Roger Blanpain blikt terug

Roger, ge moet zeggen wat ge denkt”, was de raad van gewezen collega-professor Zeger Van Hee aan de piepjonge Roger Blanpain. Het is precies wat de emeritus professor arbeidsrecht Blanpain (75) decennia bleef doen. Hij gedroeg zich meermaals als een soort van Don Quichotte. Nu eens om de profvoetballers aan meer vrijheid te helpen om te kunnen spelen in de club van hun keuze, dan weer om de uitwassen van de uitzendarbeid aan banden te leggen, of om de strijd aan te gaan met de machtige tabakslobby. De Leuvense hoogleraar arbeidsrecht bereikte wél heel wat succes met zijn campagnes voor een betere wereld. De titel van zijn net verschenen memoires, Wat kan ik voor u doen?, wijst dan ook op het sociaal engagement van de auteur.

Blanpain is het type intellectueel-idealist waarvan er in Vlaanderen weinig rondlopen. Als expert in arbeidsrecht behoorde hij lange tijd tot de Europese top. Wie ooit bij hem thuis in Herent is geweest, kijkt met bewondering naar de hele reeks publicaties van zijn hand. Maar Blanpain is, buiten zijn academische opdracht, ook de man die graag en met veel argumenten controversiële maatschappelijke thema’s aanpakt. Hij deed dat altijd onafhankelijk, los van zuilen of groeperingen die hem meer dan eens aan de borst wilden drukken. Zelfs aan de KULeuven liet hij zich nooit de mond snoeren.

In 1989 liet Blanpain zich wel voor de kar spannen van de Volksunie en werd senator. Na achttien maanden zag hij zijn misstap in en werd de eerste zittende senator uit de Belgische geschiedenis die zijn goed betaalde mandaat teruggaf. “Ik kon er mezelf niet zijn en er mijn eigen ideeën niet doordrukken of verdedigen.” Vandaag kijkt hij daarop gelaten terug. “Zitting blijven hebben, was gewoon nutteloos.” Blanpain verliet de politiek zonder wild om zich heen te schoppen. Maar in zijn boek geeft hij wel een sneer aan de politieke klasse die ofwel het liefst zichzelf bedient vanuit een ivoren toren (zoals Hugo Schiltz) ofwel met valse en dus ijdele beloftes uitpakt (Jaak Gabriëls).

Het boek valt uiteen in twee delen. Deel één is een autobiografisch overzicht van leven en werk. In deel twee kijkt hij naar de huidige wereld en de economie krijgt daarin een belangrijke plaats. De echte strijd tussen arbeid en kapitaal is nog altijd niet beslecht, stelt hij. “De multinationals nemen hun beslissingen meer dan ooit soeverein.” En ook: “Hun enige drijfveer is nog altijd winst maken.”

De Leuvense hoogleraar is nooit een grote supporter geweest van de vakbonden en dat wordt ook in zijn boek duidelijk. “Ze zijn onontbeerlijk in ons systeem, maar ze zijn onvoldoende transparant en blijven ter plaatse trappelen. Ze teren te veel op de verworven rechten uit het verleden, schuwen systematisch juridische aansprakelijkheid en missen de flexibiliteit om naar de toekomst te kijken en mee te evolueren op de golven van de moderne informatiemaatschappij.”

Roger Blanpain, Wat kan ik voor u doen?, Uitgeverij Vanden Broele, 2008, 350 blz., 28 euro

Karel Cambien