Schaf de subsidies af en verminder de vennootschapsbelasting tot 27 %

“België, en vooral Vlaanderen, is een prachtig land. Maar als we niet snel ingrijpen, zullen we aanzienlijk verarmen.” Die noodkreet komt recht uit het ondernemershart van Ivan Sabbe. De ex-topman van Lidl praat zonder dogma’s over de NV België.

Ivan Sabbe (47) is voornamelijk actief als vastgoedmagnaat in Oekraïne. En met twaalf jaar ervaring op de teller bij de Duitse groep Lidl kijkt hij naar België door een internationale bril. Hij startte voor de discounter filialen op in zeven landen en kan dus aardig benchmarken. Zijn verschillende carrièrewendingen brachten hem tevens tot tal van functies binnen beroepsorganisaties als het VBO en Fedis. Maar Sabbe was tussen 1988 en 1997 ook politiek actief in de gemeenteraad van Kortrijk en als voorzitter van de plaatselijke VLD-afdeling. Zijn opponenten van toen denken met respect en waardering terug aan de politicus Sabbe. Hij liet de politiek evenwel voor wat ze was, omdat ze niet verenigbaar bleek met zijn drukke beroepsleven. Maar hij bleef al die tijd een politieke waarnemer. Hij werd gevraagd voor de Lijst Dedecker (LDD), maar besloot uiteindelijk dat de tijd niet rijp was. “Het politieke landschap in Vlaanderen is toe aan een hergroepering. LDD kan als signaalfunctie een aanzet geven. Verstandige mensen die hetzelfde denken en zeggen, zitten versnipperd over verschillende partijen. Dat leidt tot immobilisme.”

Het politieke dier in Sabbe is dus allesbehalve uitgeblust, maar bovenal is hij een man met een missie. “Er dringt zich een bewustwording op waarbij de dingen gezegd kunnen worden zoals ze zijn, en niet zoals we ze willen horen.” Trends wou wel eens horen wat er gezegd dient te worden en trok naar het landelijke Bavikhove. Ivan Sabbe ontvangt, met cake gebakken door zijn elfjarige zoontje, in zijn prachtig gerestaureerde hoeve, waar geschiedenis wedijvert met modernisme. Een metafoor voor ons land, meent Sabbe: het historische België moet op een moderne confederale leest geschoeid worden als het zijn huidige welvaartspeil wil behouden.

TRENDS. Bent u pessimistisch gestemd over de competitiviteit van ons land in een globale economie?

IVAN SABBE. “Je zit nu eenmaal met een economische realiteit. De wereld is onze concurrent geworden. Je kunt een schitterende voetbalploeg zijn in België, maar dat telt niet langer. Daarom vrees ik dat we welvaart zullen verliezen als er niet dringend wordt ingegrepen. Ik ben voor Lidl in zeven landen actief geweest. Dan merk je de troeven die we hebben en wat we hebben opgebouwd. Maar ik stel vast dat vandaag iedereen maar raak roept, en in de praktijk beweegt er niks.”

Hoe verklaart u dat immobilisme?

SABBE. “Men heeft in ons land schrik om de dingen bij de naam te noemen. Als je in het bedrijfsleven de dingen niet zegt zoals ze zijn en niet doet wat je moet doen, ga je op middellange termijn failliet. Die bedenking zou bij ondernemend Vlaanderen moeten doorsijpelen. En met ondernemend Vlaanderen bedoel ik de actieve bevolking, niet alleen de ondernemers. Want het is de actieve bevolking die alles moet financieren. Een reflex die ik in de politiek nooit hoor, is hoe te besparen op de eigen structuren. In de politiek spreekt men alleen over bijkomende belastingen of verplichtingen. Nochtans weet je als ondernemer dat het allereerste wat je moet doen, is: je eigen structuur aanpakken bij een fundamentele herstructurering.”

Hoe zou zo’n herstructurering van de NV België er uit kunnen zien?

