Monstercontracten in Irak blijven uit

Op 30 juni dragen de Amerikanen de politieke macht over aan een Irakese overgangsregering. Van de vooropgestelde ‘big business’ is bij de heropbouw vooralsnog geen sprake.

De Mechelse transformatorenbouwer Pauwels heeft lopende contracten in Irak. Atlas Copco uit Wilrijk levert generatoren, rechtstreeks aan de op 30 juni plaatsruimende Coalition Provisional Authority ( CPA) in Bagdad. Maar na rondvraag door Trends bij een twintigtal bedrijfleiders die hoopten betrokken te worden bij de heropbouw van Irak, blijken onveiligheid en vooral vragen omtrent betalingen ná het opdoeken van CPA belangrijke obstakels.

“Er heerst anarchie,” zegt André Geysels van De Smet (verwerking van voedings- oliën) vanuit Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten. Zelfs de meeste Amerikaanse firma’s in Bagdad sloten hun kantoren, op het zwaar beschermde Halliburton en Bechtel na. “Het gaat er niet om dat we niet aan de bak zouden komen omdat de Belgische regering de verkeerde kant koos in de oorlog tegen Irak,” zegt Gerrit Schenck van Pauwels Contracting. “We hebben meegedaan aan aanbestedingen, maar grote business is er niet. De elektriciteitsvoorziening ging er de jongste tijd zelfs op achteruit.”

Caroline Soontjens, die in België Wajdi Technical Expert vertegenwoordigt – een groot privé-engineeringbedrijf uit Bagdad – ziet sinds enkele maanden bij WTE nochtans meer bestellingen van Irakese overheidsbedrijven toestromen voor westerse uitrustingsgoederen in elektriciteit en watervoorziening. Projecten onder de 500.000 dollar moeten sinds kort via Irakese bedrijven gaan. “Het gaat hoofdzakelijk om basisbehoeften,” zegt ze. Ook WTE heeft geen antwoord op de vraag wie verantwoordelijk zal zijn voor betalingen na de opschorting van CPA. Evenmin valt te voorspellen welke richting het met Irak na de machtsoverdracht zal uitgaan: beter of slechter?

In de buurlanden van Irak bevestigen gesprekspartners dat er een “levendige grenshandel” bestaat. Sommige van onze bedrijven kloppen daarom aan bij traders uit de Golfstaten die het transportrisico durven te nemen: de transportkosten van Dubai naar Bagdad, bijvoorbeeld, liggen tegenwoordig driemaal hoger dan van Antwerpen naar Dubai. Dergelijke traders zijn vooral geïnteresseerd in voedingsproducten en wisselstukken, en ook in tweedehandsauto’s. De Irakese bouwsector veert op.

Waar zijn de megadeals?

Brady (industriële identificatie) slijt elektrische apparatuur via opkopers uit de Emiraten en Saudi-Arabië. Rectavit (afdichtingsmiddelen) verkoopt vanuit Koeweit, maar “slechts mondjesmaat”. Patrick Hoyez, een Belgische consulent in de Jor- daanse hoofdstad Amman, stuurt kleine waterzuiveringsinstallaties naar Irak, Denys uit Wondelgem idem dito via Kharafi, het meest gediversifieerde conglomeraat in Koeweit. “Kharafi werkt in Irak en biedt ons projecten in onderaanneming aan, maar we kunnen daar wegens de onveiligheid niet op ingaan,” zegt Patrick Rosier van Denys. Bouwgroep Besix ( Orascom) en baggeraar Deme (die even het Amerikaanse Great Lakes meehielp bij rehabilitatie van de haven van Um Kasr) wachten evenzeer op betere tijden.

Het Brusselse logistiek- en transportbedrijf Reibel, dat vaker in conflictzones actief was in opdracht van humanitaire organisaties, sloot in Koeweit contracten met traders om goederen naar Irak te brengen. “Wij vertegenwoordigen Rostvertol, de Russische fabrikant van zware Mi-26-helikopters. Een reeks technische problemen en vergunningen is echter nog niet opgelost,” vertelt Christian Ivens. Hij hoopt dat Reibel over een paar maanden aan de slag kan.

Behalve vragen over veiligheid, groeit het scepticisme over zogenaamde megacontracten die ooit voorgespiegeld werden. Van de door het Amerikaanse congres toegezegde 78 miljard dollar voor de heropbouw van Irak, werd nog geen tiende effectief uitgekeerd. Van de beloofde 100 miljard dollar voor de heropbouw van het kleine Koeweit werd na de Eerste Golfoorlog in 1991 feitelijk ook maar één vierde uitbesteed. De Belgische export naar Irak slonk van 115 miljoen euro in 2002 (onder het Olie voor Voedsel-programma van de Verenigde Naties) tot 49,8 miljoen euro vorig jaar.

Erik Bruyland

Belgische export naar Irak daalde van 115 miljoen euro in 2002 naar 49,8 miljoen in 2003.