Minder haar, meer man?

Tal van shampoos, vitaminepreparaten en haarwaters beweren dat ze haaruitval kunnen stoppen. Terecht?

Haren worden geproduceerd uit de huidcellen van zogenaamde haarzakjes, microscopische inkepingen in de huid. Het aantal haarzakjes is erfelijk bepaald: op de schedelhuid bevinden er zich bij benadering 100.000. Blondharigen hebben meer haarzakjes dan bruin- en zwartharigen, die er op hun beurt meer hebben dan roodharigen. Bij het ouder worden verdwijnt een derde van alle haarzakjes.

De haargroei kent een cyclisch verloop met periodes van groei en rust. De groeifase van de schedelharen duurt ongeveer drie jaar. Na die periode stopt de celdeling en wordt het haar steeds dunner: het haar bevindt zich nu in de rustfase. Het uiteinde verdikt knotsvormig en komt los uit het haarzakje. Het haar valt uit. De periode van afbraak en verlies duurt ongeveer drie maanden. Ondertussen wordt op de bodem van het haarzakje een nieuw haar aangelegd.

Bij de mens bevinden zich steeds zo’n 60 tot 90 procent van de haren in de groeifase en 10 tot 30 procent in de rustfase. Het is dan ook normaal dat we voortdurend wat haren verliezen.

De snelheid waarmee haren groeien, varieert van persoon tot persoon. Gemiddeld wordt een haar per dag een halve millimeter langer; bij vrouwen groeit het iets sneller dan bij mannen en de piekleeftijd ligt tussen 50 en 70 jaar.

Een hormonale kwestie

Meer dan de helft van de bevolking wordt op een bepaald moment met haaruitval geconfronteerd. Veruit de meest frequente oorzaak is het haarverlies tengevolge van het mannelijk hormoon testosteron. Dat soort haarverlies komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor, zij het bij vrouwen in veel mildere vorm en minder frequent. Vrouwen produceren dan ook veel kleinere hoeveelheden testosteron.

Onder invloed van testosteron kunnen de haren sneller hun haarcyclus beëindigen, dunner worden, regresseren tot donshaar en zelfs volledig verdwijnen. Het is het typische haarverlies dat vanaf een zekere leeftijd optreedt. Eerst treedt een achteruitgang op van de haargrens ter hoogte van de slapen, later ook ter hoogte van het voorhoofd. Tegelijkertijd kan de kruin kaal worden. Het eindstadium, waarbij slechts een ‘hoefijzervormige’ beharing overblijft, treft 12 tot 15 procent van de mannen.

Deze vorm van haarverlies is erfelijk bepaald. Vermoedelijk bestaat er een genetische aanleg die maakt dat haarwortels bij sommige mensen gevoeliger zijn voor mannelijk hormoon, zelfs wanneer dit in normale concentraties in het lichaam circuleert. Kaalhoofdigheid is dus geen bewijs van hogere testosteronspiegels of meer mannelijkheid.

Remedies

Het klassieke haarverlies onder invloed van mannelijk hormoon kan je niet omkeren. Toch worden er tal van shampoos, vitaminepreparaten en haarwaters aan de man gebracht die de haaruitval zouden stoppen. Ze zijn vaak duur en hun werking is niet bewezen. Het is eveneens een fabeltje dat eiwit- of aminozuurpreparaten de haargroei kunnen bevorderen. Het enige middel waarvan een zekere werking is aangetoond, is minoxidil, een geneesmiddel dat oorspronkelijk bedoeld was tegen hoge bloeddruk en waarbij men toevallig vaststelde dat het de haargroei kan bevorderen. Minoxidil lotion moet echter levenslang gebruikt worden en de langetermijnresultaten zijn ook weer twijfelachtig. Conclusie: er bestaan geen wondermiddelen tegen haaruitval.

Een haartransplantatie, waarbij haren afkomstig van nog behaarde schedelhuid, worden overgeplant naar kale gebieden, is de enige echt effectieve methode.

Bij vrouwen met een ernstige vorm van haaruitval overweegt men soms een hormonale behandeling.

Marleen Finoulst