OLIE. WIE WIL GEEN NETTE ZEE ?

Volgens het Britse blad The Economist is de tijd definitief voorbij dat men alleen landen en regimes denk aan het apartheidsregime onder politieke of ekonomische druk kon zetten. Ook multinationale bedrijven kunnen nu op de internationale scène het slachtoffer worden van een niet langer te houden publieke pressie.

Shell, bekend en geroemd als een van de best gerunde oliemultinationals ter wereld, was een van de eerste om dat te ondervinden. Het voornemen om het boorplatform Brent Spar een laatste rustplaats te bezorgen op de bodem van de Atlantische Oceaan stuitte op een storm van protest, dat sterk werd gevoed door de uitgekiende kommunikatiestrategie van de milieubeweging Greenpeace.

En stel dat ons eigenste Petrofina in de schoenen van Shell had gestaan ? Hoe had de Belgische oliemultinational het varkentje gewassen ? We vroegen het aan Luc Sterckx, op direktieniveau “Mijnheer Milieu” van Petrofina. Petrofina is mede-eigenaar van negen “boorcomplexen” in de Noordzee, zij het telkens als minderheidsaandeelhouder.

– LUC STERCKX. Ik wil mij niet uitspreken over de kommunikatiepolitiek van Shell, en wat daar al dan niet misliep. Maar ten gronde heeft Shell bij mijn weten deze zaak grondig, kompetent en vanuit alle mogelijke invalshoeken bestudeerd, en dat in nauw overleg met de Britse regering. Dat hoort trouwens zo in een demokratie. Hun slotkonklusie, het dumpen van het boorplatform, zou ik dan ook niet verkeerd willen noemen. Bovendien bevond Shell zich volledig in de wettelijkheid. Bij Petrofina hebben wij intern ook eens de denkoefening gemaakt : wat indien wij betrokken partij waren geweest ? Eerlijk gezegd, wij zijn niet tot een afsluitende konklusie gekomen. Tenzij misschien deze : de voorbereiding van dit dossier hadden we vermoedelijk niet anders aangepakt. Maar let wel : wij zijn nergens operator.

– De internationale oliebusiness krijgt nu vanuit bepaalde hoek het verwijt te horen dat ze van de Noordzee een grote vuilnisbak wil maken. Feit is dat de komende tien jaar zo’n vijftigtal boorplatforms in de Noordzee aan ontmanteling toe zijn. Waar gaat het naartoe ?

– Slogantaal is in ieder geval uit den boze. Je moet een en ander ook in zijn historische kontekst plaatsen. Sinds 1947 werden wereldwijd 8300 off shore platforms in gebruik genomen. Al 1400 van die platforms zijn op een of andere wijze opnieuw buiten gebruik gesteld. Meestal worden ze aan land gesleept, maar er zijn er ook die bleven staan en nu dienen als baken of weerstation. Nog andere platforms werden gekelderd. Het is fout te veralgemenen. Elk platform is anders, heeft zijn eigen kenmerken. En voor elk platform is een bepaalde keuze beter dan een andere. Zo ook voor de Brent Spar. Gezien het vooraf gepresteerde studiewerk, en gezien de sérieux ook van de hele oliesektor, ga ik er logischerwijs vanuit dat de voorgestelde oplossing veruit de beste was. En het is natuurlijk een fabeltje dat de oliemultinationals achteloos zouden omspringen met de Noordzee of met andere zeeën. Onze business heeft zich op het ekologische vlak altijd vrij sterk geprofileerd. Dat weten de “groene jongens” ook wel, alleen zeggen ze het nooit. In de Golf van Mexico worden bepaalde platforms heel bewust tot zinken gebracht, omdat op die manier bijgedragen wordt aan het ekologisch evenwicht van de zeediepten. Vissen zoeken om de een of andere vreemde reden graag bescherming in scheepswrakken of andere schuilbakens. Heeft men daar al eens aan gedacht ?

– Heeft Petrofina, zelfs als minderheidsaandeelhouder, in de loop der jaren provisies aangelegd voor het ontmantelen van boorplatforms ?

– Ja, dat hebben we vanaf de eerste dag bewust gedaan. In ons geval betreft het aandelen in produktieplatforms (de Brent Spar was géén produktiesite maar een opslagplatform, nvdr). Er wordt in ons geval nagenoeg alleen geprovisioneerd voor het ontmantelen aan wal.

– Hoe schat u, als milieuspecialist, de houding van Greenpeace in ? Begrip voor hun starre houding ? Of was het u allemaal te gortig ? De Britse premier Major en zijn Ekonomieminister Heseltine zeiden ontstemd dat Shell nooit had mogen buigen.

– Van Greenpeace heb ik alleen gehoord : Shell mag niet dumpen. Maar er werd geen totale balans gemaakt van de alternatieven, en ook geen evaluatie van de milieukost. Greenpeace leek vooral uit te pakken met slogantaal. Ik heb alle begrip voor een organizatie die bepaalde principes naar voor schuift. Welke burger wil nu geen net milieu of geen propere zee ? Iedereen toch. Maar je moet ook bepaalde konsekwenties in rekening brengen. De financiële kost van een ontmanteling aan wal is viermaal zo groot, en de ekoprijs die “onze aardkost” nu moet betalen, is ook groter dan een schadeloos laten zinken. Nogmaals, principes zijn één zaak, maar je mag er ook niet het slachtoffer van worden. Als je ziet dat Duitse klanten van Shell tijdens hun tankbeurt werden beschoten. Waar blijft dan de hiërarchie van principes ?

– Zijn de bedrijven niet het slachtoffer van een overreglementering op het milieuvlak ? De Amerikaanse rockartiest Bob Dylan schreef het al in de vroege jaren tachtig : I can see the day coming that even your own garden will be against the law….

– Ik geloof voor een groot deel dat onze maatschappijen op het milieuvlak overgereglementeerd zijn. Men zou eens moeten leren om een onderscheid te maken tussen het einddoel en de middelen die daar naartoe leiden. Wat de middelen betreft, denk ik dat de overheid zich veel te veel inlaat met de materie. Alsof de ondernemingen ter zake geen voldoende kompetentie zouden hebben. De bedrijven zouden meer vrijheid moeten krijgen om zelf orde op zaken te stellen, met het einddoel altijd voor ogen.

– Toont de affaire Brent Spar niet op een schrijnende wijze aan hoe mank het kommunikatiebeleid van de bedrijven nog altijd is ? Toen de poppen allang aan het dansen waren, dacht Shell voor het eerst uit te pakken met een kommunikatiestrategie per land.

– (Voorzichtig.) Allicht heeft Shell de impact van de publieke opinie onderschat, ja.

KAREL CAMBIEN

LUC STERCKX (PETROFINA) De milieukompetentie van Shell lijkt voldoende sterk.