‘Onze bedrijven zien trends niet of te laat’

Waar innovatiegoeroe Peter Hinssen komt, wachten zalen vol nieuwsgierige managers die hun toekomst willen toetsen aan de axioma’s van een visionair. Maar er is werk aan de winkel, stelt hij. “Bij de Big Seven van meest innoverende bedrijven ter wereld, zit niet één Europese speler. Vindt u dat normaal?”

West-Vlaanderen is wel vaker een voorloper als het om ondernemerschap gaat, en dat wil de provincie nu ook weer zijn met de oprichting van een Exponential Academy. Het moet een soort denktank en opleidingsinstituut worden naar het model van de Californische Singularity University, waar Silicon Valley-adepten elkaar geregeld om de oren slaan met theorieën over innovatie en disruptive economy. Want door de zakenwereld loopt tegenwoordig een rode draad en die luidt to innovate or to die. Innovatiegoeroe, serial entrepreneur en fietsadept Peter Hinssen hoef je daar al lang niet meer van te overtuigen. Maar of de gemiddelde Vlaamse ondernemer ook in voldoende mate openstaat voor verandering en de evolutie die in feite revolutie moet heten, betwijfelt hij.

Hoe ingrijpend verandert de technologie het leven van bedrijven? Hebben we al geen zekere limiet bereikt?

PETER HINSSEN. “We hebben nog een hele weg te gaan. We staan bijvoorbeeld nog helemaal aan het begin van wat bijvoorbeeld artificiële intelligentie, virtuele realiteit, het internet der dingen of zelfs 3D-printing te bieden hebben. Wat me eigenlijk vooral interesseert, is hoe technologie ons leven en ons gedrag veranderd heeft en hoe dat een impact heeft op bedrijven: op hun klanten, hun producten, hun diensten en zelfs hoe ze omgaan met werknemers. De limiet is zeker nog niet bereikt. Verre van.”

Welke bedrijven zijn volgens u rolmodellen?

HINSSEN. “Degene met een toekomstvisie, die verandering prediken. We beseffen amper hoe ingrijpend de technologie ons leven van elke dag heeft veranderd. Maar ook de technologie zelf verandert razendsnel. Gisteren was de BlackBerry het hebbeding bij uitstek, nu wil niemand er nog een. De sterkste bedrijven zijn die bedrijven die de nieuwe trends – zoals globaal netwerken, het internet der dingen en andere digitale evoluties – zien aankomen en erop inspelen. Als Facebook 16 miljard dollar overheeft voor WhatsApp, dan heeft dat te maken met zijn toekomstvisie. Want WhatsApp, houdt dat ook niet families en vrienden bijeen? Maar de mogelijkheden zijn nog lang niet uitgeput. De nieuwe wereldspelers heten Google, Apple, Facebook, Amazon en de Chinese e-commercereus Alibaba, mogelijk het indrukwekkendste bedrijf van allemaal. They rule the world.

“Elk van die bedrijven heeft een verbazende strategie. Het meest verontrustende is dat er in de keurgroep van topbedrijven niet één Europees bedrijf thuishoort. Nu niet, maar ook in de toekomst niet. Ze zijn stil blijven staan, ze zien de trends niet of te laat.”

Is Silicon Valley nog wel het grote voorbeeld? In de Amerikaanse media verschijnen verhalen als zou de Valley over haar top heen zijn.

HINSSEN. “Silicon Valley blijft voor mij de technologiehoofdstad van de wereld. Alles is er bespreekbaar, over alles wordt nagedacht. En weet u wat ik zo fantastisch vind? De garage naast het huis. Hoeveel topondernemers zijn niet begonnen in hun eigen garage? Steve Jobs is heus niet de enige succesmanager die dat deed. De CEO’s van Tesla of Uber deden het ook zo. Vandaag kan een 26-jarige jongere uit Palo Alto met één fris idee ‘uit de garage’ de wereld op zijn kop zetten. Businessstrateeg Ann Badillo weet dat meesterlijk te verwoorden: ze vergelijkt de klassieke industrie met een plantage, waar alles mooi op een rijtje staat, overzichtelijk en alles onder controle. Terwijl de wereld van de start-ups haar doet denken aan het regenwoud. Het is er gevaarlijk, maar overal duiken opportuniteiten op.”

