Ondernemen is speculeren

Ik lees dat wetenschappelijke tijdschriften liever bijdragen publiceren die perspectief bieden, uitwegen aangeven en nieuwe denksporen openen, dan te schrijven over een onderzoek dat allerlei hoop de bodem inslaat. De verleiding is dan groot om de werkelijkheid wat op te rekken, om een uitkomst wat bij te kleuren. Hoewel, helemaal waar is die stelling niet, want als het over de klimaatverandering gaat, kunnen de wetenschappers niet apocalyptisch genoeg zijn.

We bezondigen ons allemaal voortdurend aan ‘optimism bias‘, aan optimistische vooringenomenheid. Zeker met Nieuwjaar. Voorspellingen worden dan wensen, en niemand wenst iemand de verdoemenis. Ik werd in de eindejaarsperiode vier keer gebeld om mijn licht te laten schijnen op het afgelopen beursjaar en vooruit te blikken naar 2014. Ik weet niet wat daarvan in de media is verschenen. Ik vertrouw de journalisten wel. Ook hun lezers en kijkers willen het jaar liever niet uitzichtloos beginnen. Ze zullen in mijn commentaar wellicht eerder de voorzichtigheid hebben geschrapt dan mijn hoopvolle verwachting dat de Bel-20 eind 2014 weer hoger staat.

Geen 17 procent zoals afgelopen jaar, maar waarom geen 5 procent, en inclusief dividenden 7 procent? Het aandeel van Ageas kan hoger. Axel Miller kan bij D’Ieteren de ‘zottigheden’ (dixit Jos Clijsters) doen vergeten die hij bij Dexia heeft begaan. En wat doet de koers van KBC als uit de asset-qualityreview van de ECB blijkt dat het een van de sterkste Europese banken is? Het aandeel van Belgacom kan bij een verkiezingsnederlaag van de PS 10 procent omhooggaan — net als bpost, dat dan meteen Bel-20’er wordt. Bij ThromboGenics is een overnamebod het alternatief voor commercieel succes in de Verenigde Staten. UCB staat er sterk voor en de markt gelooft duidelijk ook in Solvay. Nog eentje: Ackermans & van Haaren. Zit het potentieel van de overname van CFE al helemaal in de koers verrekend? CEO Luc Bertrand glimlacht als een sfinx.

Het stemt me optimistisch dat er naast het amechtige hoofdkwartier dat de overheid is, nog honderden andere hoofdkwartieren zijn waar ambitie leeft en waar ondernemers de ruimte krijgen om, jawel, te speculeren. Media en politici kokhalzen als ze dat woord horen, maar de econoom Ludwig von Mises zei terecht: “The real entrepreneur is a speculator.” De toekomst is onkenbaar en ondernemers moeten voortdurend ‘judgmental decisions under uncertainty‘ nemen. Daarom is speculatie onlosmakelijk verbonden met het ondernemerschap. De reuzensprong van Euronav is voor rasondernemer Marc Saverys en voor zijn beleggers vooral een gok — een berekende gok. Natuurlijk moeten we proberen in alles wat we doen zekerheden, knipperlichten, vangnetten, uitwegen en buffers in te bouwen. We moeten zo veel mogelijk relevant verleden extrapoleren naar de toekomst, maar er is te veel dat we gewoon niet weten, te veel toekomst waarnaar we het raden hebben.

We moeten speculanten weer respecteren. Niet om zottigheden goed te praten, maar om zo veel mogelijk burgers actief te doen deelnemen aan het avontuur van onze welvaart. Met Groei maakt gelukkig schreef Peter De Keyzer daarover een meeslepend boek. Laat 2014 het jaar zijn waarin we afkicken van de illusoire zekerheden waarmee politici het kiesvee verleiden. Er is trouwens geen grotere speculatie dan pensioenen te beloven, zonder daar provisies voor aan te leggen. Voor hun eigen pensioenen leggen de politici wél provisies aan.

Geopolitiek bekeken ben ik niet optimistisch. Vlak bij Europa, aan de overkant van de Middellandse Zee, kolken radeloze volksmassa’s, terwijl in de Chinese Zee oude vetes opflakkeren. Het Westen kampt nog jaren met de niet echt bedwongen systeemcrisis. De Verenigde Staten, Japan en Europa zitten in een beleidsimpasse. Overheden kijken tegen te grote tekorten aan om zich een expansief beleid te kunnen veroorloven.

De centrale banken kunnen hun rente gewoon niet verder verlagen, laat staan nog meer overheidsschulden opkopen. De Amerikaanse beurshausse is voor bijna 100 procent terug te brengen tot geldschepping. Ik heb zelden zo’n sterke grafiek gezien, als die waarop de S&P500-index wordt gecorrigeerd voor de quantitative easing van de Fed. Zonder dat stimuleringsprogramma zou de index sinds 2008 gewoon niet gestegen zijn. En zelden heb ik zo’n sterke correlatie gezien als die tussen de balans van de Fed en de S&P500 sinds begin 2012. Niet de economie bepaalt dus de beurskoersen, maar geldschepping. En waar staat België in al dat geweld? Niets aan de hand, wij staan gewoon voor de moeder aller verkiezingen.

De auteur is publicist en voorzitter van VFB, de Vlaamse Federatie van Beleggers.

PAUL HUYBRECHTS

De toekomst is onkenbaar. Daarom is speculatie onlosmakelijk verbonden met het ondernemerschap.