Sporthorloges brengen TomTom in conditie

Terwijl op de IFA-beurs in Berlijn de smartwatches en fitnessbanden de show stalen, maakt TomTom een comeback met zijn gps-sporthorloges. Nieuwe informatica zal ook de kaartenbusiness revitaliseren, claimt TomTom-directeur Alain De Taeye.

Het is u vergeven als de naam TomTom wat is verbleekt in uw memorie. Na de boom in de helft van de jaren 2000, piekte de omzet van de Europese marktleider in gps-toestellen– alias personal navigation devices (PND’s) — in 2007 op 1,7 miljard euro. Vervolgens betaalde hij 2,94 miljard voor zijn kaartenleverancier Tele Atlas — tien keer de omzet, knal voor de wereldwijde financiële crisis. Het aandeel decimeerde, letterlijk. Ondertussen leerde de iPhone aan de consument dat smartphones prima routewijzers waren, voor geen of nauwelijks extra geld. Het andere potentiële afzetgebied van TomTom, de automobiel, zat in handen van Nokia, dat zich al even blauw had betaald aan die andere kaartenbouwer, Navteq. Tussen Nokia en de smartphones werd TomTom platgedrukt.

Niet echt dus. Anno 2014 verwacht Bloomberg voor TomTom nog altijd 940 miljoen euro omzet en 135 miljoen euro courante bedrijfskasstroom, met meer dan 3600 werknemers (van wie 250 in Gent). Zeggen dat de gps-specialist op wolkjes navigeert, is weliswaar overdreven. De bedrijfswinstmarge was maar 4 procent in het jongste kwartaal, de omzet zakte. De opbrengst op geïnvesteerd kapitaal was vorig jaar 2,39 procent. Dan staat je geld beter op de bank.

Maar er zijn lichtpunten. Het aandeel is sinds het dieptepunt van maart 2013 bijna 90 procent gestegen, terwijl de Amsterdamse beursindex slechts 19 procent klom. Al twee kwartalen na elkaar zijn de resultaten beter dan verwacht. De koers is een spectaculaire 40 keer de winst. Zegt de Gents gebekte Vlaming in de directie van TomTom, Alain De Taeye: “Als je markt krimpt, kan je met je pootjes omhoog gaan liggen, of je kan investeren in nieuwe gebieden. Dat laatste is wat we doen. Investeren in betere kaarten, in realtime verkeersinformatie, in sporthorloges en in telematica.”

Een beetje alles

De Taeye is opgegroeid in — of all places — de Mercatorstraat in Gent. Hij was in 1984 de vader van de Belgische tak van Tele Atlas. Vandaag vormt hij met de CEO Harold Goddijn en de CFO Marina Wyatt het driekoppige directiecomité van TomTom tegen een vergoeding van 782.000 euro in 2013, wat beter is dan de huidige Belgacom-topvrouw. Hij heeft geen officiële titel, maar is, zoals hij dat zelf zegt, “bezig met een beetje alles: strategie, nog erg veel kaarten, personeelszaken en informatica-infrastructuur”. Ruim 57 procent van de aandelen van TomTom zit gebetonneerd in handen van de oprichters (onder wie Goddijn) en hun partner Janivo, de steunpilaar van het vroegere Tele Atlas.

De Taeye wijst graag op de groei in wagenparkbeheer, waar TomTom Webfleet nu ruim 400.000 abonnees heeft, de helft meer dan een jaar geleden (ter vergelijking, het Ieperse Transics claimt 85.000 abonnees op zijn website). Een deel van de vooruitgang van Webfleet komt van de acquisitie van Spaanse en Franse telematicadiensten, maar 27 procent was organisch. “Niet zo spectaculair als de consumentenmarkt, maar het groeit fantastisch en het is gigantisch winstgevend, een pareltje in onze groep”, zegt De Taeye.

