‘Ondernemen is weer hip in Limburg’

Limburg heeft het Ford-drama langzamerhand verteerd: de werkloosheidscijfers dalen, de export stijgt, het aantal starters zit op recordniveau. Maar er blijven werkpunten, vindt Francis Wanten, de eigenaar van Comfort Energy en de voorzitter van Voka – Kamer van Koophandel Limburg.

Wanten is een snelle spreker, die nagels met koppen slaat. De zaken moeten vooruitgaan. Alleen gaat het lang niet snel genoeg. “Onze mobiliteit is een groot probleem. Deze week was ik twee uur en een kwartier onderweg naar Brussel. Dat treft duizenden mensen, weegt op onze rendabiliteit en onze efficiëntie.”

In de aanloop naar de verkiezingen van 2014 lanceerde de werkgeversorganisatie De Applausmeter, een lijstje met tien actiepunten. De Noord-Zuidverbinding, bedrijventerreinen, onderwijs, lagere loonkosten, armoede, … “Een globaal pakket, dat niet alleen de wensen van ondernemend Limburg dekt, maar ook van de Limburgers. We zijn drie jaar later, en het enige dat is gerealiseerd, is dat Limburg is erkend als ‘ontwrichte zone’. Dat geeft een boost aan de investeringen en de tewerkstelling, en dus aan de welvaart.”

Een op de tien is een magere oogst. Hoe komt dat?

FRANCIS WANTEN. “Neem de mobiliteit. Daarmee zouden beleidsmakers consequenter moeten omgaan. Je moet durven te beslissen. Nu blijven we op onze honger zitten, of het nu gaat over het Spartacus-plan van De Lijn, de verbreding van de E313 en E314 of de N71 rond Lommel. De Noord-Zuidverbinding is een dossier van veertig jaar oud, waarover ik in 1976 op school al een werkstuk schreef dat eindigde met ‘en de boer, hij ploegde voort’. Noord-Limburg is een sterk ontwikkelde, geïndustrialiseerde streek, maar bijna een eiland. Veertig kilometer verderop weet amper iemand wat daar gebeurt.

“Het is niet dat er niets gebeurt. In elk van die dossiers wordt vooruitgang geboekt. Maar een deal is pas rond als er een resultaat is. Wat wil een ondernemer horen? ‘Ja’, op afstand gevolgd door ‘nee’. Wat hij niet wil horen, is ‘misschien’, en dat horen we nu te veel. Ik heb veel respect voor politici, maar populisme is een taal die de ondernemer niet begrijpt. Politici moeten zich gedragen als staatsmannen.

“Al heb ik ook begrip voor hun problemen. Vandaag zit de macht niet bij de ondernemers of de politici, maar bij de media. Elke politieke maatregel wordt uitvergroot, en dan bots je op de macht van de klacht. Hoeveel mensen hebben klacht ingediend tegen de uitbreiding van H.Essers, terwijl ze er geen belang bij hebben? Politici krijgen angst voor het getal.”

Uit de Voka-enquête van december 2016 blijkt dat uw leden het vinden van geschikt personeel als grootste bekommernis aanduiden.

WANTEN. “Dat is een heel belangrijke uitdaging. We hebben een achterstand in hoger opgeleide profielen, omdat er een lagere instroom naar de hogescholen en de universiteiten is. Dat ligt deels aan het feit dat Limburg heel wat allochtone gemeenschappen telt. Tegen 2030 is 30 procent van de jongeren van allochtone afkomst, tegen 2050 zelfs de helft. Als je als kind thuis geen Nederlands hoort, begin je op school met een achterstand. Dat geldt gelukkig niet voor alle allochtonen.

“Daarnaast moeten we het onderwijs dichter bij de ondernemers krijgen. Dat gaat niet over een paar weken stage, maar over jongeren echt in contact brengen met bedrijven, zonder dat ze een jaar langer school moeten gaan. In mijn bedrijf hebben we elk jaar vijf tot tien stagiairs, maar nu hebben we voor de eerste keer een praktijkbachelor, die drie maanden blijft. Je kunt hem iets leren, projecten laten uitwerken. De gemiddelde stagiair is al weg voor hij het DNA van het bedrijf heeft begrepen.

“Daarmee samenhangend moeten we ook strenger naar de werkloosheid kijken. De matras voor niet-werkenden blijft behoorlijk dik. De werkloosheidsbijdragen zouden in tijd en bedrag moeten worden beperkt.”

Limburg heeft een recordaantal starters. Schudt u definitief het imago van economisch zwak broertje af?

WANTEN. “De geschiedenis herhaalt zich. Na de sluiting van de steenkoolmijnen waren er veel starters, die nu onze sterkere kmo’s zijn. Na Ford gebeurde dat opnieuw. Ondernemen is weer hip in Limburg. De Corda-Campus in Hasselt telt meer dan 100 starters, waar 3000 mensen werken, en binnen anderhalf jaar wellicht meer dan 5000.

