Nederlandse verkiezingen: ‘De comeback van Geert Wilders kan de grootste verrassing worden’

Na dertien jaar Mark Rutte krijgt Nederland een nieuwe minister-president. In de aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen worstelt Nederland met grote dossiers, zoals bestaanszekerheid, woningnood, stikstof en een overbelast elektriciteitsnet. Hella Hueck, aankomend hoofredacteur van het opinieweekblad EW, laat haar licht schijnen over de nieuwe politieke uitdagers in Nederland.

De parlementsverkiezingen die woensdag in Nederland plaatsvinden, kunnen het politieke landschap grondig hertekenen. De regeringspartij VVD wordt uitgedaagd door een nieuwe partij – Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt – en door een nieuwe alliantie van groenen en sociaaldemocraten. De inzet: een opvolger vinden voor Mark Rutte (VVD), die na dertien jaar premierschap – een record in Nederland – zijn afscheid van de nationale politiek heeft aangekondigd.

De regering Rutte IV was begin juli ten val gekomen omdat er geen overeenstemming kon worden bereikt over de VVD-eis om het asiel- en migratiebeleid te verstrengen. Nauwelijks enkele dagen later kondigde de 56-jarige Rutte ook aan dat hij de nationale politiek zal verlaten zodra een nieuwe regering is aangetreden.

In weinig tijd is er veel veranderd in de Nederlandse partijpolitiek met de opkomst van nieuwe partijen als de BoerBurgerBeweging (BBB) en Nieuw Sociaal Contract (NSC). Welke rol hebben ze gespeeld in de verkiezingsrace?

HELLA HUECK. “De BBB was dit jaar de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen, maar in deze campagne zijn de woorden van partijvoorzitter Caroline van der Plas veel rustiger en gematigder. In de verkiezingsdebatten viel op dat opnieuw de inhoud primeert. Dat heeft alles te maken met de opkomst van NSC, de partij van Pieter Omtzigt.

“NSC is een afsplitsing van de christendemocratische CDA, die helemaal is weggezakt in de peilingen. Omtzigt was daar als Kamerlid altijd al een figuur met een eigen stem en zijn eigen dossiers. Tijdens de toeslagenaffaire kwam Omtzigt positief onder de aandacht. NSC is sociaal links en zet in op de koopkracht van gezinnen, maar wat migratie betreft, is ze eerder rechts. Omtzigt zet ook erg in op goed bestuur en dat lijkt te werken, want zijn partij is de tweede in de peilingen, na de VVD, en kan de grootste worden.”

Zonder Mark Rutte als kopman houdt de VVD in de peilingen toch goed stand.

HUECK. “Het is echt moeilijk te verklaren. Vooral de figuur van Dilan Yeşilgöz, de nieuwe voorzitter, lijkt aan te spreken. Ze is van Turks-Koerdische origine en een atypische verschijning bij de conservatieve VVD. In debatten is ze heel stevig en duidelijk, een echte hardliner. En als er kritiek komt op haar voorganger, zegt ze eenvoudigweg dat de opmerking irrelevant is en dat alleen de toekomst telt. Maar ik denk dat haar partij, net als ik, verbaasd is dat ze zo goed standhoudt. Alsof de Nederlanders denken: ‘better the devil you know than the devil you don’t’.

‘Welke rol de PVV zal spelen, is misschien wel de grootste vraag van deze verkiezingen, want het bepaalt of Nederland al dan niet een heel rechts bestuur krijgt’

Hella Hueck, aankomend hoofdredacteur EW

“Een voordeel voor de VVD is dat de partij de regering heeft laten vallen over het thema gezinshereniging van asielzoekers. Voor de Nederlandse kiezer is het inperken van immigratie, ook van arbeidsmigratie en internationale studenten, een belangrijk speerpunt. Al die mensen hebben woonruimte nodig en die is beperkt. De woningbouw ligt stil.”

Enkele maanden geleden raakte bekend dat Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) de Europese politiek verlaat om zich op de nationale politiek te richten. Hoe was zijn campagne?

HUECK. “Timmermans wordt verweten dat hij de voeling kwijt is met wat echt leeft bij de Nederlanders. Hij komt uit de Europese politiek, waar heel andere thema’s om aandacht vroegen. Daarnaast maakt Timmermans soms een ietwat arrogante indruk in debatten, en het rommelt ook in GroenLinks-PvdA, de samenwerking tussen twee linkse partijen. Vooral die laatste neemt het voortouw en dat leidt tot spanningen.”

Wat wordt de verrassing van deze verkiezingen?

HUECK. “Misschien wel een comeback van Geert Wilders, die ook ineens een veel gematigdere toon heeft aangenomen. Hij ziet zijn kans om mee te regeren. Wilders is bereid compromissen te maken. Opvallend is ook dat de VVD niet heeft uitgesloten dat de partij met de extreemrechtse PVV zal besturen, ook al zou ze veel kritiek krijgen. Omtzigt houdt de deur voor de PVV dicht, maar hij is wel bereid een minderheidskabinet op te voeren, waar hij dossier per dossier naar aanhang zoekt.

“Welke rol de PVV zal spelen, is misschien wel de grootste vraag van deze verkiezingen, want het bepaalt of Nederland al dan niet een heel rechts bestuur krijgt.”

Lees ook: