‘Misschien heeft België ee n nog grotere crisis nodig’

Peter en Petra Schelstraete zijn als nakomertjes door hun grote broer Frank Schelstraete heropgevoed. Ondertussen delen de marketeer van The Coca-Cola Company in Azië en de kinderarts-onderzoekster hun – professionele – netwerk en hun muziek met hun grote broer, de headhunter. Een gesprek over talent, België en Leonard Cohen.

Hun geboortedorp Nevele delen de Schelstraetes met Cyriel Buysse, Erwin Mortier en de Planckaerts. Als je uit Nevele komt, kun je het ver brengen. Zolang je er maar weggeraakt, zei vader Schelstraete altijd. Dat je ook een diploma moest halen, zodat je later niet hoefde te werken, voegde de landbouwer er steevast aan toe.

Petra, Peter en Frank Schelstraete moeten er luid om lachen in de kantoren van Schelstraete & Desmedt in Gent. Frank Schelstraete richtte het bureau voor executive search mee op in 1990, het jaar dat hun ouders het landbouwbedrijf stopzetten. Nakomertjes Petra en Peter Schelstraete – “de inspiratie was op bij de zesde naam” – poetsten in die tijd nog zijn kantoor om wat centen bij te verdienen. Hun selectieprocedure voor die functie moet ongeveer op hun twaalfde zijn gestart, toen ze tijdens de studies psychologie van hun broer alle mogelijke psychologische tests moesten ondergaan.

“Frank probeerde ons zelfs ooit te hypnotiseren”, vertelt Petra Schelstraete. Of het lukte? “De hypnose duurt nog altijd voort”, repliceert Frank Schelstraete glimlachend. Hij nam zijn jongere broer en zus nog voor hun middelbare studies al mee naar de antirakettenbetoging in Brussel en leerde hun alles over Freud.

Peter Schelstraete was er niet ondersteboven van. Hij dacht erover kunst te studeren. Tot de topman van een plasticbedrijf hem tijdens een spreeksessie op de middelbare school zei dat hij dat in zijn vrije tijd kon doen. Hij studeerde volgens de man beter iets waar hij werk mee zou vinden. “Ondertussen besef ik dat je als Belg met creativiteit net zo goed meerwaarde kunt leveren op internationaal niveau. Het maken van plastic spullen, dat is wel veel goedkoper in Azië.” Schelstraete kan het weten. Sinds hij verantwoordelijk werd voor de marketing van alle merken van The Coca-Cola Company in Zuid-Oost-Azië, woont hij in Bangkok. Voorheen huisde hij in Atlanta, waar hij als global brand director het merk Coca-Cola herlanceerde met de campagne The Coke Side of Life.

Petra Schelstraete zag wel iets in Freud en zijn collega’s, maar koos uiteindelijk voor een opleiding tot kinderarts. In het universitair ziekenhuis van Gent spe-cialiseert zij zich vandaag in onderzoek naar mucoviscidose, long- en infectieziekten bij kinderen. Zo zet Petra Schelstraete een carrière in de geneeskunde toch voort. Iets waar Frank Schelstraete al gauw voor paste.

FRANK SCHELSTRAETE (SCHELSTRAETE & DESMEDT). “Als je voor arts studeert, heb je gemakkelijker toegang tot een leidende functie. Als psycholoog ben je ten aanzien van de artsen vaak tweede viool en dat wilde ik niet. Daarom heb ik Petra de studierichting psychologie afgeraden. Een loopbaan als psycholoog is intellectueel interessant, maar zeer vlak. Terwijl je het in de bedrijfswereld kunt maken zonder beperkt te zijn door diploma’s. Bovendien zijn psychologen weinig erkend. Maatschappelijk en financieel.”

Vindt u geld dan zo belangrijk?

FRANK SCHELSTRAETE. “We zijn opgegroeid in een omgeving waarin het inkomen fluctueerde omdat het zeer afhankelijk was van de grondstoffenprijzen. Een zekere vorm van spaarzaamheid en de houding die leeft bij familiebedrijven vind je dus ook bij ons. Geld is belangrijk, maar het is geen wens uit de kindertijd. En volgens Freud ligt geluk in de vervulling van wensen uit de kindertijd. Al kan geld een drijfveer zijn, het blijft een secundair doel.”

U verstopt zich achter Freud.

FRANK SCHELSTRAETE. ( Knikt kort en glimlacht) “Behalve de aanleg van een grote bibliotheek en het verzamelen van wat hedendaagse kunst heb ik geen extreem dure hobby’s. Ik vind het wel belangrijk om winst te maken. Dat is een van de doelstellingen van ons bedrijf.”

Dat wordt ook voor u moeilijker sinds de start van de crisis, blijkt uit de cijfers.