“Het SALK (Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat), de KlimOp-leningen van de LRM, het statuut van ontwrichte zone en onze ligging zijn daarbij troeven, net als alles wat met de scheepvaart te maken heeft. Rond het Albertkanaal vestigen zich veel jonge bedrijven, die op termijn fungeren als magneten van het kmo-weefsel. Maar in de concurrentieslag met het buitenland hebben we ook nadelen. De loonlasten liggen lager in Nederland en Duitsland en de reglementering is er soepeler. We hebben de e-commerceboot gemist omdat onze wetgeving achterop bleef.”

Zijn we de logistieke trein aan het missen?

WANTEN. “Nee, maar we staan op een belangrijk kruispunt. We hebben alle troeven in handen, maar wereldkampioen word je alleen als je een centimeter hoger springt dan je voorganger. Momenteel springen we een centimeter lager. Dan kom ik terug op de ontsluiting. Het probleem is vooral de onvoorspelbaarheid. Liever een weg waar iedereen elke dag 50 of 60 km per uur rijdt, dan één waar je 120 km per uur mag, maar stilstaat. Daarom ook dat het Albertkanaal en de verschuiving naar het water en het spoor zo belangrijk zijn. Al liggen we voor spoorinvesteringen ook niet in de hoogste schuif bij de NMBS. Terwijl investeringen in infrastructuur de basis zijn voor economische groei. Maar dan bots je op het politieke uitstelgedrag. Niemand wil een snelweg in zijn tuin, maar iedereen wil er wel op rijden. Het grootste zonnepanelenpark van Vlaanderen, in het Kristalpark, wordt bedreigd door een spinnetje. Waar zijn we mee bezig?”

Is er nog te weinig familiaal kapitaal in Limburg?

WANTEN. “Daarin hebben we nog een weg af te leggen. Als Limburgers zijn we heel lang op onszelf gericht geweest. De nieuwe generaties kijken over de landsgrenzen. Daar zitten veel born globals bij, die van aan de start internationaal werken. Daarnaast moeten we nog meer de rolmodellen in beeld brengen, zoals Ronnie Leten van Atlas Copco en Bernard Hallemans, de wereldwijde nummer twee van Aperam.

“Binnen vijftien tot twintig jaar zullen we hier nog veel meer stevige, goed geleide bedrijven hebben, maar die moeten nu worden begeleid. Dat weefsel verstevigen is een van onze speerpunten. Daarom zijn we gefuseerd met C.E.O. Limburg, dat de expertise heeft om ondernemers te helpen.”

Behalve Voka is ook VKW Limburg een belangrijke werkgeversorganisatie. Wordt het ook geen tijd daar efficiëntieverbeteringen te zoeken?

WANTEN. “Als werkgeversorganisatie kankeren we dat de overheid efficiënter moet werken, maar we zijn ook in dat bedje ziek. Ik ben ervan overtuigd dat in beide organisaties complementaire zaken gebeuren, en zaken die dubbel gebeuren. Wij staan open voor alle scenario’s, ook een fusie, mits de Limburgse ondernemers er beter van worden.”

Limburg zet ook sterk in op hernieuwbare energie, terwijl uw bedrijf groot is geworden met de verdeling van brandstoffen.

WANTEN. “We hebben de transformatie al een aantal jaren ingezet: we verdelen nu ook elektriciteit en gas, leveren diensten als klimatisatie, ventilatie en koeling. Dat is booming business. We investeren zwaar in technologie en technologische diensten. Voorts investeert Comfort Energy in logistiek over het water, met een participatie in RCT Stevedoring in Willebroek.

“Maar de energietransitie zal sneller gaan dan iedereen denkt. Al blazen onze beleidsmakers ook daar warm en koud tegelijk: ze willen de CO2-uitstoot omlaag, maar als je vraagt waar de elektriciteit vandaan komt, geven ze niet thuis. Er is echt behoefte aan een goed onderbouwd energiepact.”

Verwacht u veel gevolgen van de brexit?

WANTEN. “Trump, Erdogan en de brexit komen Europa niet ten goede. Ik hoop vooral dat de uitstap vrij snel gebeurt. Want ondanks de stoere praat van Europa, hebben de Britten nog nooit in zo’n comfortabele zetel gezeten: elk Europees land is al apart gaan bespreken hoe het de handelsbetrekkingen zo goed mogelijk kan houden. Nu, ondernemers vinden altijd wel een weg om zaken te doen. Vroeger hadden we ook muntschommelingen, of Rusland-crisissen. Er is altijd een oplossing. In het zakenleven zijn het niet de groten die altijd winnen van de kleintjes. Het zijn degenen die zich het snelst aanpassen, die overleven.”

Luc Huysmans

“Noord-Limburg is bijna een eiland. Veertig kilometer verderop weet amper iemand wat daar gebeurt”

“We moeten het onderwijs dichter bij de ondernemers krijgen”