OUTSOURCING. Weg dat werk

De verleiding van de jaren ’90 ? De informatica uitbesteden, net zoals in de jaren ’80 cafetaria’s werden uitbesteed. XPC mat het fenomeen in België.

Het uitbesteden van de informatica, beter bekend onder de Engelse benaming outsourcing is een modewoord van de jaren negentig. De formule betekent dat materieel, personeel of bepaalde aktiviteiten van de informatica-afdeling van een bedrijf door een “buitenstaander” worden overgenomen. Het doel is de kost van de afdeling te verminderen of op z’n minst een vaste kost in een variabele te veranderen.

Op internationaal niveau zijn er genoeg spectaculaire voorbeelden, zoals Xerox en Lufthansa die hun informatica volledig uitbesteden aan het door Ross Perot opgerichte EDS. De wereldmarkt voor dit jaar wordt geschat op 600 miljard frank. In België zijn de belangrijkste akteurs op die markt EDS, CSC, IBM, Cap Volmac, Dolmen en Digital Equipment. Het Belgische filiaal van Toyota is met CSC in zee gegaan, en een bedrijf als UCB neemt de formule ernstig in overweging.

SCHUCHTER.

“De Belgische bedrijven zijn op dit punt nog bedeesd, maar ze gaan ontegensprekelijk in die richting, ” zegt Serge Wynen, van de firma XPC in Rixensart die net een studie heeft gepubliceerd over trends in het informaticabeheer in België.

In de VS en Groot-Brittannië is outsourcing de grote mode. Bij ons is het verschijnsel veeleer gefragmenteerd. De totale overname van een informaticadienst lijkt uitzonderlijk. De Angelsaksische bedrijven zien in deze aanpak een manier om kontanten vrij te maken en futloze balansen op te peppen. Men kan het vergelijken met de metode die luchtvaartmaatschappijen, waaronder Sabena, met hun vliegtuigen toepassen.

“Wij denken dat er bij de overheid een erg belangrijke markt bestaat, ” zegt Philippe Hosten, financieel direkteur van Computer Science Corporation (CSC) België. “De financiële problemen van de overheidsinstellingen geven hen de kans niet om hun informatica-infrastruktuur te laten evolueren. ” De regels van de openbare markt en de gebruikelijke stroefheid van de ministeries vormen niet meteen de ideale kontekst voor de organizatie van de informatica van de openbare dienst. Dat belet echter niet dat er een beroep wordt gedaan op externe consultants en programmeurs.

CLIENT/SERVER IS STIMULANS.

Outsourcing lijkt echter vooral aanhangers te vinden als gevolg van de evolutie naar een andere technologie. “De overstap van een informatica die op grote systemen gericht is naar een client/server-struktuur is een sterke motivatie voor outsourcing, ” zegt Serge Wynen van XPC. Voorlopig raakt deze evolutie 10 % tot 15 % van de grote bedrijven, maar ze kan alleen maar toenemen. “

Waar gaat het om ? Meer dan 200 bedrijven in België werken met grote systemen, meestal geleverd door IBM. Ze hebben het voordeel dat ze robuust zijn, weinig verrassingen verbergen en goed beheerst worden door de informaticadiensten, die er al tientallen jaren mee werken. Ze zijn echter duur ook al bestaat daar diskussie over en verplichten het bedrijf tot een gecentralizeerd model. Bovendien zijn ze niet meer in de mode wat niet onderschat mag worden. De huidige trend is die naar de client/server-architektuur. Dit informaticakoncept is gebaseerd op een netwerk waarin de mikrocomputers van de gebruikers (de clients) hun gegevens en informatie halen bij de servers. Deze laatste zijn middelgrote systemen die gewoonlijk onder het Unix-besturingssysteem werken, een open standaard waarvoor verscheidene konstrukteurs kompatibel materieel leveren (onder meer Hewlett Packard, Digital Equipment, Sun, IBM RS/6000, Unisys).

Het ideale client/server-systeem verdeelt de verwerking van de gegevens tussen twee polen. De servers leveren de gegevens, de client (de pc) verwerkt ze. Deze formule laat het bedrijf beschikken over een erg flexibel instrument dat als een belangrijk konkurrentieel element wordt beschouwd : de gegevens die door de aktiviteiten van het bedrijf worden geproduceerd, kunnen (in principe) beter worden geëxploiteerd.

INGEWIKKELDER.

Dit type van architektuur heeft echter een nadeel : het is erg complex, aangezien men twee, tien of dertig servers kan hebben, verspreid over de filialen van het bedrijf. In dit geval is het dus veel moeilijker het geheel stabiel te houden en de bestanden perfekt te synkronizeren dan bij de grote systemen. Bedrijven die overstappen naar dit type van struktuur komen in de verleiding om de operaties uit te besteden. Ofwel doen ze dat tijdens de overgangsperiode, om de oude en de nieuwe architektuur parallel te laten werken tot alles op punt staat ; ofwel zien ze het als een permanente oplossing, redenerend dat het beheer van een computercentrum geen deel uitmaakt van de interne aktiviteit van een bedrijf.

Op het eerste gezicht tonen de gegevens over de Belgische situatie op het vlak van outsourcing geen massieve overstap naar uitbesteding. De volledige onderaanneming van het computercentrum en het beheer van toepassingen gelden slechts voor respektievelijk 3 % en 5 % van alle ondernemingen die door XPC werden gepeild. Wanneer men de cijfers echter aandachtiger bekijkt, merkt men een verschuiving van bepaalde funkties naar buiten toe : vooral het ontwerp van het netwerk en de ontwikkeling van programmatuur op maat.

EVOLUTIE BIJ DE BANKEN.

Er zijn ook veelzeggende feiten. BBL, Kredietbank en Generale Bank hebben Digital Equipment het beheer toevertrouwd van de informatica van ISA Server, een gemeenschappelijk bedrijf dat de klanten diensten op het vlak van elektronisch bankieren moet leveren.

Tien jaar geleden zouden ze die dienst ongetwijfeld intern hebben beheerst of hadden ze een gemeenschappelijk bedrijf in de stijl van Banksys opgericht om alles zelf te kontroleren.

Het aantal akteurs in de outsourcing neemt toe. Hardwarefabrikanten als IBM of Digital Equipment zien er een manier in om hun aktiviteiten uit te breiden en tegelijkertijd de produktie van hun eigen materieel te stimuleren.

Er verschijnen ook nieuwe en soms verrassende spelers op het toneel. “Sommige bedrijven aan wie wij leveren, vragen ons diensten zoals de hulplijn te verzekeren, ” vertelt Jean-Claude Logé, gedelegeerd bestuurder van Systemat, één van de belangrijkste distributeurs van mikro-informatica op de Belgische markt. Systemat houdt zich in feite bezig met het leveren van op maat gekonfigureerde pc’s. Maar steeds vaker geven de klanten ondersteuningstaken in onderaanneming die ze vroeger intern verzorgden.

We maken dus een progressief verschijnsel mee. “Het begint met een funktie zoals het beheer van een projekt, ” legt Serge Wynen uit. “Men heeft de neiging die funktie intern te houden, maar om een projekt uit te voeren, doet het bedrijf een beroep op externe programmeurs. De volgende stap is de uitbesteding van het projekt zelf. En zo gaat dat verder. “

SOCIALE HINDERNISSEN.

Dat men heel de informatica aan een extern bedrijf toevertrouwt, komt minder vaak voor. De verklaring is sociaal van aard. De ervaring van GIB met de uitbesteding van de distributiedepots aan Exel Logistics heeft bewezen dat de sociale gevolgen niet altijd zomaar worden aanvaard. “Toch is er geen probleem, ” verklaart Philippe Hosten (CSC België). “Wanneer wij een informaticadienst overnemen, kunnen wij de zaken zo transparant mogelijk maken. De mensen die overstappen, behouden hun barema’s en voordelen. Zelfs de pensioenfondsen en de groepsverzekering volgen. Dat is allemaal niet eenvoudig voor het beheer van de human resources bij CSC, maar we geraken er wel doorheen. “

Deze in vergelijking met de Angelsaksische gewoonten vrij zachte aanpak is geschikter voor België, maar heeft dan weer het nadeel dat hij financieel minder aantrekkelijk is. Maar ook dan is het personeel van de betrokken informaticadiensten niet erg voor de formule te vinden. Een direkteur van een informatietechnologie-afdeling zal zelden zelf een belangrijke of een totale outsourcing aankaarten. Hij verkiest de situatie desnoods onder kontrole te krijgen door hier en daar taken in onderaanneming te geven. “Wij kunnen nochtans betere loopbaanmogelijkheden aanbieden, ” beklemtoont Philippe Hosten. “Als informaticadirekteur van een bedrijf heeft een kaderlid immers haast geen promotiemogelijkheden meer. “

ROBERT VAN APELDOORN

SERGE WYNEN (XPC) De Belgische ondernemingen volgen de trend, maar langzaam.