Mind4Energy ontwikkelt software om zonneparken te beheren

Het elektriciteitsnet moet constant in evenwicht zijn. Hernieuwbare energie kan die balans in de war sturen. Het Gentse Mind4Energy past daar een mouw aan.

Wind- en zonne-energie maken het de beheerders van elektriciteitsnetten niet makkelijk. De Elia’s en Fluvius’en van de wereld moeten het net in evenwicht houden. Meer vraag dan aanbod, of omgekeerd, en er komt een kortsluiting. Wanneer de wind waait of de zon schijnt, moeten ze andere, stuurbare productiecentrales stilleggen of het verbruik aanpassen. Tenzij je wind en zon wél stuurbaar kunt maken.

De Belgische primeur was voor het Kristal Solar Park. Het grootste zonnepark in de Benelux, dat begin juni in Lommel werd geopend, is als eerste uitgerust met de Mint-software van Mind4Energy. De oprichters van het Gentse bedrijf leerden elkaar kennen bij Enfinity. De West-Vlaamse zonneparkenbouwer bestormde vanaf 2005 de internationale markten, maar crashte toen de subsidies werden teruggeschroefd. In 2013 werd het bedrijf voor 1 euro verkocht aan het Amerikaanse SunEdison.

Dirk Eeraerts, Mathieu Vandenbulcke en Eduardo Diaz waren al eerder opgestapt. Samen met Thomas Van Damme begonnen ze in 2011 met Mind4Energy. Het bedrijf focuste bij de start vooral op engineering voor zonneparken. Dirk Eeraerts: “We wisten dat dat niet voor eeuwig was. Je kunt engineering in België en de buurlanden doen, maar ga je verder, dan worden de kosten te hoog in vergelijking met lokale concurrenten.”

Wel merkten ze dat er geen goede manier was om te monitoren of de parken naar behoren presteerden. Dus transformeerden de Gentenaars van een engineering- tot een softwarebedrijf. Met de steun van de Universiteit Gent en het Qbic-fonds van de LRM, die in ruil 17,24 procent van het kapitaal in handen kregen, ontwikkelden ze een monitoringoplossing. Die was nog eenrichtingsverkeer: data van de parken werden naar de cloud gestuurd, waar ze konden worden geconsulteerd voor energiemetingen.

“Er bleken veel concurrenten te zijn met hetzelfde idee. Ons geluk was dat de parken steeds groter werden”, herinnert Eeraerts zich. “In 2011 was een park van 1 megawatt (MW) een groot project. Het Kristal Solar Park is 100 keer groter. Daardoor zijn ontwikkelaars ook bereid meer geld te besteden aan monitoring. Als ze niet weten dat een paneel minder goed werkt, missen ze inkomsten.”

Mind4Energy mocht leveren aan zo’n 300 parken in België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Duitsland, de grootste zonnemarkt in Europa, meden ze. “Daar zaten concurrenten die daar groot waren geworden”, zegt Diaz.

Het bedrijf kreeg de vraag niet alleen data van het park naar de controlekamer te sturen, maar ook omgekeerd. “Zo kun je het evenwicht op het net bewaren door de capaciteit van een park te verminderen”, legt Diaz uit. “Net zoals in een klassieke energiecentrale.”

Noord-Ierland

De zoektocht naar zo’n systeem kwam twee jaar geleden in een stroomversnelling, toen de Gentenaars betrokken raakten bij een zonneproject in Noord-Ierland. Het land is maar beperkt verbonden met het Europese elektriciteitsnet. Bovendien zijn er veel windparken, waardoor de energieproductie volatiel is. “Daarom moet een nieuw project aan heel wat voorwaarden voldoen voor het mag aankoppelen aan het net. Er zijn meer dan honderd testen”, zegt Mathieu Vandenbulcke. “Ons controlemechanisme moest het park in 200 milliseconden doen reageren en in 5 seconden stabiele productie leveren. Het moest ook permanent kunnen berekenen wat de output had kunnen zijn. Want onze klant, de projectbeheerder, wordt gedeeltelijk vergoed voor de productie die hij niet heeft geleverd. Zo gebruiken de Ieren zonneparken om hun elektriciteitsnet te stabiliseren.”

“Noord-Ierland fungeert als een soort labo voor de rest van Europa”, zegt Eeraerts. “Hernieuwbare energie was altijd een rem voor het evenwicht op het stroomnet, nu wordt het een hulp en reageert het sneller dan de klassieke technologie.”

Mint, het softwareprogramma dat op het Kristal Solar Park werd geactiveerd, gaat nog een stap verder, omdat het zonneparken realtime kan beheren. Vandenbulcke: “Nu gebeurt de afrekening op de elektriciteitsmarkten per kwartier. Met Mint kan een beheerder vanuit zijn controlekamer tien of meer parken aansturen. Hij kan ook zijn stroom verkopen op de spotmarkt, want je kunt vrij goed voorspellen hoeveel energie je zult produceren. De volgende stap is dat te koppelen aan batterijsystemen, als die wat goedkoper zijn, en dan kan je nog veel meer zonne-energie op het net brengen.”

Groei

Zonne-energie is een groeimarkt. Volgens het Internationaal Energieagentschap is vorig jaar in de Europese Unie het equivalent van acht kerncentrales extra geïnstalleerd. “Diversificatie naar windenergie is niet echt een optie”, zegt Eeraerts. “Onze kennis gaat over zon.”

De nieuwe toepassingen leiden ook tot veranderingen bij Mind4Energy. Bij het bedrijf werken zeventien mensen, maar dat kan in een jaar of vijf opklimmen tot een honderdtal, schat Eeraerts. “Tot nu toe waren onze klanten beheerders van zonneparken. Nu komen daar ook energiebedrijven bij. Die hebben allemaal zonne-energie in portefeuille, en die sturen ze liever aan.”

Bovendien worden markten waar controlemechanismes worden opgelegd, interessanter. Europa bereidt zo’n regelgeving voor. In België zou die er dit najaar komen. Mind4Energy kijkt ook naar de Indiase markt. India legde in februari nieuwe normen op voor zonne-energiecentrales. “Ook de Verenigde Staten kunnen een interessante markt worden, maar daar gaan we pas naartoe met een partner en na een kapitaalverhoging”, zegt Eeraerts.

“In een markt zonder die reglementering moeten we opboksen tegen pure monitoringsystemen. Daar hebben we dertig concurrenten, voor controle een pak minder en voor realtimecontrole zijn we met drie: wij, het Britse Inaccess en het Duitse Skytron. We willen een van de drie grote spelers blijven en vooroplopen in de ontwikkeling van nieuwe producten.”