Neem de bedrijven hun zonlicht niet af

De groene scheuten in de economie houden zich kranig, maar hebben nog altijd kunstmest van de overheid en overvloedig sproeien door de centrale banken nodig.

Er is hoop dat het dak straks van de serre kan, maar toch belooft de oogst de volgende jaren mager te blijven. Er wordt te weinig gezaaid en geplant, te weinig geploegd en geharkt, te weinig bemest en besproeid.

De bedrijfsinvesteringen daalden vorig jaar met een akelige 5 procent en dit jaar gaat er wellicht nog eens een procent af. De investeringen van vandaag zijn de jobs, het inkomen en de welvaart van morgen. De schrik zit er daarom diep in dat het groeiritme van de economie de volgende jaren structureel daalt. Deze economische afkoeling van het Westen komt hoogst ongelegen omdat alleen stijgende oogsten de schulden kunnen aflossen.

Maar de boer, hij ploegde voort. Het is aan de ondernemer en investeerder om het tij te keren en te zaaien voor de toekomst. Bedenk nieuwe technologie, ontgin nieuwe markten, ontwikkel nieuwe producten. Investeer als een gek en werf aan, want alleen stijgende bedrijfsinvesteringen kunnen de economie uit de impasse van een aanhoudende sluimerende recessie slepen. Trek de motor op gang, zoals u dat altijd (uiteindelijk) doet na een (zware) recessie.

Een authentieke Vlaamse boerenvloek is hier op zijn plaats. De terughoudendheid van de bedrijven is begrijpelijk. Op dit moment moet je ofwel heel gedreven ofwel goed gek zijn om je nek uit te steken. Er is nog heel wat overcapaciteit in heel wat sectoren, de concurrentie is soms moordend, de consument wacht af, de overheid broedt op belastingverhogingen.

En toch. Het is een bijzonder hoopgevend signaal dat het aantal startende ondernemers weer in de lift zit. De omvang van het jonge geweld staat nog lang niet op het niveau van voor de crisis, maar het zijn deze sneeuwklokjes die het einde van de winter aankondigen. Koester hen. Een beetje zonlicht, water en warmte kunnen wonderen doen voor hun groei, daarvoor moet je geen grote plantkundige zijn. Maar deze levensnoodzakelijke grondstoffen zijn nog behoorlijk schaars en de overheid dreigt ermee aan de haal te gaan.

Zonlicht. Nieuwe bedrijven moeten de ruimte krijgen om te groeien. De overcapaciteit in onze vervangingseconomie moet eruit. Creatieve destructie kan die klus karen, maar dat proces is pijnlijk en daarom staat de overheid al te vaak op de rem. Het verdedigen van het bestaande kost handenvol belastinggeld, maar levert weinig op en vertraagt het herstel.

De banksector is een mooi voorbeeld. De overheid had geen andere keuze dan de banksector te redden, maar nu moeten de zieke banken eruit of ze moeten gesaneerd worden. Zolang zieke banken het vertrouwen tussen de banken ondermijnen, is een structurele herleving van de kredietverlening aan de economie uitgesloten. Hier hebben we geluk gehad dat de Europese Commissie op basis van de concurrentieregels heel wat zieke banken verplicht heeft tot een pittige gezondheidskuur. Een dikke dankjewel dus voor Europa om het onkruid te wieden, maar ook in andere sectoren moet het dode hout eruit.

Water. Meer ondernemen en meer investeren, dat vraagt meer kapitaal en kredieten. Paul Huybrechts pleit ervoor om de beurs terug te geven aan de bedrijven. Vandaag staat de beurs als bron van kapitaal bijna droog en wordt ze gegijzeld door een manisch-depressieve handel op korte termijn.

Een langdurige economische lente breekt aan als de financiële wereld weer in dienst staat van de echte economie in plaats van omgekeerd. Deze crisis kon voor de kentering gezorgd hebben, maar de jury is er nog niet uit. De financiële waterstroom naar de bedrijven zal bovendien alleen maar krachtig genoeg zijn als de overheid niet alles opslorpt om haar tekorten aan te zuiveren. De overheid zal altijd winnen als er op termijn een gevecht om financiering op lange termijn uitbreekt, want alleen de overheid zal de hogere rentevoeten op een of ander manier kunnen betalen. De jonge groei zou echter meteen kapotvriezen in dit scenario.

En reken er niet op dat de overheid het opgehaalde geld nuttig besteedt. De overheidsinvesteringen zijn al jaren zwak, begeesterende projecten zijn onbestaande en het mag voor de samenleving een iets rendabeler project worden dan de organisatie van een wereldkampioenschap voetbal. De markt is ook veel beter in het uitvissen van de toekomst via trial-and-error. De overheid verzandt te snel in politiek benoemde verliessectoren.
Warmte. Het risico is groot dat een kille wind uit overheidshoek opsteekt en dat de overheid vervalt in een beleid dat weinig vriendelijk is voor ondernemers. Ook zij voelen de belastingbui hangen, terwijl een beetje genegenheid vandaag een absolute must is om de investeringscyclus op gang te trekken. Zelfs de banken hebben nood aan wat beleidswarmte, wat hoe je de zaak ook draait of keert, de bedrijven kunnen niet zonder een gezonde banksector. Doordachte regels: ja, maar pestbelastingen op de financiële sector zijn evenveel pesticiden voor de economie. De ondernemers zullen de wereld redden, als en alleen als ze van de overheid hen hun ding kunnen doen.

Daan Killemaes, chief economist van Trends