Overdaad schaadt

Te veel sporten of te veel in korte tijd, is af te raden. Conditie bouw je langzaam op. En dat doe je best door sportinspanningen af te wisselen met voldoende rust. Anders riskeer je overtraining: een langzaam insluipende vorm van overbelasting waarvan vermoeidheid het eerste symptoom is. De vermoeidheid stapelt zich op en dan begint er van alles mis te lopen. Overbelasting en een opstapeling van vermoeidheid komen voor in alle sporten, van ballet tot motorcross, zowel bij de bevlogen amateur als bij de professionele topsporter.

Een eenmalige zware inspanning levert meestal stramme spieren op. Die verdwijnen na enkele dagen rust. Maar sommige sporters nemen te weinig tijd om te recupereren. Hun lichaam en geest be- ginnen dan signalen uit te zenden die aangeven dat het stilaan echt te veel wordt. Het sporten loopt niet meer zo vlot en het plezier neemt af. Maar wie erg gedreven is, herkent soms die signalen niet. Of trekt de verkeerde conclusies en doet er nog een schep bovenop, in de overtuiging dat de problemen net te wijten zijn aan een gebrek aan training.

Sporters mogen niet uitsluitend focussen op spieren, hartslag en training. Vermoeidheid werkt bijvoorbeeld ook in op de emoties. De subjectieve ervaringen van de sporter zijn een goede leidraad om beginnende overtraining vast te stellen: je voelt je minder fit, je hebt minder zin in sport en ook in allerlei andere dagelijkse activiteiten. Je bent moe en schijnbaar slecht uitgeslapen. Andere typische verschijnselen zijn verkoudheden die elkaar snel opvolgen, maar ook aanvallen van koortsblaasjes. Zware inspanningen onderdrukken tijdelijk de afweer en maken het lichaam gevoeliger voor ziektekiemen. Overmatige, aanhoudende vermoeidheid rekt deze periode van gevoeligheid.

Sporters die ondanks alle signalen hardnekkig blijven trainen, kunnen in de problemen raken. Maar het komt slechts zelden tot een echt overtrainingssyndroom met zwaar dalende prestaties, een depressieve stemming, een verstoorde hormonale balans, ernstige slaapstoornissen en/of een gebrek aan eetlust.

Spanningen met de partner

Weinig sporters raken overtraind door alleen maar te veel te sporten. Doorgaans is ook de belastbaarheid tijdelijk verminderd: datgene wat een mens fysiek en mentaal aankan. Emotionele spanningen met de partner of een collega, een te drukke agenda, ziekte, te weinig slaap en slechte voeding ondermijnen de weerstand van de sporter en verhogen het risico op overtraining.

Er bestaat een nauwe relatie tussen belastbaarheid en belasting. Wie een drukke baan heeft, lange dagen werkt en systematisch onvoldoende slaapt, is minder bestand tegen intensieve trainingen. Als je dan ook nog een beetje ziek wordt, simpelweg verkouden bijvoorbeeld, kan het lichaam uit balans geraken. De vermoeidheid begint zich op te hopen.

Er bestaat geen medische oplossing voor dit soort oververmoeidheid. Alleen rust helpt. Reken niet op sauna’s, warme baden, massage, relaxatie- of andere wellnessbehandelingen: hoe aangenaam ook, ze helpen niet. Minder trainen is vaak onvoldoende, zeker wanneer de toestand ernstig is. Maar volledig stoppen, is vooral voor gedreven sporters niet realistisch. Zulk advies leggen ze meestal naast zich neer. Een alternatief dat voldoende activiteit toelaat zonder risico op overbelasting, helpt hen veel beter.

De meeste mensen voelen zich al na enkele weken relatieve rust weer fris en fit, wat erop wijst dat de toestand niet zo ernstig was. In ernstige gevallen kan het herstel enkele maanden tot een halfjaar aanslepen. Maar meestal komt het niet zover.

Een van de fijnste barometers om je toestand van overbelasting te controleren, is wellicht je emotionele evenwicht en algemeen gevoel van frisheid. Zolang je gretig blijft, geniet van de fysieke inspanning en alles vlot werkt, loop je weinig gevaar. Als dat verdwijnt, lijkt de tijd rijp voor een andere aanpak. (T)

hoofdredacteur bodytalk

Marleen.finoulst@bodytalk.be

Marleen Finoulst