SABBE. “We zijn een federaal land met zeven wetgevende vergaderingen en zes regeringen. Het is toch duidelijk dat je in zo’n bestel de provincies niet meer nodig hebt? De provinciegouverneurs lanceren een oproep om te debatteren over de nieuwe roeping van de provincies. Als een organisatie zich moet bezinnen over zijn roeping, betekent dit dat ze overbodig is. Via een uitdoofscenario kan dat pijnloos gebeuren. Organiseer een wervingsstop om eerst die mensen te absorberen op federaal niveau. Vandaag betaal je een factuur ter waarde van zeventig ministers voor een structuur die compleet achterhaald is. Als je de provincies afschaft, heb je ook geen provinciale taksen meer. Waar dienen die taksen anders voor dan om de provinciale structuur in stand te houden?”

U pleit ook voor een confederale staatsstructuur?

SABBE. “We verliezen enorm veel tijd en energie door permanent rekening te moeten houden met een regio die anders gestructureerd is dan de onze. Waarom ons permanent pijnigen om federaal steeds een evenwicht na te streven? Dat is op Europees niveau toch ook niet zo? Het zou mogelijk moeten zijn dat elke regio doet wat ze moet doen voor haar eigen bestwil. Ons land bestaat uit twee verschillende blokken, die door hun verscheidenheid altijd verder van elkaar komen te staan. Waarom dan niet scheiden wat je kunt scheiden, en je doet alleen de dingen samen die je onvermijdelijk samen moet doen. Dat brengt een hoop besparingen mee.”

Meteen een stuk minder overheid?

SABBE. “In een confederaal model kan je de Senaat afschaffen. Dan wordt alles beslist in de regionale parlementen en gebruik je het huidige federale parlement als confederale kamer. Uiteindelijk houd je dan een nationale eerste minister over en iemand voor Buitenlandse Zaken en Landsverdediging, twee zaken die je niet moet splitsen. Voor infrastructuur, energie en milieu zorg je voor iemand die coördineert, zodat alles een beetje op elkaar afgestemd blijft. Dan spreken we over zes man. Voeg daarbij nog een vertegenwoordiger per regio en dan heb je tien man. Tien ministers en één parlement. Iedereen heeft vandaag de mond vol over de hardwerkende burger. Welnu, hier heb je een forse besparing waar die burger geen last van heeft en er integendeel een veel efficiëntere overheid voor in ruil krijgt.”

U wilt ook de economische subsidies afschaffen?

SABBE. “Vanuit mijn bedrijfservaring weet ik dat je de weg moet kennen om aan subsidies te komen. Volledig wettelijk, maar een heus labyrint om er te geraken. En uiteindelijk zijn die subsidies belastinggeld. Schaf ze af en je kunt de vennootschapsbelasting naar 27 % brengen. Dan kan je meepraten op Europees niveau. Met onze huidige 34 % speel je niet eens mee, wegens niet competitief. Ook de toelagen voor laaggeschoolden en andere loonsubsidiëringsmaatregelen moeten afgeschaft worden. En gebruik de opbrengsten voor een lineaire verlaging van de sociale lasten op arbeid. Zo maak je de kosten om iemand in dienst te nemen opmerkelijk lager, wat de activiteitsgraad zal opkrikken.”

Er gaan stemmen op om de werkloosheidsuitkering in de tijd te beperken. Een goed initiatief?

SABBE. “Van de ruim 10 miljoen Belgen behoort slechts 4 miljoen tot de actieve bevolking. Men schreeuwt, terecht overigens, dat er een tekort is aan aanbod op de arbeidsmarkt. Wil men er dan ook bijzeggen dat er in ons land 1,2 miljoen gezonde mensen een werkloosheidsuitkering of vervangingsinkomen krijgen van de belastingbetaler? En dat dit bovendien onbeperkt is in de tijd, een unicum in de wereld? De motivator in het leven moet arbeid zijn. Als je gezond bent, moet je werken. Ik begrijp wel dat er een opvang moet zijn voor iemand die werkloos wordt. Maar het moet beperkt worden in de tijd. In Denemarken, toch vaak aangehaald als een sociaal land, heeft men dat begrensd op drie jaar. Open VLD heeft dat nu ook opgenomen in haar programma. Ze zaten wel acht jaar in de regering, maar kom, beter laat dan nooit.”