Sporthorloges met gps

Ander goed nieuws zit in de fleurige gps-sporthorloges die TomTom vorig jaar introduceerde. Ondanks de concurrentie van Garmin, Polar, Suunto, Timex, adidas en anderen wist TomTom daar zijn omzet te verdubbelen, waardoor het consumentensegment bij TomTom weer is gaan groeien. “Wij komen van een basis in de lage tientallen miljoenen euro’s vorig jaar, maar als we dat dit jaar verdubbelen, begint dat betekenisvol te worden”, zei de financieel directeur Marina Wyatt tijdens de analistenconferentie in juli.

In april kwam TomTom met een Cardio-versie van zijn sporthorloges, een van de eerste die met optische technologie (van Mio) de hartslag op de pols meet. De optica vervangt de hatelijke strip die gebruikers van de meeste sporthorloges nog over de borst moeten dragen voor hartslagmeting. “Ik heb me nooit afgevraagd hoe hoog mijn hartslag is als ik tennis. Zolang het klopt, is het in orde. Maar zodra je dit gebruikt, raak je gefascineerd. De volgende keer wil je kijken of je beter doet”, zegt De Taeye, een onverbeterlijke roker, terwijl hij zijn TomTom MySports-app toont, waarnaar hij zijn resultaten vanaf zijn TomTom Runner Cardio oplaadt (4,4 km in 67 minuten tennis).

Gaan de slimme horloges van Samsung, Sony, Apple en consoorten de sporthorloges niet binnen de kortste keren opslokken? Marktonderzoeker ABI Research gelooft van niet. “Gps-fitnesshorloges zullen geen betekenisvolle omzetdalingen kennen in de periode 2014-2019, ondanks de aanwezigheid van smartwatches of eyewear“, voorspelt de analist Patrick Connolly.

Krimpende gps-markt

Dat zou TomTom goed uitkomen. De markt voor zijn kernproducten, gps-toestellen zoals de TomTom Go-familie, blijft krimpen, zij het trager. Volgens GfK, dat kleinhandelsverkopen meet, was de daling in de EU-17 in de eerste jaarhelft 11,7 procent in eenheden en 8,9 procent in waarde. Een jaar voordien was die krimp respectievelijk nog 14 en 15,4 procent. De gemiddelde verkoopprijs is lichtjes gestegen tot 138 euro, vergeleken met 2013, berekende GfK. TomTom en Garmin verdelen de Europese markt, met alleen in Duitsland nog een concurrent (Becker, 10 %). “Ons marktaandeel in Europa, het Midden-Oosten en Afrika was 52 procent, 1 procentpunt hoger dan vorig jaar in hetzelfde kwartaal”, claimt Marina Wyatt.

Een van de redenen voor de groeiende slagkracht is dat TomTom sinds vorig jaar gratis levenslange kaartenupdates bij al zijn nieuwe PND’s levert en gratis verkeersinformatie vanaf de middenmoot. Daarmee countert TomTom Google en de smartphonefabrikanten die hun kaarten ook gratis weggeven.

In Noord-Amerika stelt TomTom het een stuk minder goed. De PND-markt kromp er met 24 procent in het tweede kwartaal. TomTom heeft er 15 procent marktaandeel. Van elke tien euro omzet van TomTom komen er ruim zeven uit Europa, minder dan twee uit Noord-Amerika en minder dan één uit de rest van de wereld.

Nog meer in de pijplijn

“We gaan TomTom als merk uitbreiden. De sporthorloges zijn daar een eerste voorbeeld van”, vertelt De Taeye zonder details te geven. Verbreding is ook wat ABI Research ziet gebeuren. “Met de daling in PND’s, kijken fabrikanten continu naar nieuwe groeigebieden. Nieuwe kansen in fietsen, eyewear, golf en persoonlijke tracking zullen de markt helpen groeien. In 2013 zijn er naar schatting 35 miljoen gespecialiseerde gps-apparaatjes verkocht. Dat zal bijna 30 procent stijgen over de periode 2014-2019″, meent ABI. “Multifunctionele wearables zullen een stuk van die koek pakken, maar naar verwachting zonder hetzelfde dramatische effect dat de smartphones op de PND’s hebben gehad.”

