Soms wel een straf

De minister van Financiën bevestigt dat de bijzondere aanslag op geheime commissielonen naar zijn oordeel een strafrechtelijk karakter kan hebben. Dat opent perspectieven om de bijzondere aanslag in sommige gevallen te milderen of zelfs helemaal achterwege te laten.

Vennootschappen en andere rechtspersonen (zoals vzw’s) riskeren een aanslag van 309 procent wanneer zij bijvoorbeeld bezoldigingen of commissielonen uitbetalen zonder die op individuele loonfiches te vermelden. Hetzelfde geldt wanneer de fiscus ‘verdoken meerwinsten’ ontdekt en die niet terugvindt in het vermogen van de vennootschap. De achterliggende gedachte is dan dat de vennootschap die meerwinsten heeft gebruikt om daarmee vergoedingen in het zwart uit te betalen.

De bijzondere aanslag is zo hoog (309 %) omdat men er altijd van uit is gegaan dat hij een vergoedend karakter heeft. Hij moet de schatkist vergoeden voor het verlies aan belastingen en sociale bijdragen dat hij leidt wanneer vergoedingen in het zwart worden betaald.

Bij nader inzien klopt dat niet. De bijzondere aanslag doet in alle gevallen meer dan alleen maar het verlies voor de schatkist compenseren.

Neem een loon dat uitbetaald wordt aan een werknemer die onder toepassing valt van de hoogste tarieven van de personenbelasting. Een werkgever die aan zo iemand een in het wit uitbetaalde nettobezoldiging van 100 wil garanderen, heeft daarvoor in totaal ongeveer 340 euro nodig. Het verlies aan sociale bijdragen en belasting wanneer dat loon (van 100 euro) in het zwart wordt uitbetaald, is dus hoogstens (340 – 100 = 240 euro). Met zijn 309 procent is de bijzondere aanslag veel hoger.

Dat wordt nog erger als de vergoeding niet toekomt aan een zwaar belaste werknemer, maar bijvoorbeeld aan een zelfstandige. Bij zelfstandigen zijn de sociale bijdragen veel lager. Bij zwarte betalingen aan een zelfstandige is het verlies voor de schatkist dus ook veel kleiner.

De bijzondere aanslag kan ook van toepassing zijn als de genieter een vennootschap is. Van een verlies aan sociale bijdragen is dan in het geheel geen sprake meer. Vennootschappen zijn – op een al bij al beperkte vennootschapsbijdrage na – geen socialezekerheidsbijdragen verschuldigd. Bovendien is het tarief van de vennootschapsbelasting veel lager dan de hoogste tarieven van de personenbelasting. Bij vergoedingen die aan vennootschappen worden betaald en die aan de bijzondere aanslag onderworpen worden is er dus een hemelsbreed verschil tussen het torenhoge tarief van de bijzondere aanslag (309 %) en het veel lagere verlies dat de schatkist in werkelijkheid lijdt.

Dat verschil kan nog oplopen. Het kan voorkomen dat de bijzondere aanslag gevestigd wordt terwijl de genieter toch belast is geweest. Het verlies voor de schatkist is dan nul. Hetzelfde geldt als het gaat om een vergoeding die wordt betaald aan een buitenlander die niet in België belastbaar is. De Belgische schatkist lijdt ook dan geen verlies. Niettemin blijft de bijzondere aanslag onverminderd behouden op 309 procent.

Dat heeft stemmen doen opgaan om te verdedigen dat de bijzondere aanslag minstens in een aantal gevallen niet enkel een vergoedend karakter heeft, maar ook de aard heeft van een sanctie. Een straf voor het feit dat de verplichting om individuele fiches op te maken niet correct werd nageleefd. Die thesis heeft in de rechtspraak links en rechts al wat weerklank gevonden. Maar de fiscus wil er nog altijd niet van weten. Hij voelt zich gesterkt door een arrest waarin het Hof van Cassatie heeft beslist dat de bijzondere aanslag geen strafrechtelijk karakter heeft in zoverre hij ertoe strekt het verlies van de belasting en de sociale bijdragen te vergoeden. Maar de minister van Financiën draait nu gelukkig bij. In antwoord op een parlementaire vraag bevestigt hij dat het arrest van het Hof van Cassatie zo moet worden uitgelegd dat de aanslag toch een strafrechtelijk karakter heeft, in zoverre hij geen verlies aan belastingen en sociale bijdragen vergoedt. Wat bijvoorbeeld het geval is als de genieter op de vergoeding normaal belast is geweest.

De auteur is advocaat en hoofdredacteur van Fiscoloog. www.fiscoloog.be

JAN VAN DYCK

De bijzondere aanslag doet altijd meer dan het verlies voor de schatkist vergoeden.