Ook de rol van de vakbonden wordt in libertaire kringen in vraag gesteld.

SABBE. “En terecht. Ondernemingen betalen aan de vakbonden een premie voor de aangesloten leden. De bedrijven betalen dus het lidgeld van die leden. Dat vind ik een perfide systeem. Er wordt zo jaarlijks ruim 400 miljoen euro uit de bedrijven gehaald om uit te keren aan de vakbonden. Koppel daaraan het feit dat de bonden geen rechtspersoonlijkheid hebben. Ik begrijp niet dat men aanvaardt dat een organisatie waar 400 miljoen euro aan syndicale premies en nog eens 160 miljoen euro aan werkloosheidsuitkeringen passeert, geen rechtspersoonlijkheid heeft. We spreken hier eigenlijk over een organisatie die ruim 560 miljoen euro aan omzet boekt, en zij hebben geen transparantieplicht?”

Een ander punt is de almacht van de mutualiteiten die u tegen de borst stuit.

SABBE. “Eind jaren tachtig berekende het toenmalige auditkantoor Arthur Andersen dat er voor minstens 200 miljoen euro kon worden bespaard binnen de ziekteverzekering. Gewoon door de uitkering van de ziektezorgen efficiënter te organiseren, via een openbare aanbesteding. Vandaag zie ik dat Rudy Demotte (PS) aanbestedingen op medicijnen uitschrijft. Dat kan ik enkel toejuichen. Maar ik begrijp niet dat men dat wel kan doen op een microniveau als die medicijnen, zonder aan de kern van het debat te raken. De kern is dat de mutualiteiten jaarlijks 860 miljoen euro verdelen en dat dit efficiënter kan. Alleen lijkt dat debat niet te worden gevoerd.”

Nochtans is het mantra van deze verkiezingen goed bestuur.

SABBE. “Wat bedoelt men eigenlijk met goed bestuur? Organisaties en politici verliezen zich meteen in details om het niet over de kern te hoeven hebben. Onlangs ging het over een graaitaks voor managers. Dat is een discussie in de marge. Is dát wat onze economie performanter gaat maken? Men raakt niet meer aan de essentie, maar houdt zich bezig met cosmetica in de rand. ( zucht) Ik breng wellicht niets nieuws. De hamvraag luidt: waarom is dit alles zelfs niet bespreekbaar? Waarom steeds datzelfde sukkelstraatje van het interventionisme? Ik krijg kippenvel als verschillende toppolitici mij gelijk geven, maar tegelijk zeggen dat ze dit er niet door kunnen krijgen. Ook binnen de beroepsorganisaties hoor ik steeds datzelfde. Maar die organisaties houden zich ook gewoon in stand. Ik heb het van binnenuit meegemaakt. Onlangs stond zelfs iemand van een grote vakorganisatie met een vakbondsleider in de krant te zeggen dat de 5 % van het interprofessioneel akkoord een richting is, maar geen limiet. Dan vraag ik me oprecht af of die mens al eens over China gehoord heeft.”

U bent gevraagd voor de Lijst Dedecker (LDD), maar uiteindelijk hapte u niet toe. Waarom?

SABBE. “Als je in de politiek stapt als ondernemer, betekent dat een belangrijk inkomstenverlies en een grote aanslag op je schaarse vrije tijd. Die twee zaken ben ik bereid om op te offeren, zodra er een groter draagvlak is om de dingen te doen die noodzakelijk zijn. Vandaag is dat draagvlak er nog niet, helaas.”

