Meer geld voor levende artiesten

De auteursrechtenvereniging Sabam wil centen krijgen van de internetserviceproviders en de Web 2.0-platformen. “Zij verschaffen hun abonnees toegang tot illegale bestanden en boeken hierdoor riante omzetten”, argumenteert Sabam letterlijk.

Omdat de vereniging daar zelf niet in slaagt, moeten de politici de serviceproviders “financieel verantwoordelijk” maken voor hun trafiek en hen verplichten een collectieve licentieovereenkomst te sluiten met de auteursrechtenbeheerders om de volgens Sabam ontdoken rechten te compenseren.

De eisen van Sabam zijn geen peanuts. De ruim 4 miljoen kabelabonnees betalen al 32,52 euro per jaar als auteursrechtenvergoeding, btw inclusief. Nu neemt Sabam een kleine 20 miljoen bijkomende abonnees in het vizier: internet-, Facebook-, Netlog- en gsm-gebruikers. Tegen een identiek tarief loopt de factuur op tot 650 miljoen euro, btw inclusief.
Op het eerste gezicht heeft Sabam een punt. Als de kabeldistributeurs de auteursrechtenorganisaties vergoeden, waarom doen de internetserviceproviders dat dan niet? Meer en meer muziek, films en tv-programma’s worden via het internet geconsumeerd. Internet vervangt kabel-tv. Logisch toch dat de heffing mee verschuift?

Het zwakke punt is dat ook de kabel-tv-heffing hevig wordt betwist. Ze dateert uit de tijd dat het tv-signaal via antennes binnenkwam en de kabel een ‘tweede mededeling aan het publiek’ was. Met de huidige technologie is dat niet vol te houden.

Een tweede probleem is dat het voorstel ingaat tegen de Europese richtlijn over elektronische handel die telecomproviders als een neutraal doorgeefluik beschouwt. Wie daaraan tornt, verplicht de providers de inhoud van boodschappen te controleren om zich tegen claims te beschermen. Big Brother in het kwadraat.

Een derde probleem is dat dit nog maar eens bijkomende heffing is. Er bestaan nog mensen die legale cd’s en dvd’s kopen – ik ken verschillende van hen persoonlijk. Ook klanten van bonafide internetdiensten zoals iTunes betalen uiteraard al voor de rechten. Het zijn dezelfde gebruikers die ook de thuiskopieheffing betalen op hun MP3-spelers. Dergelijke opeenstapeling van heffingen, waarbij Sabam van twee walletjes eet (een individuele inning én een collectieve), ondermijnt de legitimiteit.

Sabam wil eigenlijk dat er een gewaarborgd volume aan inkomsten komt voor de artiesten. Een artiestenbasisloon, kortom, los van het spel van vraag en aanbod. Misschien is het daarom tijd om het auteursrechtenstelsel als geheel ter discussie te stellen. De verlenging in 1993 van het auteursrecht tot zeventig jaar na het overlijden van de artiest, was contraproductief. Geld dat nu gaat naar multinationals die de rechten van overleden artiesten exploiteren, komt niet terecht bij levende artiesten die nieuwe creaties maken. Met een kortere beschermingstermijn zal er meer geïnvesteerd worden in nieuw werk. Als Walt Disney vrij gekopieerd kan worden, verdient niemand nog aan Walt Disney. De investeringen zullen gaan naar nieuwe producten, waarop minder concurrentie is en waarop wél nog winst kan worden gemaakt. Eigenaardig dat we zo’n eenvoudig principe van de vrijemarkteconomie zo gemakkelijk vergeten als het over creativiteit gaat.

Trends-journalist Bruno Leijnse