De sociale intrapreneur is de bedrijfstegenhanger van de sociale ondernemer. Hij zet buiten zijn uren een innovatief project op waar zowel het bedrijf als de samenleving beter van wordt.
Een sociale intrapreneur is iemand die voor een (groot) privébedrijf werkt en daarbij getuigt van ondernemerschap door sociale of milieuproblemen als businesskansen te bekijken. Dat leidt tot innovaties die zowel geld opleveren voor het bedrijf als goed zijn voor de samenleving. Het kan gaan om een idee op kleine schaal. Zo loopt in de vestiging in Puurs van farmaceutisch bedrijf Pfizer een proefproject om administratieve documenten te printen met een ander lettertype, waardoor er minder papier nodig is. Het ideetje van de Pfizer-werknemer betekent een besparing voor het bedrijf en is goed voor het milieu. Meestal creëren sociale intrapreneurs nieuwe zakelijke opportuniteiten op grote schaal. Een werknemer van Unilever, dat onder meer verzorgings- en schoonmaakproducten produceert, werkte in Ghana aan een project om nieuwe klanten te vinden in het segment van mensen die heel weinig te besteden hebben. Hij zag dat weinig Ghanezen een toilet hadden en werd medeoprichter van de firma Clean Team Toilets, een publiek-private samenwerking, die betaalbare toiletten op de markt bracht. Goed voor arme Ghanezen én goed voor Unilever, want dat verkoopt weliswaar zelf geen toiletten, maar wel de bijbehorende schoonmaakproducten.
Niet gemakkelijk
Dat laatste project is een van de vele voorbeelden in het Engelstalige boek Social Intrapreneurism And All That Jazz over sociale intrapreneurs, waarvan de Brit David Grayson een van de coauteurs is. Grayson is professor corporate responsibility en directeur van het Doughty Centre for Corporate Responsibility van de Cranfield School of Management. “Een sociale intrapreneur worden, is geen gemakkelijke carrièrekeuze”, zegt David Grayson. “Een intrapreneur beeldt zich elke werkdag in dat hij ontslagen kan worden, wordt wel eens gezegd. De meeste sociale intrapreneurs doen aanvankelijk iets dat niet tot hun functiebeschrijving behoort. Naast hun dagtaak, werkten ze ‘s avonds of in het weekend voor hun bedrijf aan iets anders. Ze schnabbelen voor hun eigen werkgever.”
Dat betekent zeker niet dat een sociale intrapreneur zijn dagtaak gewoon ziet als een manier om geld in het bakje te brengen, terwijl hij zich ondertussen concentreert op zijn avondlijke nevenactiviteiten. Het idee van ‘shared value’ of gedeelde waarde komt keer op keer terug bij sociale intrapreneurs. Die term werd in 2006 geschreven in een artikel in het Amerikaanse managementblad Harvard Business Review door managementdenkers Michael Porter en Mark Kramer. Centraal in hun redenering staat dat het concurrentievermogen van een bedrijf en de gezondheid van de gemeenschappen rond het bedrijf wederzijds afhankelijk van elkaar zijn.
Geen einzelgänger
Een sociale intrapreneur vindt dat zowel het bedrijf als de samenleving beter moet worden van wat hij doet. Hij wordt gedreven door een van de vele samenlevingsproblemen (armoede, honger, verlies van biodiversiteit, ziektes, discriminatie enzovoort), koppelt dat aan de bedrijfsactiviteit en bedenkt een zakelijke kans. Een sociale intrapreneur is bijgevolg geen einzelgänger binnen het bedrijf, maar iemand die de samenwerking opzoekt en op zoek gaat naar een mentor die hem steunt bij het management om zijn idee te realiseren. De intrapreneur kan zijn ‘bijbaantje’ immers niet lang verborgen houden. “De meeste succesvolle sociale intrapreneurs die we spraken, slaagden erin te onderhandelen met hun bedrijf”, zegt Grayson. “Via ‘job crafting’ (iemands baan aanpassen in functie van zijn persoonlijke voorkeuren en persoonlijkheid, nvdr. ) deden ze hun baan evolueren van hun aanvankelijke jobinhoud naar wat ze eigenlijk wilden doen.” Niet zelden kwam een sociale intrapreneur vervolgens aan het hoofd te staan van de businessunit die door zijn project in het bedrijf ontstond. Dat is namelijk het grote voordeel van in een groot bedrijf zo’n project te realiseren: de impact is veel groter dan in een kleine ngo.
