‘MENSEN MAKEN AUTO’S NIET MOOIER’

Mensen vinden foto’s van zichzelf nooit mooi genoeg, stelde René Staud vast toen hij begon als fotograaf. Hij besloot dan maar auto’s te gaan fotograferen. Zijn beelden voor merken als Mercedes, Porsche, Volkswagen, Rolls-Royce en Ferrari gaan de wereld rond.

Als u door catalogi van de betere automerken bladert, of die wagens in advertenties door een weids landschap ziet zoeven, is de kans groot dat René Staud (64) er voor iets tussen zit. Staud is al jarenlang de meest vermaarde autofotograaf van Europa. Sinds 1973 runt hij een gespecialiseerde fotostudio, die momenteel is gevestigd in Leonberg, vlak bij Stuttgart. Mercedes en Porsche zijn buren, maar ook Volkswagen, Aston Martin, Rolls-Royce, Ferrari en Lamborghini kloppen geregeld bij hem aan.

Staud Studio’s maakt niet alleen high-end autofotografie voor catalogi, kalenders en reclame, maar ook voor spots, onlinekanalen en klantenmagazines. Af en toe kan er een lijvig fotoboek vanaf, zoals zopas The Grand Cabrios & Coupés, over de legendarische topless modellen van Mercedes-Benz. “Die boeken doe ik uit liefde”, zegt Staud. “Als hommage aan wagens die ik mooi vind. Ons courante verdienmodel zit uiteraard anders in elkaar.”

Staud Studio’s zorgt niet alleen voor beeldmateriaal, het doktert ook mee de visuele identiteit van een merk of een model uit. “We buigen ons dan over de vraag hoe de foto’s passen in een ruimere strategie. We hebben hier een afdeling die niets anders doet.”

Wandkast met autocosmetica

Er werkt een vijftigtal mensen voor René Staud. Het hart van het gebouw zijn twee grote studio’s, waar met gemak tientonners en autobussen kunnen worden binnengereden. Aan het plafond hangt een in alle richtingen takelbare MagicFlash, een negen meter lange flitsbak die René Staud heeft ontwikkeld voor autofotografie (hij nam er ook een patent op in 1983). Er is aan alles gedacht: een luik in de bodem laat de fotograaf toe een kikvorsperspectief in te nemen. Medewerker Max: “Af en toe verven we de vloer en de wanden in de tint die past bij de auto die wordt gefotografeerd.” Er is een wandkast met autocosmetica. Max: “Soms komt iemand van de fabriek mee om de wagen op te maken voor de fotoshoot.”

Er lopen veel jonge mensen rond in Staud Studio’s, maar Staud is ook omringd met een handvol oudgedienden. Uwe Kristandt, die vandaag een glimmend zwarte Alfa Romeo voor de lens heeft, werkt er al 25 jaar. Hij heeft heel wat ontwikkelingen zien passeren. Aanvankelijk werden alle foto’s nog consequent in de studio gemaakt, met als enige ingrediënten licht, kleur, schaduw en vorm. Halfweg de jaren negentig trokken de fotografen voor het eerst de buitenlucht in, voor foto’s die meer schwung uitstraalden. De volgende sprong was de digitale fotografie, in 2002. Uwe Kristandt: “In die tijd werden beelden van 22 megapixels mogelijk. Voordien vonden we de resolutie van digitale beelden nog te zwak. We werkten toen met enorme camera’s, die ons dia’s van 8 x 10 inch gaven (ongeveer 20 x 25 cm, nvdr).”

Jurrasic Park

De jongste uitdaging heet CGI, de afkorting van computer generated imagery: beelden die geheel elektronisch zijn opgetrokken. Op basis van een digitale blauwdruk kun je een hele auto optuigen, virtueel belichten, hem naar alle richtingen kantelen en in een landschap plaatsen. “Afgekeken van de cinema”, zegt Uwe Kristandt. “Jurrasic Park, Pixar-animatiefilms, je kent dat… CGI vergt veel rekenpower. René heeft daar zwaar in geïnvesteerd.”

Een auto bestaat uit pakweg vijf componenten: metaal, glas, rubber, plastic en binnenbekleding. Dat maakt het creëren van een CGI-model overzichtelijker dan een dino met huid en haar tot leven brengen. “Het is te vergelijken met het bouwen van Playstation-auto’s”, lacht Kristandt. “Maar dan zorgvuldiger.” Zes werkkrachten zijn fulltime in de weer met CGI. Het realisme is indrukwekkend. Kristandt: “Eerlijk gezegd, ik zie het verschil niet meer.”

Wordt zijn werk als fotograaf dan overbodig? “De uiteindelijke compositie toont de CGI-auto in een reële omgeving. Die scène moet nog wel echt gefotografeerd worden, plus een speciaal 360 gradenbeeld. Het computerprogramma is zo uitgekiend dat alles klopt als de auto erin komt: de schaduwen, het perspectief, tot en met de reflectie van straatlampen of de wegdekstrepen in het koetswerk.” De uitzinnigste decors worden mogelijk: de wagen op een bergplateau of aan de rand van een waterval plaatsen, zonder dat er transport per boot of helikopter aan te pas komt.

