Spotify kondigde met memo 1.500 ontslagen aan: ‘Beter voor welzijn van werknemers dan Belgische procedure’

Het recente besluit van de audiostreaminggigant Spotify om ongeveer 1.500 banen te schrappen, heeft geleid tot een opvallend bericht van CEO Daniel Ek. Zijn memo gericht aan de betrokken werknemers werd geanalyseerd door The Wall Street Journal, dat de aankondiging binnen een bredere Amerikaanse trend plaatst. Trends.be vroeg aan de arbeidsmarktdeskundige Jan Denys (Randstad) hoezeer die trend van toepassing is op de Vlaamse bedrijfswereld. En of hij wenselijk is.

De memo (hier te lezen) begint met Eks toelichting van de ongunstige economische omstandigheden, waarbij hij verwijst naar tragere groei en stijgende kapitaalkosten. Daaruit volgt de aankondiging van een substantiële personeelsvermindering met ongeveer 17 procent. De Zweedse CEO erkent daarbij dat het schrappen van die banen een pijnlijke, maar noodzakelijke stap is. Hij benadrukt echter ook de waarde van degenen die vertrekken. Eerdere ontslagrondes bij Spotify troffen medewerkers van zijn podcastingdivisie en mensen in ondersteunende functies, die voornamelijk in de Verenigde Staten gehuisvest zijn.

Is zo’n communicatie van toepassing op onze bedrijfswereld? Het Zweedse Spotify heeft kantoren over de hele wereld, maar is vooral geworteld in de Amerikaanse bedrijfscultuur.

JAN DENYS. “Bij ons zit dat allemaal gekneld in de wet-Renault. Die schetst de procedure die een werkgever moet volgen als hij een collectief ontslag wil doorvoeren. Zo moet een onderneming die een ontslagronde plant de werknemersvertegenwoordigers (de ondernemingsraad of de vakbondsdelegatie) informeren en consulteren voordat ze mensen kan ontslaan. Daardoor krijgen zowel het personeel als de vakbonden meer tijd om de gevolgen van de ontslagen en eventuele alternatieven te bestuderen.

“Je kunt bijgevolg niet eerst aankondigen dat je mensen gaat ontslaan. Ook het feit dat de werkgever zich rechtstreeks richt tot zijn medewerkers, zou nooit kunnen. Je kunt alleen maar aankondigen dat je de intentie hebt om te ontslaan en dan ben je voor vele maanden overleg vertrokken. Soms duurt het zes maanden vooraleer dan effectief tot het ontslag wordt overgegaan.”

Welke is de te prefereren situatie?

DENYS. “Ik ben geen voorstander van de wet-Renault. Ik denk dat daar veel meer nadelen aan zitten dan voordelen. Zo worden mensen veel te lang in het ongewisse gehouden over hun arbeidssituatie.

“In de situatie van Spotify kan de CEO veel gerichter zijn ding doen. Hij maakte de eerste move door de ontslagronde aan te kondigen en vervolgens zei hij dat de betrokken werknemers in de komende uren een uitnodiging van de hr-afdeling zouden ontvangen voor een een-op-eengesprek. Ik vind dat toch een redelijk positieve manier om ermee om te gaan. Zo herstelt ook het bedrijf veel sneller dan als het zes maanden zit te sudderen.”

‘Onze arbeidsmarkt is fundamenteel veranderd. Ze heeft er nooit beter voor gestaan de voorbije vijftig jaar’

Jan Denys (Randstad)

Slanker Spotify

Daniel Ek legt uit hoe eerdere investeringen tot groei hebben geleid, maar dat de huidige kostenstructuur nog altijd te groot is. Hij bekritiseert de efficiëntie van het bedrijf en pleit voor meer focus op kerntaken. Hij bedient zich van een modewoord als ‘rightsizing’ (in plaats van ‘downsizing’). De memo sluit af met de belofte van een slanker Spotify, dat strategischer zal investeren en blijven innoveren.

Wat is er zo goed aan die memo, die volgens The Wall Street Journal eerder clichématig is in een Amerikaanse context?

DENYS. “Alle klassieke ingrediënten van zo’n bericht staan er inderdaad in. Zo verwijst hij naar een aantal objectieve omstandigheden, zoals het marktklimaat. Uiteraard zal daar nooit bij staan dat het management zich heeft vergist; dat is ook bij ons niet het geval. Daarnaast worden de overblijvenden een hart onder de riem gestoken (‘Voor het team dat bij Spotify blijft, weet ik dat deze beslissing voor velen moeilijk zal zijn. Weet dat we er alles aan doen om onze getroffen collega’s te behandelen met het respect en medeleven dat ze verdienen’).

“Niet onbelangrijk is ook dat in een Amerikaanse context, waar weinig sociaal geregeld is, het aan de bedrijven is met voordelen te komen. In dit geval was het zeker niet gering, vijf maanden ontslagvergoeding is in die context niet niks, wetende dat het hoofdzakelijk om profielen gaat, die redelijk gemakkelijk opnieuw aan de bak zouden moeten komen.”

U bent erg optimistisch over de arbeidsmarkt.

DENYS. “De arbeidskrapte in de Verenigde Staten is gelijkaardig aan die bij ons. In principe zouden de meeste getroffenen weer aan de bak moeten komen. Misschien wel bij kleinere bedrijven. Ik kan me dus voorstellen dat dat voor een deel van die mensen toch met een salarisvermindering zal gepaard gaan. Maar in principe mag het geen probleem zijn om weer aan de slag te gaan.

“Het is niet zo dat voor die mensen de leegte lonkt, zoals wij vorige eeuw hebben meegemaakt bij grote collectieve ontslagen, zoals de sluiting van Renault Vilvoorde. Dat trof toen voornamelijk laaggeschoolde mensen, in tijden dat het nog echt slecht ging op onze arbeidsmarkt. Maar onze arbeidsmarkt is fundamenteel veranderd. Ze heeft er nooit beter voor gestaan de voorbije vijftig jaar. Dat is nog altijd niet goed doorgedrongen. We zijn doordrongen van vele decennia werkloosheid en crisis. Maar dat is nu niet meer het geval.”

Lees ook: