MENSENRECHTEN

Gewelddadige militarisering.

Het Israëlische IDI Diamonds mag in Kinshasa oorsprongcertificaten opstellen en alle diamant opkopen aan de Congolese kant van de Cuango-rivier (zie kaart); Lev Leviev doet via Ascorp hetzelfde aan de Angolese kant. Zowel die Angolese als de Congolese diamant gaan voortaan naar Tel Aviv.

De Cuango vormt de grens tussen de twee landen, maar Congolese diamantzoekers delven al jaren aan beide kanten. Israëlische diamantbedrijven opereren echter altijd in tandem met gewapende veiligheidsfirma’s. Deze milities zullen diamantzoekers – elke inboorling met een diamant op zak is in die context een crimineel – elimineren. In Sierra Leone mag Globe Risk Holdings uit Canada hetzelfde doen.

Bloedbaden, waarbij honderden arme stumperds meedogenloos worden neergeknald, zijn voorspelbaar. Zullen mensenrechtenorganisaties dan het hoofd afwenden? De achterliggende trend van het (wellicht goedbedoelde) Fowler-Rapport is duidelijk: de aankoop van diamant gaat exclusief naar een handvol bekende westerse diamantbedrijven, die kapitaalkrachtig zijn en de nodige expertise bezitten. Dat gaat samen met een militarisering van de diamantvelden, terwijl de ‘erkende’ regeringsleiders hun rente mogen opstrijken.

In een land als Congo, waar diamanten (anders dan in Sierra Leone) over duizenden vierkante kilometer verspreid liggen en een lokale, weliswaar informele economie instandhouden, heeft dit rampzalige gevolgen. Het doemscenario voor Afrika van Robert Kaplan in zijn boek Het Anarchistisch Pandemonium komt weer iets dichterbij: zinloos geweld, schaarste aan hulpbronnen, vluchtelingenstromen en aan macht winnende privé-legers, beveiligingsfirma’s en internationale drugskartels. Dat laatste als alternatief voor de aan banden gelegde diamanthandel in een gewurgde volkseconomie.

Conficten zijn de kwaal van Afrika, confictdiamanten slechts een uitvloeisel daarvan. Maar een westerse, radelose diplomatie spitst zich uitsluitend toe op de symptomen van epifenomenen die ze niet begrijpt. Kaplan: “Iemand die is opgegroeid in een voorstedelijk middenklassemilieu, waar rationalisme dat in dienst staat van materiële vooruitgang de boventoon voert, kan zich moeilijk de psychologische toestand voorstellen in een samenleving waarin men geen weet meer heeft van het verdiende loon voor harde arbeid, en waar het leven als bendelid of in een tochtige kazerne al een hele verbetering betekent wat betreft materiële en emotionele zekerheid.”

Erik Bruyland