Terwijl momenteel vooral koelkasten, wasmachines en andere elektrische apparaten aan Europese regels op het vlak van ecodesign moeten voldoen, zullen binnenkort vrijwel alle producten op de Europese markt meer circulair worden. Ze zullen niet alleen energiezuinig en duurzaam ontworpen moeten worden, maar ook onderhoudsvriendelijker en makkelijker te hergebruiken, herstellen en recycleren. Het Europees Parlement en de EU-lidstaten hebben daarover maandagnacht een akkoord bereikt.
De nieuwe wet over circulair productontwerp is een verordening, die dus rechtstreeks in de hele Unie van toepassing zal zijn en in de plaats komt van de bestaande richtlijn inzake ecodesign. “Met deze wet maken we producten veiliger voor de mensen en beter voor milieu en klimaat”, zegt Sara Matthieu (Groen), die namens de groene fractie bij de onderhandelingen betrokken was. “Het is niet meer dan logisch dat de fabrikant onze producten makkelijk herbruikbaar, herstelbaar of recycleerbaar moet maken.”
Zowat alle producten die op de interne markt worden verkocht, zullen onder het toepassingsgebied van de wet vallen. Enkel voeding, diervoeders, medicijnen en motorvoertuigen vallen buiten de scope, net als goederen die een impact hebben op defensie en nationale veiligheid. De Europese Commissie krijgt de taak toebedeeld om specifieke ecodesignvereisten op te stellen voor concrete productcategorieën. Op vraag van het Parlement zal ze zich prioritair over ijzer, staal, aluminium, textiel, meubels, banden, detergenten, verf, smeeroliën en chemicaliën moeten buigen.
Vernietigde kledij
Met de verordening zal ook een verbod op de vernietiging van kleding en schoenen worden ingevoerd, twee jaar na de inwerkingtreding van de wet. Momenteel worden jaarlijks naar schatting tussen de 11 en de 32 miljoen onverkochte en teruggestuurde T-shirts vernietigd. “Het is onaanvaardbaar dat fabrikanten aan hoog tempo kleren produceren, om ze nadien massaal te dumpen of te verbranden. Daarom hebben we hard onderhandeld om eindelijk paal en perk te stellen aan deze praktijk”, zegt Matthieu.
Sowieso zullen onverkochte goederen die worden vernietigd, moeten worden aangemeld, samen met de reden waarom. De Commissie zal op basis van die informatie extra categorieën kunnen toevoegen aan de producten die niet mogen worden vernietigd.
Om burgers en bedrijven de mogelijkheid te bieden zich te informeren over het circulaire karakter van producten, zullen die met een ‘digitaal productpaspoort’ worden uitgerust. Ook moet dat paspoort de bevoegde autoriteiten in staat stellen betere controles uit te voeren.
‘Fantastisch nieuws’
De Europese consumentenorganisatie BEUC had graag een strenger toezicht op de nieuwe productvereisten gezien, maar reageert toch tevreden. “Deze nieuwe regels maken van producten die langer meegaan en grondstoffenefficiënt zijn eindelijk het nieuwe normaal”, zegt directeur-generaal Monique Goyens. “Dit is fantastisch nieuws, want consumentenorganisaties maken al jaren gewag van eindeloos veel klachten over telefoons, televisieschermen en veel andere producten met een te korte levensduur.”
Volgens Goyens mag er geen tijd worden verloren bij de omschakeling naar een duurzamere levensstijl. Daarom roept ze de Europese Commissie op de nieuwe normen zo snel mogelijk uit te rollen.
Het akkoord zal begin 2024 formeel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en door de Raad (de lidstaten).
