Quo vadis Pertinax Leterme?

Publius Helvius Pertinax (126-193) was 86 dagen de Romeinse keizer, tot hij werd vermoord. Die deadline heeft premier Yves Leterme in elk geval overleefd. Hij zit al langer in de Wetstraat 16.

Het boek ‘Slechts één woord van de macht verwijderd’ is prettig om lezen en laat Pertinax en zijn vriend, senator Pompeianus, aan het woord – twee naast elkaar lopende introspectieve gesprekken. Ze hadden afgesproken om de ook al vermoorde keizer en tiran Commodus niet op te volgen. Pertinax veranderde van mening. En beiden vragen zich af of ze de juiste keuze hebben gemaakt.

Sommige CD&V’ers vonden dat Leterme ook neen had moeten zeggen. Ze fluisterden hem in het oor dat hij een beurt moest passen. De partij zou een crisis rond BHV organiseren in de lente van 2009 en hij zou de daaropvolgende stembusslag met vlag en wimpel winnen, een miljoen voorkeurstemmen werd hem voorgespiegeld.

Leterme zei ja aan het premierschap. Ambitie? Verantwoordelijkheidszin? Plichtsbesef? Dat alles samen? Allicht. Waren ook dat de beweegredenen van Pertinax? Wellicht. En bij hem allicht ook zijn persoonlijke situatie. Zijn privéleven gaf hem geen voldoening, zoals uit het boek blijkt.

De Romeinse senatoren planden hun opgang naar de top en boerden goed. Dat deed onze eerste minister ook. De licentiaat in de rechten en bestuurswetenschappen – hij heeft nog andere diploma’s – voer in het zog van stadsgenoot Paul Breyne, de gouverneur van West-Vlaanderen, die ooit Vlaams minister was en in de Kamer zitting had.

Leterme was nog maar pas nationaal secretaris van zijn partij of hij veranderde van koers en koos voor een carrière in de Europese ambtenarij. Hij vertelde het zijn partijleider, Herman Van Rompuy, op een EVP-congres in Griekenland. Die was not amused en reageerde: “Nu kom je nooit meer terug.” Breyne werd gouverneur in 1997 en Leterme volgde hem op. De rest van het verhaal is bekend.

De eerste minister zou dus als Pertinax zijn. Mannen van eenvoudige komaf die het tot het hoogste politieke ambt in hun rijk schopten. Tot daar klopt de vergelijking. Maar voorts heeft Leterme meer van Pompeianus, die uit de betere kringen kwam. Beiden hebben aanleg voor methodiek en techniek. Hun ratio staat in contrast met de emotie van Pertinax zoals die het zelf verwoordt aan het einde van zijn verhaal. “De toekomst is niet aan hen die de zoveelste analyse maken, maar wel aan hen die in staat zijn een nieuwe synthese te brengen vanuit heel verschillende denkpatronen, die al deze verschillende verhalen weten samen te brengen en met elkaar, zelfs na de grootste botsingen, weten te verzoenen.”

“Mijn vriend (Pompeianus) was de exponent van de logica en de analyse. (…) Maar in de toestand waarin we ons nu bevinden, is dit lang niet meer voldoende. Wij hebben behoefte aan veel meer empathie, aan een authentiek inlevingsvermogen in wat er allemaal groeit en broeit op de diverse niveaus van onze samenleving. Dat alles moet samengebracht en vertaald worden in een originele en nieuwe synthese die naar iedereen in dit land is gericht.”

Leterme, die het voorwoord in het boek schreef, heeft nog niet bewezen dat hij over die capaciteiten beschikt. Afwachten wat het wordt. Auteur Hendrik Verbrugge supportert alvast voor de premier. De arts komt uit Roeselare en is nu burgemeester (CD&V) van Alken in Limburg.

HENDRIK VERBRUGGE, SLECHTS ééN WOORD VAN DE MACHT VERWIJDERD – OVER MACHT, METHODIEK EN LOYALITEIT. ROULARTA BOOKS, 2008, 140 BLZ., 17,90 EURO.

Boudewijn Vanpeteghem