Schijf overvol ?

Een goed beheer van uw harde schijf bevordert haar snelheid, levensduur en… capaciteit. Een handvol tips.

Softwareprogramma’s op een computer installeren, is simpel. Ze verwijderen, is andere kost. In de regel blijven er enkele tientallen kilobytes achter die alleen door een ingewijde kunnen worden verwijderd. Maar wat doet dat er toe ? Moderne harde schijven zijn eindeloos groot. Denkt u. Tot op een dag het onvermijdelijke gebeurt : op het scherm verschijnt een bericht dat u nog slechts X megabytes ter beschikking heeft. Of de computer meldt u droogjes dat de zaak vol zit. Wat dan ?

We bekijken eerst de noodmaatregelen, vervolgens de preventie.

De eerste oplossing is het wissen van programma’s en bestanden die ruimte innemen, maar die u niet meer gebruikt. Met Windows 95 is het theoretisch heel eenvoudig om ze te verwijderen. U hoeft slechts op het configuratiescherm Toevoegen/verwijderen van programma’s te kiezen. Er verschijnt dan er een lijst van software die u kan elimineren. De bewerking gebeurt automatisch.

Deze handelswijze geldt echter slechts voor programma’s die voor Windows 95 zijn geschreven. Andere software bezit deze faciliteit niet. Daarom voegen sommige uitgevers een programma bij hun software dat de installatie ongedaan maakt. In beide gevallen kan het gebeuren dat de automatische procedure in gebreke blijft. U moet de operatie dan manueel voortzetten en de directories met het programma wissen.

SLORDIGE SCHOONMAAK.

Deze methode is radicaal, maar verre van volmaakt. Tijdens de installatie worden vaak bestanden naar nog andere directories gekopieerd. Onder Windows gebeurt dat met talrijke bestanden met de extensies dll of ini, die in de Windows-directory worden geplaatst. De eerste worden niet automatisch verwijderd, aangezien andere programma’s ze misschien nodig hebben. In geval van twijfel zal de verwijderingsprocedure ze ongemoeid laten.

Als deze bestanden veel schijfruimte in beslag nemen, moet u een andere oplossing zoeken. U heeft dan een programma nodig dat de wezen ( orphans) opspoort, dat wil zeggen de bestanden die door geen enkel programma meer gebruikt worden. Het bekendste is allicht CleanSweep van QuarterDeck, maar er bestaat nog andere software en zelfs shareware die deze taak efficiënt vervult. Dergelijke programma’s moet u zeer voorzichtig gebruiken om niet het risico te lopen dat de computer niet meer functioneert. Het verdient trouwens aanbeveling om regelmatig hulpprogramma’s als scandisk (schijfcontrole) of defrag (her-ordening van de schijf) te draaien. Zij voorkomen fouten, sporen rondslingerende bytes op en verbeteren de toegangssnelheid. In Windows 95 vindt u ze onder Programma’s/Bureau-accessoires/Systeemwerkset.

ARCHIVEREN.

Afgezien van de eigenlijke computerprogramma’s, die tegenwoordig per stuk gauw een aantal megabytes innemen, zijn er nog de gewone bestanden. Zij nemen vooral door hun grote aantal ruimte in. Het gaat om de documenten die elke gebruiker creëert : teksten, rekenbladen, gegevensbestanden, beelden enzovoort. De gebruiker wil ze niet uitwissen, omdat hij vaak terecht denkt ze later nog nodig te zullen hebben. Maar intussen nemen ze nutteloos ruimte in op de harde schijf. De oplossing bestaat erin deze bestanden in te pakken en te rangschikken in een archief. Dit archief (bijvoorbeeld met de extensie zip) is één enkel bestand dat de verschillende documenten in gecomprimeerde vorm groepeert. Door het comprimeren komt ruimte vrij en wordt alles efficiënter georganiseerd (één enkel bestand). Deze archieven kunnen op de harde schijf worden bewaard. Ze kunnen meestal gemakkelijk gerecupereerd worden, op voorwaarde dat u over het juiste uitpakprogramma beschikt. Het beste programma om onder Windows archieven samen te stellen, is zonder twijfel WinZip. Het is shareware (29 dollar, versie 6.2 is net uit).

Ook archieven nemen ruimte in. Wil u ook die nog recupereren, dan moet u ze naar een andere drager kopiëren en ze verwijderen van de harde schijf. De drager kan de klassieke diskette zijn, of een cartridgelezer zoals de Zip-lezer van Iomega of de Ez-135 van Syquest. Het nadeel hiervan is het tijdverlies, want niet alleen gaat het wegschrijven en lezen (veel) trager dan met een harde schijf, u moet ze ook goed labelen en ordelijk opbergen. Qua software kan u zich desnoods behelpen met het backupprogramma dat bij Dos of Windows wordt geleverd. Als u de keuze heeft, kies dan voor Dos omdat het betrouwbaarder is en eenvoudiger te installeren na een crash.

SCHIJF TOEVOEGEN.