CGI vergemakkelijkt ook het fotograferen van geheime auto’s – prototypes die het daglicht niet mogen zien. “Vroeger waren foto’s van geheime auto’s een heel gedoe”, vertelt Kristandt. “Op een geheime locatie werd de auto uit de vrachtwagen gereden, de politie sloot de weg af, het zeil werd eraf gehaald. Ik had tien minuten om de foto’s te maken, terwijl twee man met verrekijkers de omgeving afspeurden naar pottenkijkers.”

Moderne kunst

Toch heeft Staud Studio’s echte fotoshoots niet afgeschreven. Uwe Kris-tandt: “Toevalligheden versterken een foto vaak. Dat kan een kromme boom in een hoek zijn of een plots opdoemende wolk. Zulke niet te voorziene dingen geven een foto een spanning die je zomaar cadeau krijgt.”

En dan te bedenken dat de jonge René Staud in de vroege jaren zeventig begon met pasfoto’s en trouwreportages. Hij was het snel beu. “Mensen vinden foto’s van zichzelf nooit mooi genoeg. Bovendien betalen ze er niet graag voor. Het is een heel ander verhaal als je een stofzuiger fotografeert en merkt dat je zo meer geld binnenkrijgt.” Staud legde zich dus toe op productfotografie – eerst van meubels, daarna schakelde hij over op auto’s. “Maar dat auto’s zo belangrijk zouden worden in de maatschappij, kon ik toen niet vermoeden.”

In die jaren werd van autofotografie verwacht dat elke lijn zichtbaar was, bijna als in een tekening – je kon er de blik van de ingenieur in herkennen. Staud: “Uit de moderne kunst leerde ik dat je door reductie iets heel nieuws kon doen ontstaan. Met schaduw en compositie bijvoorbeeld. In een foto moet elk detail interessant zijn, zoals in de schilderkunst elke penseelstreek een reden heeft. Uit balletopvoeringen en de scenografie van theater stak ik op hoe je met schijnwerpers een dramaturgie kunt creëren.”

Verhalen vertellen

Vandaag draait in de autofotografie alles rond het begrip storytelling. Foto’s moeten je zin geven om er een verhaal in te lezen, of er tekstballonnen bij te bedenken. “Een auto staat op een landweg. Of hij is geparkeerd naast een paard. Via zulke details worden een wereld en een levensstijl opgeroepen. Beelden zijn emotioneler, er wordt ook ruis in toegelaten, zoals een prop papier op de grond, of wat toevallige onscherpte.”

Vindt hij niet dat vandaag wagens almaar meer op elkaar lijken? “Dat is een probleem. Laat de Mercedesster bij een Mercedes GLC of een X5 weg, en het zou om het even welke auto kunnen zijn. Bij Mercedes heb ik het gevoel dat iedereen er zijn zegje heeft, wat uitdraait op een consensusontwerp. Bij Lamborghini heb ik dan weer het idee dat daar ergens één iemand zit, die zegt: en zó zal dit model eruitzien. Punt.”

Made in Germany

Mensen in autofoto’s vindt hij nog altijd een lastige zaak. René Staud: “Er bestaat geen eenheidsmens. Daar moet je rekening mee houden als je foto’s maakt die bestemd zijn voor zowel Europa, Egypte, Rusland als Qatar. Als er al vrouwen in voorkomen, moeten ze voldoende bedekt zijn, om maar iets te zeggen. Bovendien maken mensen auto’s niet mooier.”

Als je internationaal aan de slag bent, krijg je ook te maken met smaakverschillen. “Iets wat in Europa werkt, doet het misschien minder in de Verenigde Staten, en kan zijn doel voorbijschieten in China. De autofotografie in China zit bijvoorbeeld vol bonte, vlammende kleuren en heftige decors. Ik ben er zeker van dat jij 80 procent van wat je daar te zien krijgt, verschrikkelijk zou vinden.” Maar als de smaak er zo heel anders is, waarom wordt Staud dan nog altijd gevraagd? Staud Studio’s heeft zelfs een kantoor in Peking om de bestellingen te bundelen.

“Heel eenvoudig: ze willen een stukje made in Germany. Via onze stijl van fotografie willen ze deelhebben aan de Europese cultuur. Het is zelfs nog specifieker. Een Italiaanse constructeur vroeg mij eens: ‘René, kun je een tikkeltje Porsche- en Mercedessfeer stoppen in onze fotoreeks?’ Want hoe je het ook draait of keert, dat is wat de wereld van ons denkt: als het uit Duitsland komt, zal het wel perfect zijn.”

FILIP HUYSEGEMS

“Dat auto’s zo belangrijk zouden worden in de maatschappij, kon ik niet vermoeden”

“Dat is wat de wereld van ons denkt: als het uit Duitsland komt, zal het wel perfect zijn”