De Nationale Bank centraliseert de sortering en behandeling van cash geld in een nieuw cashcenter in Zellik. Met het ultrabeveiligde en geautomatiseerde gebouw gaat een investering van meer dan 100 miljoen euro gepaard.
“Ondanks de digitalisering blijft het gebruik van cash geld een belangrijk gegeven in ons land”, zegt Tim Hermans, directeur van de Nationale Bank. Zo werd 39 procent van de betalingen in een winkel vorig jaar cash afgerekend. Enkel kaartbetalingen zijn populairder. Uit Europees onderzoek blijkt bovendien dat een meerderheid van de Belgen de mogelijkheid om cash te betalen ‘belangrijk’ tot ‘zeer belangrijk’ vindt. (lees verder onder de video)
Het in omloop brengen van voldoende cash geld is een verantwoordelijkheid van de Nationale Bank. Dat houdt ook het controleren van biljetten op beschadiging, bevuiling en vervalsing in. Dat hele proces gebeurt voortaan vanuit een hoogbeveiligd en sterk geautomatiseerd cashcenter in Zellik. Geldkoeriers komen daar het geld afleveren en ophalen, om het te verdelen bij banken of geldautomaten.
Elk biljet moet minstens één keer per jaar door de machines van het cashcenter gaan om de kwaliteit en de echtheid te verifiëren. Op jaarbasis gaat het om 600 miljoen bankbiljetten die in omloop zijn, goed voor een waarde van ongeveer 24 miljard euro. De sorteermachines in het cashcenter van Zellik kunnen dertig biljetten per seconde verwerken.
Ongeveer 11 procent van de jaarlijks gecontroleerde biljetten wordt vernietigd omdat de kwaliteit ervan onvoldoende wordt bevonden. Dat gaat dus om meer dan 60 miljoen biljetten die jaarlijks vervangen worden door nieuwe. Vooral de kleine coupures zijn naar verluidt sneller vuil of ongeschikt, en worden sneller uit omloop genomen.
Valse biljetten zijn uitzonderlijk
Valse biljetten komen veel minder voor. De Nationale Bank haalde vorig jaar 14.000 valse biljetten uit omloop. Daarnaast werden er 50.000 biljetten herkend als vervalsingen voor ze in omloop kwamen (bijvoorbeeld als gevolg van een gerechtelijk onderzoek of een inbeslagname door de politie). “Het aantal valse biljetten blijft laag”, zegt Hermans. “In de hele eurozone wordt geschat dat er amper achttien valse biljetten circuleren tegenover elk miljoen biljetten die in omloop zijn.”
Tot vorig jaar gebeurde dat hele sorteer- en controleproces in de gebouwen van de Nationale Bank in het centrum van Brussel. Maar hun ligging en infrastructuur waren niet meer aangepast aan de moderne logistieke noden. Intussen is al 70 procent van de cashbehandeling verhuisd naar Zellik; de resterende 30 procent volgt de komende maanden.
Met het nieuwe, sterk geautomatiseerde cashcenter in Zellik is een investering van meer dan 100 miljoen euro gemoeid. Aan het gebouw is meer dan drie jaar gewerkt. Er werken tachtig mensen in het center, dat is een derde minder dan voorheen in Brussel, waar de cashverwerking nog zeer arbeidsintensief was.
De blikvanger: een kluisruimte van 27 meter hoog
Het gebouw in Zellik heeft de allure van een zwaar beveiligde gevangenis met een slotgracht en een gigantische kluisruimte van 27 meter hoog. In die kluisruimte, waar mensen geen toegang en robots de leiding hebben, worden de reserves cash geld gestockeerd. Over de waarde kan alleen gespeculeerd worden, maar zeker is dat het over vele miljarden gaat. De Nationale Bank spreekt van ‘astronomische bedragen’.
De investering in het cashcenter maakt deel uit van een groter project dat tevens voorziet in een complete renovatie van het hoofdkantoor van de Nationale Bank in Brussel tegen 2030. Die werken starten volgend jaar en moeten leiden tot lagere vastgoed-, energie- en functioneringskosten.
De eurobiljetten die de Nationale Bank in omloop brengt, worden niet langer in België gedrukt. In 2021 sloot de NBB haar drukkerij. Sindsdien worden de eurobiljetten aangekocht in Portugal en Oostenrijk, bij drukkerijen van de lokale centrale banken.