En dan zijn er natuurlijk nog de digitale kaarten, die TomTom in 2008 zo duur betaalde. Tegen eind dit jaar hoopt de groep volledig om te schakelen naar een nieuw productieplatform, waaraan al meer dan drie jaar wordt gewerkt. “Wij zullen het eerste platform hebben dat zeer gemakkelijk om kan met crowdsourcing — zoals floating car data uit de positiemelding van rijdende wagens — en tegelijkertijd de beproefde technieken van kwaliteitscontrole gebruikt”, zegt De Taeye. Hij rekent erop dat updates aan kaarten binnen een termijn van dagen of zelfs uren kunnen worden doorgevoerd.

De betere omlooptijden moeten de omzet bij licentienemers zoals Apple en AOL MapQuest en bij de ingebouwde navigatiesystemen in voertuigen ondersteunen. Die twee segmenten krimpen bij TomTom. Beide zijn verlieslatend. In licenties moet TomTom nieuwe klanten vinden buiten de consumentenbranche. De huidige klanten worden er verstikt door de ecosystemen van Google, Apple en Microsoft, zei CEO Harold Goddijn in juli.

Hardware voor voertuigen ontwikkelt TomTom nu alleen nog samen met Renault. Contracten met Mazda, Seat en Toyota lopen af. De focus in automobiel ligt op de verkoop van kaarten (met 42,8 miljoen kilometer wegen in 118 landen), verkeersinformatie in real time (37 landen) en navigatiesoftware als afzonderlijke bouwblokken. TomTom tekende vorig jaar verkeersinformatiecontracten met Toyota en Daimler en recent met Audi in China. In de VS verving TomTom vorig jaar Inrix als leverancier van verkeersinformatie aan het belangrijke Total Traffic + Weather Network (TTWN).

Investeringen wegen op winst

Uiteindelijk gaat de race om de zelfrijdende auto van de toekomst. De Taeye: “Een superinteressant gebied. En het vereist hoge kwaliteit, up-to-date data. Als auto’s zelf gaan rijden, mag je hopen dat de gegevens waarmee ze dat doen een beetje correct zijn.”

Peter Olofsen, de researchanalist van Kepler Cheuvreux, gaf net een ‘verminderen’-advies over TomTom. Hij schat dat de kaartendienst Here ongeveer 75 procent marktaandeel heeft in ingebouwde systemen in voertuigen. “TomTom hoopt hier met zijn nieuwe realtime platform marktaandeel te winnen”, meent hij, “maar ik ben niet overtuigd van hun competitieve voordeel.” Reden is, zoals ook De Taeye aangeeft, de permanente investeringswedloop. Here boekte vorig jaar 648 miljoen kosten voor onderzoek & ontwikkeling, ruim tweeëneenhalve keer meer dan de 247 miljoen van TomTom. Google, de tweede grootste kaartenbouwer, betaalde alleen al voor de overname van de dienst voor realtimeverkeersnavigatie Waze 837 miljoen euro.

“Wij gooien er veel minder geld tegenaan dan Google en Here, maar als je kijkt naar de benchmarks, zijn onze kaarten minstens even goed, zo niet beter. Wij zijn het meest productieve kaartenbedrijf in de wereld. Zet dat gerust in de gazet”, zegt De Taeye. Volgens Olofsen heeft TomTom enkel achterstand in kaarten voor voetgangers. “Hun database is hun belangrijkste actief, maar ze hebben moeite om die te rentabiliseren”, vat hij samen.

Hoe moeilijk de markt ook is, TomTom heeft zijn verwachtingen voor 2014 in juli verhoogd tot 925 miljoen euro omzet en een winst per aandeel van minstens 0,25 euro. De Taeye: “De PND-markt is stabieler aan het worden. Beleggers beginnen te snappen dat we meer doen dan alleen die PND’s en dat die PND’s ook veranderd zijn. Dat we heel actief zullen zijn in de sportwereld, in automotive en in telematica. Daar zijn we blij mee.”

BRUNO LEIJNSE

“Als je markt krimpt, kan je met je pootjes omhoog gaan liggen, of je kan investeren in nieuwe gebieden”

“Wij zijn het meest productieve kaartenbedrijf in de wereld. Zet dat gerust in de gazet”