Als u er het geld voor heeft, is het toevoegen van een harde schijf een zeer elegante oplossing. Maar kan het ? Het aantal harde schijven dat op een computer kan worden geïnstalleerd, hangt immers af van het type schijfcontroller (dat is een kaart in uw pc). Oudere computers, zoals 386’s, zijn nog uitgerust met een IDE adapter die slechts twee harde schijven kan besturen. De schijven kunnen niet groter zijn dan 504 Mb (hoewel de fabrikanten van 520 Mb spreken). Deze standaard is intussen vervangen door de E-IDE, die de aansluiting van 4 harde schijven mogelijk maakt en de grens van 504 MB overschrijdt. De cd-lezer zal echter soms de plaats van één van deze 4 schijven innemen. Zowel met IDE als met EIDE moeten moeten harde schijven “compatibel” zijn met mekaar. Honderd percent zekerheid daarover heeft u alleen met schijven van dezelfde fabrikant (hoewel we zelf probleemloos werken met schijven van een verschillende fabrikant). Een derde type schijfcontroller is de SCSI (spreek uit : skoezi), die het combineren van verschillende types van randapparatuur mogelijk maakt. Het type SCSI bepaalt hun aantal : 8 voor de SCSI-1, 16 voor de SCSI-2.

Geen plaats voor een bijkomende schijf ? Vervang een bestaande door een grotere. Een kostbare en omslachtige oplossing, want u moet eerst een backup maken van de gegevens op de oude harde schijf, om ze later op de nieuwe te kunnen hergebruiken. Eenmaal dat achter de rug, zit u echter weer voor een hele tijd goed.

PARTITIONEREN.

In beide gevallen verdeelt u (of uw installateur) uw nieuwe schijf best meteen in partities. Dat zijn logische eenheden, die het doen voorkomen alsof u niet één, maar meerdere harde schijven gebruikt. Een C-schijf van 1,6 gigabyte kan u zo verdelen in vier (logische) schijven van 400 Mb, aangeduid met de letters C, D, E en F. Dit heeft twee voordelen : een betere organisatie van de bestanden op de verschillende schijven en een ruimtewinst.

Om dat laatste te begrijpen, moet u weten dat een harde schijf (logisch) wordt verdeeld in stukken die we clusters noemen. Het aantal clusters is beperkt, wat erop neerkomt dat de clusters groter zijn naarmate de schijf groter is. Een harde schijf van maximaal 127 Mb heeft clusters van 2 kilobyte ; een schijf van 256 Mb heeft clusters van 6 kilobyte en een eenheid van meer dan één gigabyte heeft clusters van 32 kilobytes. Wanneer de computer (in elk geval onder Dos of Windows) bestanden wegschrijft, vult hij de clusters de ene na de andere, te beginnen met een nieuwe, lege cluster. Het gevolg is dat er op de laatst gebruikte cluster vrijwel altijd lege ruimte over blijft, die verloren gaat. Gemiddeld gaat dat dan om een halve cluster per bestand. Aangezien de clusters groter zijn, naarmate de schijf groter is, is ook het verlies groter. Bij 10.000 bestanden op een harde schijf van 1,2 Gb, verliest u theoretisch 160 Kb, maar in werkelijkheid veel meer, omdat computers dol zijn op kleine bestanden van 1 of 2 Kb, waarbij u dan telkens een dertigtal kilobytes kwijt is. Het leuke aan partities is nu, dat ze door de computer als echte harde schijven worden beschouwd. Hoe kleiner ze zijn, hoe economischer hun clustersysteem.

BEREKEN UW WINST.

Met de Waste for Windows shareware (http://sd.zdnet.com/ ~jtg/isis. htm) kunnen Windows 95-gebruikers zelf berekenen hoe zuinig ze omspringen met hun schijf. Voorbeeld. Een goede bekende van ons heeft momenteel nog 378 Mb over van zijn 1,2 Gb-schijf. Waste 95 vertelt hem dat hij slechts 659 Mb echt gebruikt : 204 Mb of 23 % is verloren. Op partities tussen 128 en 257 Mb zou het verlies slechts 21 Mb zijn geweest. Stof tot nadenken !

Partities aanmaken, doet u met een speciaal programma, dat fdisk heet en dat met uw besturingssysteem wordt meegeleverd. Fdisk wist in de meeste versies alles wat op de (logische) schijf staat, dus u moet partitioneren vóór u wat dan ook installeert. Gelukkig is daar nog PowerQuest, dat sinds kort PartitionMagic aanbiedt, een Dos-programma dat partitioneert zonder dat u gegevens verliest. Vooraf een backup maken, blijft aangewezen : als tijdens de bewerking bijvoorbeeld de stroom uitvalt, is u alles kwijt. U beslist…

FABRICE CLAES BRUNO LEIJNSE

EEN GROTE HARDE SCHIJF Waste for Windows toont hoeveel ruimte u verspilt.

WORDT UW HARD DISK TE KLEIN ? Een schijf toevoegen, is een elegante en niet meer zo dure oplossing. Maar kan het ?