Hoe moet de moderne bedrijfsleider vandaag zijn troepen leiden?

HINSSEN. “Vooral niet zoals hij dat nu doet. Veel CEO’s verzetten zich subtiel tegen elke vorm van verandering, want ze voelen dat aan als bedreigend. Onlangs las ik in de Financial Times een sterke quote van de CEO van de groep Peugeot. Hij was zo eerlijk toe te geven dat zijn grootste concurrent niet langer Citroen is, maar Apple en Google, die aan zelfrijdende auto’s werken. Met die bedrijven wil hij ook graag om de tafel zitten, op voorwaarde dat hij de relatie met de klanten voor zichzelf kan houden. Wat een achterlijke visie. Die consumenten zullen zelf wel de weg uitstippelen die ze willen bewandelen. Daar hebben ze geen CEO van eender welk merk voor nodig.”

Met andere woorden, ook bij de bedrijven heeft niemand het eeuwige leven?

HINSSEN. “Absoluut. Heel wat bedrijven en beroepen zijn met uitsterven bedreigd, en sneller dan ze zelf denken. Alleen beseffen ze dat meestal niet. Google heeft een uitermate efficiënt pakjesbedrijf, dat in de Verenigde Staten furore maakt. Voor thuisleveringen heeft het al heel wat marktaandeel ingepalmd, ten koste van het grote UPS met zijn tienduizenden werknemers. Meer en meer en overal ter wereld evolueren we naar een omgeving waarin we alles ter discussie moeten stellen en alles radicaal moeten herdenken. Incrementele innovatie – braaf je aanbod optimaliseren om er nog meer aan te kunnen verdienen – volstaat niet meer in een wereld die zo snel evolueert als nu. Bedrijven moeten het lef hebben zich permanent opnieuw uit te vinden, zelfs als ze zich daarmee kannibaliseren. Ze moeten verder durven te denken dan vandaag en morgen, en zich radicaal proberen voor te stellen hoe hun Day After Tomorrow eruitziet. Zoals Elon Musk van SpaceX, die durft te dromen van het koloniseren van Mars.”

Speelt het onderwijs in onze maatschappij de rol die het moet spelen?

HINSSEN. “Onze kinderen zitten nog altijd op de schoolbanken van de twintigste eeuw. Vlaanderen heeft een enorm probleem met zijn onderwijs. In feite gelden nog de principes die in 1717 ook van kracht waren. Zoals braaf blijven zitten en luisteren, of zaken uit het hoofd leren die gewoon online gevonden kunnen worden. Vandaag gaan we op een totaal andere manier om met informatie. Kennis opslaan in onze hoofden wordt steeds minder relevant en informatie filteren steeds meer. Dat is iets wat weinig onderwijsinstellingen lijken te begrijpen.

“Hetzelfde geldt voor het ‘klaarstomen’ van jongeren voor bepaalde beroepen. Heel veel jobs – zelfs kennisberoepen zoals bepaalde types advocaten, architecten, journalisten en dokters – gaan er de komende jaren aan. En de andere beroepen zullen er over vijf à tien jaar helemaal anders uitzien dan nu. We moeten jongeren dus leren wendbaar te zijn, creatief te denken en problemen op te lossen, zodat ze zich kunnen aanpassen aan hun extreem snel veranderende omgeving. Ik denk dat velen zich nog niet bewust zijn van de ernst van de situatie op het gebied van onderwijs, training en jobzekerheid. Om het met Woody Allen te zeggen: “Confidence is what you have before you understand the problem.”

Karel Cambien

“Heel wat bedrijven en beroepen zijn met uitsterven bedreigd, en sneller dan ze zelf denken”