Neemt u het vliegtuig op D-Day ?

Twee jaar geleden was het een curiosum. Nu wordt de Jaar 2000-bug een echt probleem. Enkele voorbeelden in België.

De GIB-groep stuurt al haar leveranciers een vriendelijke brief met de vraag of ze het nodige hebben gedaan om een algemene crash van hun informaticasystemen op 1 januari 2000 te voorkomen. Een kleine vragenlijst is bij het schrijven gevoegd, waarbij de distributiegroep ook haar hulp aanbiedt aan al wie er niet wijs uit geraakt.

Bij Belgacom is het Jaar 2000-dossier absolute topprioriteit. Meer dan anderhalf miljard frank zal eraan worden uitgegeven. Toch heeft de operator zijn grote communicatieklanten, verenigd in Beltug, teleurgesteld. Tijdens een seminarie in juni kon de informatie die Belgacom verstrekte niet geruststellen. “Wij stonden werkelijk versteld. We vonden dat ze tot dan toe niet echt veel vooruitgang hadden geboekt,” vertelde Johan Anthierens, verantwoordelijke telecommunicatie bij de Generale Bank aan het maandblad Data News. Al spaart de operator geen moeite, desalniettemin lijkt het alsof er niet genoeg aan wordt gedaan.

Een dom probleem

Toch gaat het maar om een dom probleem dat nog stamt uit de tijd dat geheugen in een computer duur werd betaald. Om plaats te besparen, werden de jaartallen in twee cijfers vermeld in plaats van vier. Zo werd 1987 gewoon 87. In het jaar 2000 leest het systeem 00, en dus 1900. Vanaf dan weet men niet goed wat er gaat gebeuren. In de algemene regel zal er niets gebeuren, soms zal het systeem vastlopen en soms zullen er rare berekeningen volgen. Bij twijfel moeten alle organisaties met veel geduld hun intelligente systemen inventariseren, hun gevoeligheid ten opzichte van het millenniumprobleem testen, de nodige aanpassingen doorvoeren en desnoods tot vervanging overgaan.

De factuur

is zwaar. Voor België alleen al spreekt de Insea ( Informatic Services Association) – een groepering van dienstverleners – over een investering die schommelt tussen 240 en 400 miljard frank. In de Verenigde Staten organiseert het Congres spreekbeurten rond het onderwerp en publiceert het rapport na rapport. De angst voor het millenniumsyndroom besluipt ons stilaan. De pers publiceert alarmerende artikels over zware elektriciteitspannes en vliegtuigen die volledig verdwaald rondvliegen.

Om de druk van de ketel te houden, zijn de beloftes niet van de lucht. Jane F. Garvey, de baas van de Federal Aviation Administration (FAA), het Amerikaanse bestuur voor de luchtvaart, belooft op nieuwjaar 2000 het vliegtuig te nemen. Daarmee wil ze beklemtonen dat ze absoluut zeker is dat alle maatregelen genomen werden opdat de luchtcontrolesystemen de kaap van het millennium feilloos zullen overbruggen. Op dit ogenblik draaien 106 van de 159 zogenaamd “kritische” systemen met gecorrigeerde software.

Een subtiele mengeling

De angst die ontstaan is, is het gevolg van een subtiele mengeling. Enerzijds zijn er de informaticaconsultants die hierin een interessante markt ontdekten. Zoals vele andere bedrijven in de sector staan ze klaar om personeel uit te zenden voor tijdelijke projecten. Dat verklaart het groot aantal studies dat wordt uitgegeven rond de “bewustwording” van de bedrijven voor het probleem van het jaar 2000. Cap Gemini, één van de groten uit de sector, stelde zelfs een index op, de Millennium Index, om die “awareness” te meten. Daarin leert men dat in België meer dan 50% van het budget van de informaticadiensten gereserveerd wordt voor het oplossen van het probleem en dat 6% van de organisaties niet in staat zal zijn om de nodige aanpassingen door te voeren tegen het jaar 2000. Dat is althans de opinie van de bedrijven die voor deze steekproef ondervraagd werden.

De tweede reden ligt bij de bedrijven zelf. Aangezien ze zeer afhankelijk van elkaar zijn, oefenen ze een grote druk uit op hun leveranciers om te achterhalen hoe de aanpassingen bij hen evolueren. Vandaar de zenuwachtige reacties her en der.

Tenslotte zijn er een aantal “goeroes” die hun steentje bijdragen aan het angstsyndroom. Sommigen onder hen hebben er een voltijdse job aan, schrijven boeken over het probleem en houden tal van uiteenzettingen. Eén van die goeroes die veel van zich laten horen, is Peter de Jager. Zijn Internet-site is indrukwekkend (http://www.year2000.com). Hij speelt een vulgariserende rol, met een duidelijke nadruk op het technische aspect. Maar hij wordt stilaan van zijn troon gestoten door de econoom Ed Yardeni. Deze Chief Economist van de Deutsche Bank in New York voorspelt een daling van de economische groei op het einde van 1999 als gevolg van de investeringen en aanpassingen rond het probleem van het jaar 2000 (www.yardeni.com).

Vergelijkingen met de petroleumcrisis van 1973?

En Yardeni lacht er niet mee. Hij voorspelt een recessie vergelijkbaar met de petroleumcrisis die de westerse wereld in 1973 op haar grondvesten deed schudden. Hij publiceert rapporten en artikels, waarbij hij een summiere analyse geeft van de economische impact op sectoren als energie (petroleum, gas en elektriciteit), telecommunicatie, luchtvaart, financiën of overheid. Hij uitte bijvoorbeeld felle kritiek op de Amerikaanse regering omdat hij vindt dat zij het probleem onderschat. De feiten lijken hem gelijk te geven, aangezien John Koskinen of “Mijnheer jaar 2000” in het Witte Huis toegegeven heeft dat er meer zou moeten geïnvesteerd worden. Hij spreekt over minstens 5,4 miljard dollar (200 miljard frank) of 400 miljoen dollar meer dan voorzien.

Ed Yardeni bekijkt het dossier eigenlijk als een analyse van de effectenwaarde. Hij gaat zover dat hij investeerders afraadt om te veel aandelen in hun portefeuille te houden (maximum 15%) en eerder te kiezen voor liquide middelen en obligaties.

In België is er niet echt een goeroe. De hoofdeconomen van de verschillende banken buigen zich vooral over de financiële markten in het algemeen en over de euro. Sommige beroepsfederaties doen wel inspanningen om de bewustwording te stimuleren. Zo bijvoorbeeld Fabrimetal. Maar de regering zelf heeft er nog niet te veel aan gedaan. Einde 1997 is ze wel van start gegaan met een Forum 2000 dat de federale, de regionale en de communautaire overheden samenbracht met de privé-sector en onder meer een nuttige checklist publiceert (http://y2000.fgov.be/pa/nla-frame.htm). En dan is er nog de ministerraad, die voorstelt om op grote schaal een foldertje te verspreiden…

ROBERT VAN APELDOORN