FRANK SCHELSTRAETE. “Ik zie de economische toestand rooskleurig als de Belgische familiebedrijven blijven internationaliseren. De crisis lijkt in ons land ook uitgediept. Volgend jaar zal de hr-markt opnieuw op peil zijn, zeker voor topfuncties. Het enige blok aan het been is dat westerlingen niet te veel werken en toch altijd de indruk hebben dat ze overwerkt zijn. In landen waar er meer ruimte is om vooruit te gaan, reageren mensen kwieker. Toch hebben West-Europeanen en Amerikanen in internationaal gezelschap nog altijd de arrogantie om te doen alsof ze het mooie weer maken. Terwijl we onze voorsprong verliezen.”

PETER SCHELSTRAETE (THE COCA-COLA COMPANY). “Ik blijf heel optimistisch. Zeker ook voor Europa en de Verenigde Staten. De nieuwe middenklasse komt uit Azië of Latijns-Amerika, maar creëert enorme mogelijkheden voor het Westen. Aangezien informatie de belangrijkste grondstof wordt, hebben Europa en de Verenigde Staten alle kansen om die groeiende markten te betreden. Het is nu het moment, want de Belgische en Europese merken spreken in Azië echt tot de verbeelding. De snelheid waarmee er vandaag in Azië beslissingen worden genomen, is ook duizelingwekkend. Onze grootste concurrenten zijn er niet meer zozeer de internationale firma’s. Het zijn de lokale ondernemingen. Die worden echt gigantisch groot.”

PETRA SCHELSTRAETE (UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS GENT). “In de wetenschap werken wij daarom al lang erg internationaal. We volgen alles wat van kwaliteit is. Niet alleen wat in Europa verschijnt. Ook onze onderzoekslabo’s trekken mensen van overal aan. Wie goed is, komt aan de bak.”

Wie goed is, vlucht ook vaak naar het buitenland, waar meer geld te rapen valt.

PETRA SCHELSTRAETE. “Dat is niet langer zo. Sommige collega’s trekken om financiële redenen naar privéziekenhuizen. Als je zoals ik van onderzoek houdt, doe je dat niet. In de media worden onderzoekers die terugkeren uit de Verenigde Staten nog altijd opgehemeld, maar de Europese wetenschappers zijn bezig met een serieuze inhaalbeweging.”

PETER SCHELSTRAETE. “De export van talent is trouwens geen probleem wanneer er ook voldoende import van talent is. Daarvoor moeten we voorbij navel-staarderij zoals het eventuele lidmaatschap van Turkije geraken. De intelligentsia van India trekt bijvoorbeeld nog altijd naar Amerika om te studeren in plaats van naar Europa. Daar moet aan worden gewerkt. Zelf ben ik nu ook even op lening in het buitenland. We zullen wel zien hoe het voortgaat.”

FRANK SCHELSTRAETE. “Het is al eerder regel dan uitzondering dat er verschillende nationaliteiten op onze shortlist staan, ook voor functies bij Vlaamse familiebedrijven. Er zijn ook nog altijd Belgische expats die willen terugkeren.”

Ook nu de politieke situatie ons land op zijn kop zet?

FRANK SCHELSTRAETE. “We zullen wel uit de BHV-crisis geraken. Nieuwe afspraken over regionalisering komer er ook wel. Mijn grootste zorg is Vlaanderen, dat amper bestuurservaring heeft. Zal een onafhankelijk Vlaanderen het beter doen? Of zal het net meer regels opleggen? Ik heb er niet het grootste vertrouwen in. Als Vlaanderen onafhankelijk wordt, zullen er gewoon andere ruzies komen. Over of Antwerpen dan wel Gent de hoofdstad moet worden. Of West- dan wel Oost-Vlaanderen het beter doet. Elke vorm van regering stuit op wantrouwen. Vandaag de Belgische, morgen de Vlaamse. In een democratie is geen structureel leiderschap meer mogelijk, want geen enkele partij haalt daarvoor nog voldoende stemmen. Dat is niet alleen in België zo, maar ons consensusmodel heeft wel voordelen. Dankzij de overkoepeling door Europa kunnen we het ons ook permitteren om gedeeltelijk in chaos te verkeren. Als grensland tussen de drie grootste economieën van Europa ook.”

U bent Belgicist, hoewel uw vader schepen en provincieraadslid was voor de Volksunie?

FRANK SCHELSTRAETE. “Ik houd van het surrealisme van België. Als Vlaming worden betekent dat we niet langer surrealisten zijn, dan word ik liever geen Vlaming ( grinnikt). Niemand van mijn internationale klanten is er trouwens mee bezig uit welk deel van ons land ik afkomstig ben. Alleen klanten uit Vlaanderen, Wallonië of Brussel hechten daar belang aan. Daarom moeten we als Vlaming toch altijd een beetje Belg blijven, want we mogen geen nationaliteitsgevoelens ontwikkelen.”