Er is geen Belgisch voorbeeld van een sociale intrapreneur — wel enkele Nederlandse — opgenomen in het boek van Grayson. Ook Business & Society Belgium, het bedrijvennetwerk voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, kent geen Belgisch project. Een case die Grayson in zijn boek bespreekt is die van de Brit Gib Bulloch, die als managementconsultant voor Accenture werkte. Hij las in de Financial Times over een organisatie, Voluntary Service Overseas, die vrijwilligers met zakelijke vaardigheden zocht voor opdrachten in het buitenland. Bulloch reisde in overleg met Accenture naar een Macedonisch centrum dat kmo’s ondersteunt. Bij zijn terugkeer mocht hij zijn idee pitchen bij de CEO van Accenture: managementconsultants van Accenture die hun diensten aanbieden aan ngo’s, maar daarbij 10 tot 50 procent van hun salaris vrijwillig laten vallen, terwijl Accenture afziet van zijn marge. Daardoor werden de diensten van Accenture plots betaalbaar voor non-profitorganisaties. Toen bleek dat vooral de Accenture-consultants die het beste presteerden geïnteresseerd waren in het project, kreeg Bulloch helemaal groen licht.
De afdeling, die Accenture Development Partnerships werd gedoopt, werd zo een instrument om talentvolle medewerkers aan het bedrijf te binden. Tegen 2013, een paar jaar na de oprichting, had de nieuwe businessunit 640 projecten afgewerkt voor meer dan 140 klanten, waaronder internationale ngo’s, stichtingen, overheden en bedrijven. Dat leverde inkomsten op die veel hoger waren dan de 28 miljoen dollar aan salarissen waarvan de Accenture-consultants afstand deden. “Naast een instrument om mensen aan Accenture te binden en hun vaardigheden te ontwikkelen, is het ook een tool voor de reputatie van het bedrijf en zorgt het voor nieuwe marktinzichten waardoor Accenture aan cross selling kon doen”, zegt David Grayson.
Bedrijfscultuur
De 27 sociale intrapreneurs in het boek van Grayson werken allemaal voor grote ondernemingen. Het voordeel is dat een grote onderneming de middelen heeft om een idee op grote schaal ingang te doen vinden. Ondernemers die zelf een ngo of bedrijfje oprichten om hun idee te verwezenlijken, hebben die niet. David Grayson geeft het voorbeeld van Muhammad Yunus, de oprichter van Grameen Bank en grondlegger van het microkrediet. Hij begon op zijn eentje en had twintig jaar nodig om twintig miljoen klanten te bereiken. Dan gaat het bij M-Pesa, dat ontstond dankzij een sociale intrapreneur bij Vodafone, sneller: in minder dan een decennium heeft de organisatie al 17 miljoen klanten op verschillende continenten. M-Pesa is een dienst waarmee mensen met hun mobiele telefoon geldbedragen kunnen transfereren naar de telefoon of rekening van iemand anders. De dienst richt zich vooral tot mensen in de rurale gebieden die geen bankrekening hebben. In Kenia, waar het idee ontstond, werd M-Pesa een groot succes: alle transacties samen zijn even groot als een derde van het bnp van het Oost-Afrikaanse land.
Als uw plannen niet haalbaar zijn in uw huidige onderneming, kunt u ofwel van baan veranderen of het op uw eentje proberen. Hoe kunt u testen of uw onderneming een bedrijfscultuur heeft waarin een sociale intrapreneur kan gedijen? “Het lukt inderdaad niet overal. Zo ontmoette ik iemand in Spanje die heel gedesillusioneerd was omdat hij werd geconfronteerd met het conservatieve en hiërarchische karakter van zijn bedrijf”, zegt David Grayson. “Eerst moet u kijken hoeveel empathie u hebt met uw bedrijf en of u klaar bent om de risico’s te nemen die het uitwerken van uw idee met zich brengt. Dan kunt u peilen hoe ontvankelijk de onderneming zal staan tegen uw voorstel en nagaan of u de middelen die u nodig heeft makkelijker ter beschikking krijgt in het bedrijf of er beter aan doet met partners buiten de firma te werken.”
Grayson geeft twee grote redenen voor de opkomst van sociaal intrapreneurschap de afgelopen tien jaar: “Bedrijfsleiders begrijpen heel goed dat sociale en klimaatveranderingen marktkrachten zijn geworden. Er wordt rekening mee gehouden in de strategie van bedrijven, die zich afvragen hoe ze veerkrachtiger kunnen worden om marktontwrichtende ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden. Tegelijk zie je ook dat werknemers van generatie Y geen twintig jaar willen wachten tot ze een topfunctie hebben bereikt om impact te hebben op het bedrijf en de samenleving.”
BENNY DEBRUYNE
Een sociale intrapreneur vindt dat zowel het bedrijf als de samenleving beter moet worden van wat hij doet.
“Bedrijfsleiders begrijpen heel goed dat sociale en klimaatveranderingen marktkrachten zijn geworden” David Grayson
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier