Peking haalt bitcoin onderuit

De Chinese overheid verbiedt bedrijven kapitaal op te halen door virtuele munten uit te geven. Peking legt zo een van de belangrijkste pijnpunten van cryptocurrencies bloot: wat als de overheid het gebruik aan banden legt. Bitcoin, de bekendste digitale munt die dit jaar al 450 procent steeg, krijgt een klap van 10 procent.

4500 euro. Zoveel had u deze morgen in handen als u begin dit jaar voor 1000 euro bitcoins had gekocht. Al is ‘in handen’ een wat misleidende uitdrukking: bitcoins en andere virtuele munten zijn niet meer dan een stukje unieke computercode. Echt in handen hebt u zo’n bitcoin dus nooit (lees kader: Wat is bitcoin?).

Het succes van de bitcoin en andere digitale munten – de concurrent etherium steeg dit jaar zelfs met 3000 procent – is voor een groot deel te danken aan de toenemende populariteit ervan in China. Virtuele munten ontstaan en worden bewaard in een netwerk van computers en ontsnappen zo aan de controle van een overheid of een centrale bank. Voor Chinezen zijn cryptomunten een ideale vluchtweg om de strenge kapitaalcontroles in hun land te omzeilen en geld naar het buitenland te versluizen.

De anonimiteit, al is die nooit volledig gegarandeerd, en het gebrek aan controle spreken ook in criminele milieus tot de verbeelding. Zo verloopt de handel in wapens of drugs in de duistere hoeken van het internet deels in bitcoin. Toen dit voorjaar wereldwijd computers werden aangetast door het virus WannaCry, werd van de slachtoffers losgeld geëist in bitcoin.

Veilige haven

Maar het succes is niet alleen toe te schrijven aan illegale praktijken en financiële sluiproutes. Virtuele munten raken beetje bij beetje ingeburgerd. Van pizza en elektronica tot uw volgende zomervakantie: u kunt vandaag al zowat alles betalen met bitcoin, zelfs in fysieke winkels. Steeds meer traders en institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, wagen hun eerste stappen op de markt. Er zijn zelfs bedrijven die kapitaal ophalen via een zogenaamde initial coin offering (ICO), een allusie op een IPO of beursgang. Die kapitaaloperaties legt China nu aan banden. En wereldwijd breken centrale banken en overheden zich het hoofd over hoe ze met virtuele munten moeten omgaan.

Bovendien surft de bitcoinkoers mee op de grillen van de wereldpolitiek. Telkens als de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un de wereld de stuipen op het lijf jaagt met een nieuwe rakettest, dikt de waarde van de munt weer een beetje aan. Beleggers zien in de bitcoin een veilige haven, een verzekering tegen politieke onzekerheid, net zoals goud.

Bitcoin is geen bedrijf en creëert dus geen toegevoegde waarde. U krijgt ook geen dividend of jaarlijkse coupon. In die zin is het geen klassieke belegging zoals een aandeel of een obligatie. Wie bitcoins koopt als investering, kan enkel hopen op een koersstijging. Vaak wordt daarom de vergelijking met goud gemaakt. Allebei zijn ze ook beperkt in hoeveelheid. Die schaarste is voor veel aanhangers een belangrijk argument, zeker op een moment dat de centrale banken ongebreideld geld bijdrukken, wat volgens critici onvermijdelijk tot geldontwaarding moet leiden. In een recent rapport wees de Amerikaanse zakenbank Morgan Stanley wel op een essentieel verschil: bitcoins bestaan minder dan tien jaar, terwijl goud al een paar duizenden jaren zijn waarde heeft bewezen als veilig onderkomen. Ze bieden dus niet dezelfde gemoedsrust.

Schisma in bitcoinland

De vele vaders van het succes van de bitcoin doen de fans geloven dat de hausse nog lang niet voorbij is. De koers kende de afgelopen jaren wel allerminst een rechtlijnig verloop. Bij de eerste ferme opflakkering in 2014 steeg de bitcoin naar bijna 1000 dollar. Nadien volgde een stevige terugval tot 200 dollar, een bodem die lang in zicht bleef. Wie zijn aankopen slecht getimed had, keek dus een tijd tegen een verlies van bijna 80 procent aan. Het jongste jaar sneuvelt het ene record na het andere. Maar een doorgewinterd belegger weet dat bomen niet tot in de hemel groeien, en zeker digitale niet. Een verzesvoudiging in minder dan een jaar roept onvermijdelijk beelden van zeepbellen op.

Er zijn voldoende redenen waarom het plots fout zou kunnen lopen. Zo bewijst de ban op ICO’s in China dat een strengere aanpak door de overheid de trend snel kan doen keren. Bitcoin verliest maandagmiddag 10 procent.

Begin vorige maand ontstond nog een schisma in bitcoinland. De discussie draaide rond de technologie achter de munt, die maar een beperkt aantal transacties in korte tijd kan verwerken. Een deel van de gemeenschap lanceerde daarom een alternatief, bitcoin cash, dat meer geschikt heet te zijn voor kleine transacties.

Er zijn nog kapers op de kust. Ondertussen bestaan er al vele honderden digitale munten. Sommige hebben ambitie de bitcoin naar de kroon te steken. Andere, zoals de coinye, vernoemd naar de Amerikaanse hiphopper Kanye West, zijn veel minder ernstig bedoeld. Niettemin maakt de wildgroei dit duidelijk: de achterliggende blockchaintechnologie is wellicht een blijver, maar van bitcoin staat de toekomst nog niet vast.

Tot slot mag een belangrijk risico niet onvermeld blijven. In 2014 was Mt. Gox, toen veruit het belangrijkste handelsplatform, op een dag plots verdwenen. Voor een half miljard dollar aan bitcoins ging in rook op. Dat was het meest gemediatiseerde debacle met virtuele munten, maar sindsdien zijn er nog weleens problemen opgedoken. Zo doen geregeld verhalen de ronde van digitale dieven die met een voorraad bitcoins aan de haal zijn gegaan. En wat kun je doen als een hacker uit een ver land met je virtuele munten gaat lopen?