PETER SCHELSTRAETE. “We hebben nu geen nationaal ego. We hebben momenteel een schizofreen ego ( lacht). Managers van andere nationaliteiten profileren zich tijdens onderhandelingen vaak als iemand die een groot land vertegenwoordigt. Terwijl Belgen meer oog hebben voor culturele gevoeligheden, wat de onderhandelingen gemakkelijker maakt.

“België heeft volgens mij wel een groter project nodig. Misschien zelfs een grotere crisis, want daar hoort ook altijd een heropleving bij. Zolang dat project niet wordt gevonden, zullen politici en de mensen die voor hen stemmen, blijven zoeken naar negatieve kanten. Neem een voorbeeld aan Costa Rica. Dat wil als eerste land carbon neutral zijn en positioneert zich zo in de wereld. Mede daardoor heerst er nu een positieve sfeer in dat land. Ik ben er zeker van dat een positief Belgisch project ook beter zal zijn dan een eventueel negatief Vlaams project. België was bijvoorbeeld een perfect land voor productonderzoek. Of het dat kan blijven, hangt af van de fiscale regels en van de manier waarop bedrijven worden gestimuleerd om hun kantoren hier te houden.”

FRANK SCHELSTRAETE. “Bijkomende belastingen op salarissen en vennootschappen helpen niet. Je kunt beter doen zoals in de gedragspsychologie: goed gedrag aanmoedigen en slecht gedrag negeren. Je moet dus niet belasten wat je nodig hebt.”

PETRA SCHELSTRAETE. “Je mag ook niet vergeten dat België een goed land is om in te leven. Dat haalt in de medische sector veel mensen over de streep om terug te komen. Zelfs in tijden van crisis krijgen mensen die het minder goed hebben medische zorg. Er moet overal worden bespaard, maar België moet die troef blijven uitspelen.”

Dat komt ook uw sector goed uit.

PETRA SCHELSTRAETE. “De geneeskunde maakte de voorbije veertig jaar een enorme evolutie door. De publieke opinie denkt daardoor vaak dat ondertussen alles mogelijk is. Dat gezondheid een verworven recht is en elke ziekte kan worden genezen. Terwijl de meest ernstige ziektes nog altijd niet te genezen zijn. Mucopatiënten stierven vroeger als baby, tegenwoordig is hun levensverwachting net geen veertig jaar. Toch kunnen zij nog niet definitief worden genezen. Die confrontatie met de eindigheid is vaak hard. Ik ben eigenlijk alle dagen bezig met de essentie van het leven. Hopelijk ontsnap ik daardoor toch aan de midlifevraag of ik wel goed bezig ben.”

PETER SCHELSTRAETE. “Petra’s werk helpt inderdaad om de dingen in perspectief te zien. Als je als kinderarts een fout maakt, is dat een menselijk drama. Als wij een professionele fout maken, is dat eigenlijk zo erg niet. Frank houdt zelfs van professionele fouten. Die doen zijn business draaien.” ( lacht)

FRANK SCHELSTRAETE. “Het doet je ook beseffen dat je aandacht moet hebben voor je gezin. Ik vind dat zo belangrijk. We evolueren naar een maatschappij waar niemand nog tot groepen behoort en zelfs de familie onder druk staat. Ik probeer mijn weekends dus te behouden voor het gezin.”

PETRA SCHELSTRAETE. “Jij bent een beetje de biograaf van de familie. Je bent ook de speecher van de familie en degene die de familiefeesten filmt.”

Wat moeten we ons bij die feesten voorstellen?

FRANK SCHELSTRAETE. “We halen de iPods daar soms boven om muziek uit te wisselen. Onze smaak gaat van Bob Dylan tot Arcade Fire en The National.”

PETRA SCHELSTRAETE. “Zolang het maar zwaar en melancholisch is. En liefst met een glas whisky en een sigaar erbij.”

FRANK SCHELSTRAETE. “Hoe Leonard Cohen er bijvoorbeeld in slaagt om van de expressie van zijn allerinnerlijkste gevoelens iets te maken dat iedereen boeit. Daaraan merk je toch dat kunstenaars van een andere maatschappelijke categorie zijn.”

PETRA SCHELSTRAETE. ( Citeert een liedtekst van Cohen) ” There is a crack in everything… ”

FRANK SCHELSTRAETE. ” That’s where the light gets in. ”

Sjoukje Smedts, Fotografie Pat Verbruggen