Over nauwelijks 4 weken trekken de Fransen naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Normalerwijs liep de huidige legislatuur tot maart ’98. Door gebruik te maken van zijn grondwettelijke bevoegheid om het parlement vervroegd naar huis te sturen, hoopt Chirac de oppositie een pad in de korf te zetten. Een meesterlijke tactische zet ? Of speelt de president met vuur ? De huidige centrum-rechtse UDF-RPR-regering onder leiding van eerste minister Alain Juppé nam de jongste jaren immers tal van onpopulaire maatregelen om de overheidsfinanciën te saneren. Vorige week lekte een regeringsnota uit die stelt dat zonder bijkomende maatregelen het overheidstekort in ’97 zou oplopen tot 3,8 %. Gelet op de vastberadenheid van de huidige coalitie om de 3 %-Maastrichtnorm voor het overheidstekort te halen, kan ook de kiezer makkelijk deduceren dat hij bij een herverkiezing van de huidige ploeg nog meer pijnlijke maatregelen op zijn bord krijgt. “Blijkens een recente peiling verwacht bijna 70 % van de burgers extra besparingen,” weet Eric Chaney, senior economist bij Morgan Stanley. De linkse oppositie kan dit electoraal verzilveren door de 3 %-norm in de lade te stoppen en de werkloosheid aan te pakken. Dergelijk laks begrotingsbeleid zou Duitsland echter nooit kunnen aanvaarden, het zou de EMU op wel heel losse schroeven zetten.
ERIC CHANEY. Het scenario dat links de macht zou overnemen, maakt echter weinig kans. Om de centum-rechtse meerderheid te breken, hebben ze minstens ook de steun van de communisten nodig. Maar met hen is geen enkel regeerprogramma mogelijk, omdat ze tegen de Monetaire Unie gekant zijn. De oppositie tegen de EMU is in Frankrijk echter politiek gemarginaliseerd. Ook ruim 60 % van de Fransen staat achter het project. Vergeet ook niet dat de huidige coalitie 65 zetels mag kwijtspeken vooraleer ze de meerderheid kwijt is. Mocht dat toch gebeuren, dan zie ik als worst case scenario dat de huidige coalitie, om in het zadel te kunnen blijven, steun gaat zoeken bij extreem-rechts in ruil voor de eerste-ministerportefeuille. Dat zou het parlement nooit goedkeuren, wat dan een diepe politieke crisis tot gevolg heeft, omdat de president niet tweemaal in hetzelfde jaar het parlement kan ontbinden. Maar dergelijke gang van zaken acht ik weinig waarschijnlijk.
Welke redenen heeft president Chirac om zo’n “berekend risico” te nemen met vervroegde verkiezingen ?
Verkiezingen houden in maart ’98, net voor de beslissing valt over wie met de EMU mag meedoen, dát zou pas om moeilijkheden vragen zijn. Die verkiezingen komen dan neer op een referendum met de euro als inzet. Nu neemt Chirac bij een overwinning alvast die onzekerheid weg. Vervroegde verkiezingen laten ook toe makkelijker het overheidstekort in het gareel te houden. Méér nog dan dat hij een eventuele electorale afstraffing in maart ’98 wil vermijden, beoogt Chirac met zijn initiatief vooral de eigen meerderheid wakker te schudden. De burgers lezen de krant en weten ook wel wat er aan de hand is. Verkiezingen vervroegen zet dan weinig zoden aan de dijk. Het lek als zou het tekort oplopen tot 3,8 % is door Chirac georchestreerd. Volgens onze berekeningen volstaat een pakket maatregelen ter waarde van 20 à 25 miljard Franse frank of 0,3 % van het BBP om de 3 %-norm te respecteren.
Wil Frankrijk vooral de 3 %-norm halen om Duitsland te paaien ?
De Franse regering wil op budgettair vlak zeker niet onderdoen voor Duitsland, kwestie van het Duitse publiek te overtuigen dat met Frankrijk erbij de euro niet zwakker zal zijn dan de mark. Frankrijk toelaten tot de EMU met 3,5 % begrotingstekort, impliceert dat men ook Italië zou moeten toelaten met zijn enorme overheidsschuld. Maar dat wil Duitsland nu juist vermijden, het wil Italië er absoluut buitenhouden. De enige strategie voor Frankrijk is dan de 3 %-norm halen. Chirac wil Italië wél bij de EMU, maar niet noodzakelijk in de eerste golf. Veel belangrijker is zo vlug mogelijk Duitsland in de EMU te strikken.
Ondanks de budgettaire doelstellingen belooft de regering-Juppé ook een belastingverlaging. Hoe moet die gefinancierd worden ?
Heel simpel : door de uitgaven te verlagen. Vooral de subsidies aan de ondernemingen zowel privé- als staatsbedrijven kunnen nog teruggeschroefd worden. Daarmee samenhangend dient het privatiseringsprogramma versneld te worden. In de Sociale Zekerheid heerst er vooral in de ziekenhuissector nog een gebrek aan efficiëntie. Publieke hospitalen liggen er vaak verlaten bij. De geneesheren daarentegen hebben al fors ingeleverd. Meer valt er voor de regering nog te rapen in het terugschroeven van het aantal ambtenaren. Een voorbeeld : het aantal leerkrachten stijgt nog steeds, terwijl de schoolgaande bevolking alsmaar minder talrijk is !
Zal de regering dan niet opnieuw op hevig sociaal protest botsen zoals bij vorige besparingsrondes ?
Er zullen stakingen zijn, maar op veel kleinere schaal. De op til zijnde bezuinigingen zijn peaunuts in vergelijking met het gesnoei in ’95 en ’96.
Ondertussen blijft Frankrijk wel met een slappe conjunctuur en een hoge werkloosheid vooral jeugdwerkloosheid kampen.
Op korte termijn zal er nauwelijks verbetering zijn. Daarom kan Chirac ook beter nu de sprong wagen dan te wachten tot maart ’98. De hoge werkloosheidgraad onder de jongeren is een statistische illusie. Uiteindelijk maken ze slechts 5 % van het totaal aantal werklozen uit. Het echte probleem is dat veel jongeren in allerhande opleidingsprogramma’s ondergebracht zijn. Die zoeken niet naar werk, overtuigd als ze zijn dat ze toch maar geringe kansen hebben om een job te vinden.
Het mandaat van Chirac loopt tot 2002. Bij een overwinnig van de huidige meerderheid zit die ook in het zadel tot 2002. De timing is wel heel goed.
Dat Chirac bij een overwinning geen rekening meer hoeft te houden met een eventuele cohabitation, speelt uiteraard mee. Maar de president had ook een goed venster, zoals dat in het jargon heet. Want, slaagt Chirac in zijn opzet, dan kan hij in alle rust de komende maanden de begroting van ’98 voorbereiden en eventueel bijsturen. Volgens het verdrag van Maastricht moet immers de begroting van ’98 de duurzaamheid van de sanering aantonen, terwijl de jongste jaren steeds een pak eenmalige maatregelen het tekort drukten. Komt daarbij dat de socialisten de jongste maanden wat terrein verloren en nauwelijks de tijd hebben om een campagne in elkaar te boksen. De meerderheid wist wel al langer waarop Chirac zat te broeden. En in een maand mei vol feestdagen en evenementen liggen de burgers niet meteen wakker van verkiezingen.
DAAN KILLEMAES
ERIC CHANEY (MORGAN STANLEY) De op til zijnde bezuinigingen in Frankrijk zijn peanuts in vergelijking met de besparingsrondes in ’95 en ’96.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier