Het pijnloze begrotingsbeleid van paars ontaardt op termijn in een belastingnachtmerrie voor de burger.
Een nachtje doorvergaderen, en klaar was Kees. Hoewel de regering op zoek was naar ongeveer 5 miljard euro, wisten Verhofstadt & co. snel-snel een begroting voor 2007 op te maken met een klein overschot. Het klassieke wieden in de verlanglijstjes van de excellenties leverde al 1,2 miljard euro op. En vooral: de regering kon ook deze keer terugvallen op een sterke stijging van de belastinginkomsten, en graaide weer onbekommerd in de ton eenmalige maatregelen. Dat liet toe om, even traditiegetrouw, de overheidsuitgaven buiten schot te houden.
Het is dus eigenlijk niet de regering die tijdens een nachtelijke vergadering de begroting uit de rode cijfers hield. Alle eer komt toe aan u, die elke dag hard werkt en naarstig belastingen betaalt. De fiscus ziet zijn omzet volgend jaar met 4,6 miljard euro stijgen. De fiscale inkomsten (personenbelasting, vennootschapsbelasting en indirecte belastingen zoals btw) dikken dankzij de goede economische conjunctuur met 5,2 % aan en houden net als de voorbije jaren min of meer gelijke tred met de nominale groei van het bruto binnenlands product. Van een dalende fiscale druk is dus geen sprake, ondanks de nu afgeronde hervorming van de personenbelasting.
De regering ontsloeg zichzelf echter van serieus begrotingswerk door opnieuw voor 1,25 miljard euro pensioenfondsen van overheidsbedrijven te kraken, belastingvorderingen te veilen en overheidsgebouwen te verkopen. Begrotingsspecialisten zoals Wim Moesen en Ivan Van de Cloot ramen de som aan eenmalige maatregelen zelfs op 2,2 miljard euro. Voorts doen ook de deelstaten en de lokale overheden hun duit in het zakje. En de strijd tegen de fiscale fraude, een blijkbaar nimmer opdrogende bron van inkomsten, moet weer net zoveel opbrengen tot de rekeningen kloppen.
Dankzij deze pijnstillers kon de burger in deze pre-electorale periode vrij makkelijk ontzien worden, en heeft de regering ook deze keer de overheidsuitgaven niet in het vizier moeten nemen. De federale uitgaven stijgen met 2,2 % in reële termen, wat vooral te wijten is aan de snelle stijging van de uitgaven voor overheidspensioenen. Maar het gros van de overheidsuitgaven zit bij de deelstaten en bij de sociale zekerheid. Aan de eerste post mogen Verhofstadt & co. niet raken, en aan de tweede post wíllen ze niet raken.
Pijnloos wordt pijnlijk
Maar het pijnloze begrotingsbeleid ontaardt op termijn in een pijnlijke belastingnachtmerrie voor de burger. Een recente studie (*) van de Nationale Bank toont aan dat het huidige begrotingsbeleid absoluut niet duurzaam is.
“In alle EU-lidstaten, behalve Oostenrijk, is het budgettaire beleid onhoudbaar. Dat wil zeggen dat er op termijn ofwel belastingverhogingen, ofwel besparingen in de overheidsuitgaven (door bijvoorbeeld de pensioenleeftijd op te trekken) nodig zijn om de factuur van de vergrijzing te betalen,” zegt Geert Langenus van de studiedienst van de Nationale Bank. De dreigende belastingverhoging is niet miniem. Tussen 2010 en 2035 zal de bijdrage aan de schatkist van elke werkende Belg moeten stijgen met 3700 euro om de kosten van de vergrijzing te betalen, wat neerkomt op een stijging van hun belastingfactuur met ruim 20 %, zo rekende Langenus uit, die in het midden laat of de inspanning moet gebeuren via belastingverhogingen of een besparing in de uitgaven.
“Het gaat in elk geval om een gigantische inspanning,” zegt Ivan Van de Cloot, econoom van ING België. “En als de laagste inkomens buiten schot blijven (wat wenselijk is om de werkgelegenheidsgraad niet opnieuw te torpederen) zal de last voor de hogere inkomens nog groter worden. De voorzetting van dit beleid dreigt een clash tussen de generaties uit te lokken.”
Die inspanning kan beter gespreid worden als er nu al geld wordt opzijgezet om de vergrijzingsfactuur te betalen. “Bovendien verhoogt uitstel de fiscale last voor de toekomstige generaties,” zegt Langenus. De voorafbetaling van de vergrijzingskosten houdt in dat de regering snel een begrotingsoverschot van een kleine 4 % moet realiseren. Dat lijkt veel, maar als de regering de voorbije jaren de interestbonus had opzijgezet, had ze dit overschot nu al vrij pijnloos benaderd.
“Voorafbetaling is te verkiezen boven het huidige beleid van après nous le déluge,” zegt Van de Cloot. “Het is eerlijker tussen de generaties, en ook economisch efficiënter. Te bruuske schommelingen in de belastingdruk verstoren de economie te veel. Voor een fair begrotingsbeleid is echter meer nodig dan het kraken van pensioenfondsen of de verkoop van vastgoed die de schatkist op termijn geld kost.”
(*) ‘Fiscal sustainability indicators and policy design in the face of ageing’, Nationale Bank van België, working paper research, nr. 102, oktober 2006
Daan Killemaes
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier