cypriotische bankencrisis heeft veroorzaakt. Europa lijkt niet langer bereid in alle omstandigheden alle spaargeld te vrijwaren als banken in moeilijkheden komen. Minister van Financiën Koen Geens (CD&V) zei na een informeel overleg met zijn collega’s in Dublin op 14 april 2013 dat een maatregel wordt uitgewerkt om ook de grote spaardeposito’s te beschermen. Spaarders met meer dan 100.000 euro op hun rekening zouden bij het faillissement van een bank worden bevoorrecht tegenover de andere schuldeisers. Ze zouden pas worden aangesproken als alle alternatieven — inclusief kapitaalmaatregelen, een gedwongen verkoop of een nationalisatie — geen soelaas hebben gebracht.

Ook in België zijn spaartegoeden bij het faillissement van een financiële instelling beschermd tot 100.000 euro per rekeninghouder en per bank. 96 procent van de Belgische spaarboekjes valt helemaal onder die garantie, omdat het bedrag op die rekeningen onder de grens van 100.000 euro blijft. Op de resterende 4 procent staat wel 90 van de 230 miljard euro die op Belgische spaarrekeningen staat.

Volgens minister Geens moet vooral proactief worden gewerkt. Hij wil faillissementen van banken vermijden door een streng toezicht op de financiële sector uit te oefenen. Europa wil een bankenunie oprichten, waarbij de Europese Centrale Bank (ECB) een grotere controlebevoegdheid krijgt en een deel van de bevoegdheden van de nationale toezichthouders overneemt. Daarvoor is wel een verdragswijziging nodig.

De grens van 100.000 euro

Belgische spaarders kunnen rekenen op een wettelijke bescherming van hun spaargeld door het Beschermingsfonds voor deposito’s en financiële instrumenten. Dat fonds dekt het geld op zicht-, spaar- en termijnrekeningen tot een maximum van 100.000 euro. Ook kasbons zijn beschermd, op voorwaarde dat ze zijn ingeschreven op een effectenrekening of in open bewaring zijn gegeven.

De wettelijke bescherming geldt ook voor financiële instrumenten zoals aandelen, obligaties en beleggingsfondsen die zijn ingeschreven op een effectenrekening. De belegger blijft eigenaar van die instrumenten als de bank waar hij de effectenrekening aanhoudt, failliet zou gaan. Ze vallen dus niet in de boedel van het faillissement, maar moeten aan de eigenaar worden teruggegeven. De dekking van het Beschermingsfonds treedt in werking wanneer ze verloren zouden gaan in een bedrieglijk faillissement. Dat zou bijvoorbeeld het geval zijn als de failliete bank de rekeninguittreksels van de effectenrekeningen heeft vervalst.

Per spaarder en per bank

De Belgische bescherming geldt tot 100.000 euro per spaarder en per bank. Stel dat u bij bank A een zichtrekening op uw naam hebt, waarop 15.000 euro staat. Bij die bank hebt u met uw huwelijkspartner ook een gemeenschappelijke spaarrekening met 250.000 euro. Uw totale kapitaal bij die bank bedraagt dus 265.000 euro. Als bank A failliet gaat, ontvangt u een vergoeding van 15.000 euro voor uw zichtrekening, plus 85.000 euro voor het spaarboekje, samen 100.000 euro. Uw partner krijgt 100.000 euro terug van het bedrag op de gemeenschappelijke spaarrekening. Van uw tegoed van 265.000 euro recupereert u dus zeker 200.000 euro. Voor de resterende 65.000 euro behoudt u een vordering op bank A. Dat bedrag krijgt u onder de huidige wettelijke regeling terug als er nog iets overblijft nadat de curator de bevoorrechte schuldeisers heeft uitbetaald.

Hebt u ook spaargeld bij bank B, dan kunt u daar eveneens aanspraak maken op een terugbetaling tot 100.000 euro per persoon. Als u absolute veiligheid wilt, zet u dus het beste niet meer dan 100.000 euro op rekeningen bij een en dezelfde bank.

