Minder is meer

Na jaren van schuldgedreven overconsumptie, zijn we op een pijnlijke weg naar een duurzamere economie. We moeten door een periode van “vermindering” – ook wel deflatie genoemd. Minder verspilling, minder nadruk op het materiële en minder schulden. Maar toch kan het een periode van meer genieten, waarde en evenwicht betekenen.

De geest van de jaren tachtig kan niet beter geïllustreerd worden dan door een quote van een bekende filosofe uit die periode: “We are living in a material world”. In 1985 sprak Madonna deze gevleugelde woorden uit. De decennia van materiële nutsmaximalisatie leidden uiteindelijk tot wonderen van de consumptiemaatschappij, zoals de Hummer, het lowcostvliegen of vrachtwagenraces door de woestijn. De afgelopen dertig jaar werden gekenmerkt door overconsumptie van energie, voeding en schulden.

Dat valt ook mooi af te leiden uit het verband tussen landen met een probleem van hun financieringsbalans en het percentage van de bevolking dat lijdt aan obesitas. Beide fenomen hebben een gemeenschappelijke verklaring: overconsumptie. Het is het overmatige verbruik dat consumenten in de schulden heeft geduwd. De honger naar meer, de ratrace om gelijke tred te houden met de buren, de jaloezie aangewakkerd door de reclame, de illusie van ‘iedereen rijk’ door aandelen en opties.

Deflatie

De westerse wereld staat bol van de schulden, waardoor de economieën op een streng dieet moeten. De verwende consument zal een pijnlijke afslankingskuur moeten doorgaan: afbouw van hypotheekschulden, terugbetaling van reddingsoperaties en overheidsschulden. Dit alles zal leiden tot een periode van deflatie, zelfs als centrale bankiers – die de overconsumptie hebben gevoed met een gratisgeldpolitiek – dit trachten te verbergen onder een laagje monetaire inflatie. Dit laatste is niet zo gemakkelijk, de experts die Japan hebben bijgestaan in zijn deflatieperiode zijn er niet in geslaagd kunstmatige inflatie te verwekken.

Less is more

Maar is deflatie, of een periode van ‘minder’, een ramp waartegen de centrale banken ons moeten beschermen, of niet veeleer een deel van de oplossing? Moeten we niet naar een evenwicht door ons aan te passen, en de excessen af te bouwen?

‘Minder’ hoeft niet gelijk te staan met ‘minder geluk’. Consumenten worden door de reclamemachines aangespoord om te kiezen voor groter, meer en overvloediger. Maar de nieuwe generatie legt andere accenten. Immateriële waarden winnen aan belang: beleving, groepsgevoel en authenticiteit. Kwaliteit wordt verkozen boven kwantiteit. Meer doen met minder. Succesvolle nieuwe businessmodellen groeien uit deze positieve deflatie. Kleine zuinige autootjes in plaats van bubbelcars, Brompton-fietsen in plaats van quads, een lekkere espresso in plaats van een GiantCoke. De economie van meer is niet houdbaar, we hebben de grenzen van de schuldeconomie ver overschreden. Laten we ons niet wijsmaken dat een economie van geleidelijke vermindering van kwantiteit, van rationeel gebruik van grondstoffen en duurzame financiële balansen, betekent dat er minder waarde zal gecreëerd worden.

Minder kwantiteit en meer kwaliteit is geen doemscenario, het is een duurzaam toekomstbeeld.

Geert Noels, chief economist van Econopolis