Slimme starters doen het met een copiloot

Startende ondernemers hebben heel wat aan hun hoofd en een raad van bestuur is meestal niet hun eerste prioriteit. Nochtans kan een start-up heel wat baat hebben bij goede bestuurders.

Doet een startend bedrijfje er goed aan zichzelf van in het begin een bestuursorgaan cadeau te doen? En vooral, kan het zich dat wel veroorloven? Volgens Karine Cerrada, professor aan de Louvain School of Management (UCL), luidt het antwoord op beide vragen ‘ja’. “De governanceproblematiek is voor startende ondernemingen minder complex dan voor beursgenoteerde bedrijven”, steekt ze van wal. “Naar mijn mening is het echt zinvol om als groentje rekening te houden met de kijk van professionals die al heel wat ervaring hebben en dus toegevoegde waarde bieden waar een start-up zeker zijn voordeel mee kan doen.” Laurence Gourgue, directrice economische ontwikkeling bij de provincie Namen, beaamt dat er “een duidelijk verband is tussen de coaching van ondernemingen en het voortbestaan ervan, zonder dat daar evenwel uit naar voren komt welke vorm van begeleiding de beste is”.

Een raad oprichten

Een raad van bestuur oprichten of anderen een participatie laten nemen in de start-up is geen noodzaak. “Er zijn andere formules mogelijk. Neem nu de creatieve sector: wie in die sector een zaak begint, wenst vaak maximale autonomie en wil geen rekenschap afleggen aan derden”, stelt Laurence Gourgue vast. “En er zijn ook starters die de voorkeur geven aan een model dat meer gericht is op inspraak en op samenwerking dan een raad van bestuur.” Ook de administratieve rompslomp schrikt heel wat ondernemers af.

Wie wel gaat voor een raad van bestuur ondervindt daar wel duidelijke voordelen van, zoals visibiliteit en een professionele aanpak. “Wanneer een start-up problemen heeft met zijn personeel of als er onenigheid rijst tussen de bazen, is het zeer vaak de raad van bestuur die de zaken objectiveert”, weet Karine Cerrada. “En soms is dat onontbeerlijk om het voortbestaan van de onderneming te garanderen.”

Samenstelling

De samenstelling van de raad van bestuur is van cruciaal belang, onder meer met het oog op kapitaalwerving, het beheer van de thesaurie en de contacten met de klanten en de leveranciers. Maar waar haalt een starter zo gauw goede bestuurders vandaan? Geschikte profielen — mensen die ervaring hebben, visibiliteit garanderen én tijd kunnen vrijmaken — zijn er niet in overvloed. “De leden van de start-up moeten de lijst met gewenste of potentiële kandidaten vooraf samenstellen en daarbij hun netwerk maximaal inzetten. Dit is hét moment om hun relaties aan te spreken. En ze moeten beseffen dat ze nooit alle mensen die ze op het oog hebben in hun raad van bestuur zullen krijgen”, analyseert Cerrada.

Omdat de medewerkers van een start-up doorgaans jong en nog maar net afgestudeerd zijn, is dit geen eenvoudige fase. Hier is een cruciale rol weggelegd voor scholen en universiteiten. Denk aan academici, gastdocenten, enzovoort. Als zo iemand in de raad van bestuur zit, is dat uitstekend voor de geloofwaardigheid van de start-up. De buitenwereld leidt daaruit af dat het om een ernstige business gaat. Bovendien kan er een sneeuwbaleffect ontstaan: als X in de raad van bestuur zit, zal Y misschien ook makkelijker geneigd zijn er tijd voor vrij te maken…

Geen mode-effect

“Een start-up die gelooft in zijn product of dienst en blijk geeft van een duidelijke visie, zal het volgens mij niet moeilijk hebben om potentiële kandidaten over de streep te trekken en een goede raad van bestuur samen te stellen”, meent Karine Cerrada. “Voor het overige spreekt het voor zich dat bepaalde sectoren nu eenmaal veel mensen aantrekken.” Is er sprake van een mode-effect, met name in de green business? “Integendeel, dat stadium ligt al achter ons”, stelt Cerrada. “Zowel bij de start-ups als bij de klanten, de media en de overheid kan duurzame ontwikkeling op veel belangstelling rekenen. Ik zie daarin een vorm van antwoord op de crisis van het kapitalisme en een bewustwording van het feit dat men ook anders kan investeren. Veel mensen die goede bestuurders zouden zijn, denken er zo over. En er is nog een trend die overduidelijk aanslaat: alles wat te maken heeft met de ontwikkeling van Wallonië. In die twee domeinen zijn er zeker ervaren profielen te vinden die bereid zijn om zich als bestuurder in te zetten voor nieuwe projecten.”

Vergoeding

Een vraag die vroeg of laat zal rijzen, is of bestuurders een vergoeding moeten krijgen. Als het gaat om een onderneming die al stevig staat in haar sector, ligt het antwoord voor de hand. Maar wat als het een start-up betreft? “Niet iedereen keert een vergoeding uit”, stelt Karine Cerrada vast. “Maar er zijn ook grenzen aan vrijwilligerswerk. Als het een kwestie is van geldgebrek, pleit ik voor andere opties: alleen zitpenningen bijvoorbeeld, of desnoods geen vergoeding uitkeren tijdens het eerste boekjaar. Maar dat moet een tijdelijke situatie zijn. Ik denk dat een vergoeding een billijke tegenprestatie is voor het verrichte werk en dat ze ook bijdraagt tot het verantwoordelijkheidsbesef van de bestuurders. Want we mogen niet uit het oog verliezen dat deze functie gepaard gaat met wettelijke verantwoordelijkheden.” Een spel van geven en nemen tussen de startende onderneming en de bestuurders zal de relatie zeker ten goede komen.

Olivier Standaert

“Er is een duidelijk verband tussen de coaching van ondernemingen en het voortbestaan ervan” Laurence Gourgue