Moederschap nekt carrière minder dan gedacht

Veel studies zeggen dat de carrière van vrouwen kan lijden onder het moederschap. Twee nieuwe studies suggereren dat die ‘moederstraf’ op de lange termijn kan verdwijnen of zelfs kan veranderen in een premie. In Scandinavië althans.

De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen die kinderen krijgen, is bekend. In 2019 bracht Henrik Kleven van Princeton University samen met co-auteurs de carrières van Deense ouders in kaart nadat hun eerste kind was geboren. Het loon en het aantal werkuren van moeders kelderden met respectievelijk een derde en een vijfde in het jaar na de bevalling. De carrières van vaders gingen ongeveer op dezelfde voet verder.

De carrières van moeders herstelden niet. Na tien jaar was de klap voor het inkomen van Deense moeders nog altijd 20 procentpunt groter dan die voor vaders, doordat vrouwen met kinderen de arbeidsmarkt verlieten, minder uren werkten of een lager uurloon verdienden.

Moederschap en carrière

Het vergelijken van het loon van moeders met dat van vrouwen die nog niet bevallen zijn, kan evenwel een vertekend beeld geven. Zo toont een recente studie van Simon Bensnes van het Noorse bureau voor de statistiek en co-auteurs, dat vrouwen de neiging hebben te wachten met het krijgen van kinderen totdat hun inkomsten afvlakken. Een deel van de loonkloof die in studies aan het licht komt, kan daar zijn oorsprong hebben.

Dus gooiden andere onderzoekers, onder wie Simon Besnes, het over een andere boeg. Ze keken naar vrouwen die in-vitrofertilisatie (IVF) ondergaan. Daardoor hadden alle potentiële ouders in de steekproef duidelijk een kinderwens. Een Noorse studie volgde vrouwen die een IVF-behandeling ondergingen ongeveer tien jaar, en ontdekte dat het jaarinkomen van degenen die een kind kregen op de korte termijn met gemiddeld 22 procent daalde, vergeleken met degenen die kinderloos bleven. Maar op de lange termijn nam dat verschil af tot 3 procent. Het inkomen van vaders daalde niet, maar steeg op de lange termijn met ongeveer 10 procent.

Een nieuw Deens onderzoek van onder anderen Petter Lundborg van de Universiteit van Lund keek naar 25 jaar gegevens vanaf het moment dat elke vrouw haar eerste IVF-behandeling onderging. Ze vonden een vergelijkbaar patroon. De data laten zelfs een kleine ‘moederschapspremie’ zien na zo’n vijftien jaar, die over een heel leven de aanvankelijke daling meer dan compenseert.

Mentale gezondheid

Er zijn ook nadelen aan de nieuwe werkwijze. Het succes van een IVF-behandeling is misschien niet zo willekeurig als het lijkt. In de Noorse studie bleek dat het opleidingsniveau iets hoger ligt bij succesvol behandelde moeders. Bovendien ontdekten onderzoekers van Stanford University, die werkten met Zweedse gegevens, dat de vrouwen van wie de IVF-behandeling niet slaagde bijna 50 procent meer kans hadden om later medicijnen te nemen voor hun mentale gezondheid en dat de koppels een grotere kans hadden om te scheiden. Zowel premies voor moederschap als voor vaderschap kunnen dus gerelateerd zijn aan het lijden van degenen die kinderloos blijven.

Ouders van buiten Scandinavië kunnen zich ook afvragen of al die resultaten wel voor hen gelden. De inkomens van Deense en Noorse moeders kunnen goed herstellen, omdat ze een betere toegang tot kinderopvang hebben. Scandinavische normen rond gendergelijkheid zouden vaders kunnen aanmoedigen een grotere rol te spelen in de opvoeding, waardoor vrouwen meer ruimte krijgen om hun carrière weer op te starten.

Bekijk ook dit studiogesprek met Steven Vanackere (Hoge Raad voor Werkgelegenheid) over vrouwen en carrière: