Onbesuisde rechter ontregelt diamant

De Antwerpse diamantwereld draait hoofdzakelijk op Indiase bedrijven met wereldwijde vertakkingen. Ze willen blijven, maar het vertrouwen is geschokt door politionele acties en nooit geziene ingrepen van een onderzoeksrechter. De malaise zit diep. Weggaan is een optie.

Begin volgende week (15-16/10) heeft in Antwerpen het diamantwereldcongres plaats. De Indiase diamantairs, die 60% van de handel voor hun rekening nemen, zijn gegriefd door wat ze vooroordelen en misvattingen noemen: oosterse praal, oogverblindende glitter, indrukwekkende villa’s, mondaine huwelijken met Bollywoodsterren, arrogantie en hebberigheid, het zich boven de wet wanen en dreigen met opstappen uit Antwerpen. Daartegenover plaatsen ze: hard werken, tolerantie en respect, medeleven met armen, wezen en zieken hier en in India, sociale omgang met werknemers en het streven naar duurzame verankering in de Antwerpse diamantwijk. Het symbool van hun verknochtheid rijst op in Wilrijk waar de 1500 Antwerpse jaïns een tempel bouwen, helemaal gefinancierd uit religieuze giften (zie kader: Jaïnisme en zakendoen).

Steentjes fonkelen, maar het is niet één en al glitter en bombarie. “Hier wordt hard gewerkt,” mompelt Kaushik Mehta, met de ene hand aan de computermuis, het oog strak gericht op het platte scherm. Time is money. Tijdens ons gesprek door blijft hij onderhandelen met een klant, nu eens in Mumbai dan weer in New York. In Hindi, doorspekt met ” no, too expensive” of ” okay, I take it.” “Hoe wil je dat een rechter de waarde van de goederen zou kunnen bepalen? In elke fase van de business doet zich een opportuniteit voor om winst te maken. Er spelen veel factoren. Er is geen vaste marktprijs. Over elke steen wordt onderhandeld. De prijs is afhankelijk van de klant, van de bewerking, van het niveau waarop je de goederen in de markt zet en zo meer.”

Zoals godheid Shiva met haar vele armen, houden Antwerpse hoofdkwartieren ook in Mumbai, Tel-Aviv en New York de vinger aan de pols via een plaatselijke oom, broer, zus, neef, zoon of dochter. Maar deze diamantcentra, noch opkomende rivalen als Dubai, Singapore of Hongkong (waar ze uiteraard ook een kantoor hebben), evenaren de troeven van Antwerpen. It’s home, away from home, vertolkt Mehul Kothari (Sushang Exports en Eurotrends) het gevoel van de meeste van onze gesprekspartners. Nergens is de levenskwaliteit zo goed, nergens gaan de zes of zeven culturen en nationaliteiten die de diamanthandel beheersen zo vlot met elkaar om, ” connecting the goods from all the sources.” 85 % van de wereldhandel in ruwe steentjes en ruim de helft van de handel in geslepen diamant vloeit door de Scheldestad. “Als de andere centra groeien, zal dat alleen het gevolg zijn van een falend beleid in Antwerpen,” zegt Bharat Shah (Diam-pex).

Met 420 firma’s – van wereldspelers met miljoenenomzetten en honderden tot duizenden werknemers wereldwijd (Eurostar Diamond Traders, Rosyblue) tot drie- en vijfmansbedrijfjes – domineren de Indiase diamantairs meer dan 60 % van de 18 miljard euro handel in Antwerpen. Ze zijn goed voor bijna de helft van het duizendtal diamantbedrijven in de metropool. Sinds de omvorming van de vroegere Hoge Raad voor Diamant (HRD) tot Antwerp World Diamond Centre (AWDC), hebben ze nergens zoveel inspraak in beheerscomités en in het reilen en zeilen van de business. Want vijf van de zes handelaars in de raad van bestuur zijn Indiërs, rechtstreeks verkozen en dus gevoelig voor de achterban. En die mort.

“Afgezien van het feit dat er momenteel geen federale regering is om knopen door te hakken, is de motivatie er niet meer,” stelt Amit Bhansali, COO van Rosyblue. “De business is verlamd, heel wat bedrijven hebben hun koffers klaar,” weet Kaushik Mehta, topman van Eurostar Diamond Traders, voorzitter van de Antwerp Indian Association en van de Indo Belgian Diamond Association. Rosyblue en Eurostar zijn de belangrijkste wereldspelers met hoofdkwartier in de Hoveniersstraat.

Minder klanten in Antwerpen

Politionele invallen van begin dit jaar en massale huiszoekingen in de diamantwijk, met de inbeslagname van diamantvoorraden bij een onderzoek naar grootscheepse belastingfraude van het expeditiebedrijf Monstrey-Ferrari, hebben kwaad bloed gezet. Bhansali en Mehta beklemtonen dat het geen kwestie is van dreigen (zie kader: Diamanthandel verlamd, wetswijziging nodig). Ze betreuren dat hun bezorgdheid in de media en door politici lichtzinnig wordt afgedaan als chantage om meer fiscale aardigheidjes en andere voordelen binnen te rijven. Bharat Shah noemt dergelijk negativisme kortzichtig: “Het gaat om alle Antwerpse diamantairs. We zitten in hetzelfde schuitje, Indiërs, Joden, Vlamingen, Libanezen, Armeniërs, noem maar op. We vragen geen voorkeursbehandeling, wel een stabiel vertrouwensklimaat in een business die met de dag competitiever wordt tussen meerdere diamantcentra.”

“De regering-Verhofstadt heeft heel wat positieve maatregelen genomen, maar op het einde van de rit dreigt dit harde werk ondergesneeuwd te worden door de aanhoudende rechtsonzekerheid na al dat politioneel geweld,” betreurt Nilang Mehta (Genesis Diamonds). Mehul Kothari (Sushang Exports en Eurotrends) waarschuwt: ” The market is shifting away from Antwerp.” Niet alleen Indiërs, ook Joden bereiden alternatieven voor in Dubai, Tel Aviv en Mumbai. Amit Bhansali verwacht geen algemene exodus: “Dat niet, maar je ziet de manier van zakendoen veranderen. Klanten worden minder uitgenodigd in Antwerpen en vaker in Mumbai of Dubai. Dat is nieuw.”

Nilang Mehta wijst op dringende maatregelen die nog op tafel liggen, ook bij de ontslagnemende federale regering, om de funderingen van Antwerpen te versterken: “Alle belangrijke diamantcentra hebben tegenwoordig een vrijhandelszone. Die moet er dus komen voor de groothandel in steentjes en voor diamantjuwelen, zowel op de luchthaven van Zaventem als in Antwerpen. Mumbai heeft onlangs invoerheffingen afgeschaft en kan nu volwaardig de competitie aangaan met Antwerpen, Tel Aviv en Dubai.”

Zo te horen is diamant geen cosy business: diamantairs handelen op eigen risico, betalen bij aankoop en verkopen met termijnen van 60 tot 120 dagen, bij slinkende marges (om en bij 2 %). “De rendabiliteit daalt, er zijn te veel spelers in de markt. Ook de lage dollar speelt ons parten, terwijl alle onkosten in dure euro zijn.” Volgens Amit Bhansali kan Antwerpen zich niet veroorloven lichtvaardig om te gaan met een business die 8 % vertegenwoordigt van de Belgische export. “Er is nog heel wat werk aan de winkel, maar eerst moet het vertrouwen terugkomen. Want de fut is eruit.”

trends Opinie

Antwerpse diamant is broos. (blz. 132)www.trends.be

Exodus Antwerpse Diamantairs (2002)

Waarom Indiase diamantairs Kinsbergen huldigen (2005)

Het ultieme reddingsplan voor diamantstad Antwerpen (2005)

Erik Bruyland