Krijgt LDD veel steun uit de ondernemerswereld? Steunt u hem op financieel vlak?

SABBE. “( ontwijkend) Onze bedrijven zijn zeer individualistisch en blijven liever op de vlakte. Als je hier te veel je mening geeft, volgen er sancties. Ik kan dit nu allemaal zeggen omdat ik onafhankelijk ben van België. Ik ben partijloos. Maar ik heb sympathie voor de liberale initiatieven. Ik denk dat LDD een goed programma heeft. Maar ik merk dat ook Open VLD nu een aantal noodzakelijke bijsturingen doorvoert. Anderzijds is Open VLD te veel naar links opgeschoven. Ik maak uit de verklaringen van Karel De Gucht op dat dit niet gebeurt onder druk van de coalitie, maar uit eigen overtuiging. Ik denk dat LDD een goed initiatief is: het geeft een signaal dat er centrumrechts een heel veld open ligt. Ik denk, ik hoop, dat dit signaal een voorbode kan zijn van een mogelijke hereniging van die krachten. Want door de oude politieke structuren geraakt de centrumrechtse kiezer verdeeld over verschillende partijen. Nochtans is de optelsom vrij makkelijk: neem de 18 % die Open VLD straks overhoudt, 20 % Vlaams Belang, 5 % NV-A en dik 12 % van de CD&V, zijnde de Unizo-fractie, en je hebt een absolute meerderheid van centrumrechtse krachten. Ik blijf geloven in een hergroepering van al die mensen over de diverse partijgrenzen heen. En als dat signaal er komt, dan wil ik me onmiddellijk politiek engageren.”

U bent dus een koele minnaar van het cordon sanitaire?

SABBE. “Ik vind dat totaal fout. Begrijp me niet verkeerd: er zijn heel wat standpunten van het Vlaams Belang die ik niet bijtreed, die wat mij betreft veel te ver gaan. Maar ook in het ACW-gedeelte van de CD&V en in het programma van de SP.A staan standpunten die nog veel verder van mij af liggen. Tegen 20 % van de kiezers zegt men nu: ga vissen. Die mensen zijn democratisch verkozen, dus ga ermee aan tafel zitten om te zien of je samen door de deur kan op basis van hun programma. Maar het is niet verstandig van het centrum om bij voorbaat te zeggen: zij doen niet mee. Zo verplicht je jezelf om naar links op te schuiven, en ik denk dat Open VLD straks zal merken welke prijs ze daarvoor zal moeten betalen.”

Heeft de politiek nood aan meer ondernemers?

SABBE. “Wat je merkt in de politiek, is dat ze gedomineerd wordt door beroepspolitici. En die leven op een eiland. Bovendien zijn er weinig politici met economische ervaring. Dan mis je wellicht ook een duidelijk zicht op het economische radarwerk. Bovendien, als je in de politiek zit en je moet ervan leven, dan wil je er wel voor zorgen dat je de volgende keer weer verkozen wordt. En dus heb je minder speelruimte om noodzakelijke maar onpopulaire maatregelen te treffen. Ik kan daar begrip voor opbrengen.”

Maar intussen blijft u aan de kant staan?

SABBE. “Als je je wilt inzetten voor een groep, moet je er zeker van zijn dat minstens een flink deel van die groep je gedachtegoed deelt. Die groep is nu nog te verdeeld en misschien nog niet helemaal overtuigd. Misschien dat ik door erover te praten een aantal mensen wakker schudt. En wie weet staat er na deze verkiezingen iemand op die aan de basis ligt van die hergroepering. We zitten in een tijdsgeest waarin ik me afvraag of men het wel wil zien. Geschiedenis is een grote hobby van mij. Toen Cassandra in Troje kwam melden dat het paard van de Grieken niet te betrouwen was, werd ze vermoord. Ze bracht een slechte boodschap die niet gehoord mocht worden. Het vervolg is bekend.”

Lieven Desmet