Kies een kredietwaardige bank

Het is belangrijk dat u belegt bij een kredietwaardige bank die op lange termijn haar verplichtingen kan nakomen. Daarvoor kunt u nagaan welke rating gespecialiseerde kredietwaardigheidsbeoordelaars zoals Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch toekennen aan een bank. Ze hanteren een ratingsysteem dat begint bij D (zeer onbetrouwbaar) en loopt tot AAA of triple A (zeer betrouwbaar). U kiest het beste voor een bank met minstens een BBB-rating. Instellingen met een A-rating zijn natuurlijk nog beter. Houd er rekening mee dat ratings momentopnames zijn en dat ze regelmatig opnieuw worden beoordeeld.

U kunt die ratings opzoeken op de onafhankelijke vergelijkingssite bankshopper.be. Klik op ‘sparen’ en vervolgens op ‘vergelijk spaarrekeningen voor particulieren’.

Ga internationaal

Om na te gaan of uw bank onder de waarborg van het Beschermingsfonds voor deposito’s en financiële instrumenten valt, kunt u de website van het fonds raadplegen (www.protectionfund.be). Onder de rubriek ‘deelnemers’ vindt u een overzicht van de financiële instellingen waar u als klant aanspraak kunt maken op de bescherming.

De Belgische filialen van buitenlandse banken staan niet op die lijst. Zij vallen onder de bescherming van het land waar het moederbedrijf gevestigd is. Voorbeelden daarvan zijn Rabobank.be, ABN Amro, DHB Bank, Credit Europe Bank, Fortuneo en Deutsche Bank. In Nederland en Frankrijk geldt ook een bescherming tot 100.000 euro. Belgische cliënten van Deutsche Bank vallen onder de Duitse beschermingsregeling. In Duitsland geldt niet alleen een bescherming tot 100.000 euro per persoon, het land geeft ook een extra garantie van 30 procent van het eigen vermogen van de failliete bank.

U kunt die internationale bescherming optimaliseren door uw geld te spreiden over banken die onder verschillende beschermingsstelsels vallen en telkens de maximale bescherming garanderen. Zo kunt u geld beleggen bij ING (Belgische bescherming), bij Rabobank.be (Nederlandse bescherming), bij Fortuneo (Franse bescherming) en bij Deutsche Bank (Duitse bescherming).

Tak21-verzekeringen

Niet alleen banken, maar ook verzekeraars kwamen door de financiële crisis in gevaarlijk vaarwater terecht. Zo heeft Ethias zijn populaire First-tak21-rekening moeten stopzetten. Hoewel cliënten van een verzekeringsmaatschappij wettelijk een voorrecht hebben op de zogenoemde dekkingswaarden van hun tak21-verzekering, is dat geen garantie dat ze hun geld recupereren. Daarom introduceerde de overheid ook voor tak 21-verzekeringen een waarborg van 100.000 euro.

Sinds 1 januari 2011 moeten de verzekeraars die in België actief zijn, zich tegen betaling aansluiten bij de overheidswaarborg via het Bijzonder Beschermingsfonds. Dat dekt tak21-levensverzekeringen tot 100.000 euro per verzekeringsnemer en per verzekeringsmaatschappij. Als u dus meerdere tak21-levensverzekeringen hebt bij dezelfde verzekeraar, kunt u maar één keer aanspraak maken op de vergoeding van 100.000 euro. Tak23-beleggingsverzekeringen, tak26-kapitalisatieverzekeringen en contracten die behoren tot de tweede pensioenpijler — zoals groepsverzekeringen en vrij aanvullende pensioenen voor zelfstandigen (VAPZ) — vallen niet onder het Bijzonder Beschermingsfonds.

JOHAN STEENACKERS

Wie absolute veiligheid wil, zet het beste niet meer dan 100.000 euro op rekeningen bij een en dezelfde bank.