Nieuw: de erfenissprong

Een nieuwe wet maakt de erfenissprong mogelijk. Daardoor kunnen kleinkinderen voortaan rechtstreeks erven van een grootouder als hun ouder de erfenis verwerpt. Die regeling opent nieuwe mogelijkheden om een successie te plannen.

In het Belgisch Staatsblad verschijnt binnenkort een nieuwe wet die het erfrecht gedeeltelijk hervormt. De belangrijkste wijziging is de erfenissprong. Die houdt in dat kleinkinderen voortaan kunnen erven van een grootouder als hun ouder — het kind van die grootouder — de erfenis weigert. Tot op heden kon dat niet: als een grootouder overleed en een van de kinderen de nalatenschap verwierp, viel dat deel van de erfenis automatisch toe aan de andere kinderen — de broers en de zussen van het kind dat de erfenis afwees — en niet aan de kleinkinderen. In een bepaald geval konden kleinkinderen wel erven van een grootouder: als hun ouder voor die grootouder was overleden.

Een voorbeeld: een grootmoeder heeft twee zonen, die ieder twee kinderen hebben. Als de grootmoeder overlijdt, erven haar zonen in principe de helft van de nalatenschap. Overlijdt een van hen voor zijn moeder, dan krijgen zijn kinderen — de kleinkinderen dus — zijn deel van de erfenis. Die regel blijft onder de nieuwe wetgeving behouden. Als een zoon de erfenis weigerde, viel de hele nalatenschap vroeger toe aan de andere zoon. Voortaan erven zijn kinderen wel van hun grootmoeder, samen met hun oom.

Het initiatief voor de erfenissprong moet uitgaan van het kind zelf. De grootouder kan zijn kinderen dus niet buitenspel zetten en zijn hele nalatenschap doen toevallen aan zijn kleinkinderen. Maar in de toekomst zal dat misschien veranderen. Er zijn wetsvoorstellen in de maak die grootouders de mogelijkheid geven hun kinderen binnen bepaalde grenzen te onterven ten voordele van hun kleinkinderen.

Successie plannen

Een erfenissprong heeft het voordeel dat er maar één keer successierechten moeten worden betaald. Vroeger moesten kinderen successierechten betalen op de nalatenschap van hun ouders en droegen ze ook nog eens schenkingsrechten af als ze een deel van die erfenis doorgaven aan hun kinderen. De erfenissprong is dus een interessant middel om een successie te plannen. Dat geldt zeker voor mensen die erven op latere leeftijd — bijvoorbeeld aan het eind van hun beroepsloopbaan — en verkiezen dat hun deel van de erfenis naar hun kinderen gaat, omdat ze voldoende financiële middelen hebben. Volgens de debatten die voorafgingen aan de wetswijziging zou de keuze voor een erfenissprong niet indruisen tegen de strengere antimisbruikbepaling van de fiscus.

Alles of niets

De verwerping moet betrekking hebben op de hele nalatenschap. De nieuwe regels laten niet toe een erfenis deels te verwerpen en de rest door te geven aan de kinderen. Erft een kind bijvoorbeeld 100.000 euro van zijn ouders, dan kan die persoon er niet voor kiezen 50.000 euro daarvan te aanvaarden en 50.000 euro te verwerpen, om dat deel van de erfenis aan zijn kinderen te doen toevallen. Het is alles of niets.

Een nalatenschap verwerpen

Om een nalatenschap te verwerpen, moet u een verklaring afleggen op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg van de rechtsgebied waar de overledene zijn laatste woonplaats had. De verklaring wordt ingeschreven in een register. Ofwel legt u de verklaring persoonlijk af, ofwel geeft u de volmacht aan een ander om dat te doen. Zo’n verwerping kost een kleine 100 euro.

JAN ROODHOOFT