Pas op voor gedrukt papier

Op deze gravure uit 1715 staat links bovenaan een man die uit het venster springt. Het is wellicht een van de oudste afbeeldingen van een belegger die uit het raam springt, ook al waren er nog geen wolkenkrabbers. Toen al. Want ook in 1929 waren er cartoons van mensen die uit het raam sprongen.

In 1715 was Frankrijk bankroet door de vele oorlogen. Onder leiding van John Law, onderaan links, begon de Franse staat geld bij te drukken, de staatsschuld om te zetten in aandelen en uiteindelijk goud en zilver om te zetten in chartaal geld. Eerst op vrijwillige basis, later werden burgers ertoe gedwongen. In puur keynesiaanse stijl bracht John Law dus voor heel eventjes economische stabiliteit.

In augustus 1717 richtte hij een bedrijf op dat houder was van alle exploratie- en handelsrechten in Louisiana, de nieuwe, door de oorlog verworven kolonie. De Franse staatsschuld werd omgewisseld voor aandelen van de Compagnie des Indes.

Met die staatsschuld, de economische avonturen van de Compagnie en de zegen van de Franse koning Lodewijk XIV als onderliggend kapitaal, begon het bedrijf meer aandelen uit te geven en concurrerende handelsvennootschappen op te kopen. Tegen 1719 had het bedrijf dan ook een monopolie over alle zeeën. Banken in Frankrijk werden genationaliseerd en er werd nog meer geld bijgedrukt in de vorm van aandelen.

Klinkt bekend?

Aandelen van de Compagnie des Indes gingen van 500 livres in 1719 tot 18.000 livres in de zomer van 1720. Dan begon de sell off en in 1721 was het aandeel 93 procent gezakt. Toen waren aandelen alleen nog goed als toiletpapier, zie rechts onderaan op de gravure.

Het probleem met de monetaire beleidsmakers van vandaag is dat de jaren dertig hun enige studieobject is en dat ze de oorzaken van deze beroemde crisis ook meestal verkeerd interpreteren. Vooral belastingverhogingen en overregulering hebben de depressie van de jaren dertig onnodig lang laten aanslepen, niet zo zeer een gebrek aan liquiditeiten.

Ben ‘Helikopter’ Bernanke bijvoorbeeld, wil koste wat het kost een liquiditeitscrisis en een herhaling van de jaren dertig vermijden. De Federal Reserve drukt daarom steeds meer dollars bij. Die halen de waarde van de circulerende dollars onderuit en ze worden vervolgens geleend aan de Amerikaanse overheid, die ze dan gebruikt om staatsobligaties en mortgage backed securities op te kopen, leningen te herfinancieren en te subsidiëren en schulden over te nemen.

De crash van 1720 is iedereen dus vergeten. Als de beleidsmakers geen waarde hechten aan de geschiedenis, zal de geschiedenis zich zeker herhalen.

DE AUTEUR IS BEELDEND KUNSTENAAR.

DEZE GRAVURE KOMT UIT HET BOEK

‘HET GROOTE TAFEREEL DER DWAASHEID’ UIT 1720.

Wim Delvoye