MEER GELD TEGEN PATENTEN A.U.B.

Vlaams minister van Innovatie Fientje Moerman (VLD) wil meer kmo’s aan octrooien helpen via lagere octrooikosten en een betere begeleiding. De precieze maatregelen en het budget zijn nog in bespreking, maar het Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen (IWT) en een verbeterd systeem van kmo-coaching zullen waarschijnlijk een rol spelen. Het idee is dat in de Vlaamse kmo’s nog een reservoir aan knowhow verborgen ligt, dat via octrooien opgewekt en vermarkt kan worden.

Probleem is dat octrooien tegenwoordig niet alleen een instrument zijn om eigen innovatie te bevorderen, maar ook om andermans innovatie tegen te gaan. Het Italiaanse parlement schafte dit jaar al de heffingen op octrooien af, inclusief de jaarlijkse abonnementskosten. In het Europees Parlement probeert Klaus-Heiner Lehne (EVP) de wederzijdse erkenning van nationale patenten binnen de Europese Unie erdoor te drukken, waardoor de normen worden verlaagd tot die van het minst secure nationale octrooibureau. De race naar de kenniseconomie wordt een race naar ‘octrooiparadijzen’.

Amerika is al zo’n plek, met octrooikosten die ongeveer een derde van de Europese bedragen en een US Patent Office dat in 2000 bijna 90 % van de patentaanvragen goedkeurde. De consequenties zijn vooral ernstig in de ICT-sector, waar patenten elkaar al te vaak overlappen, niet nieuw zijn of gewoon triviaal. Het gevolg is onzekerheid. Onzekerheid is de vijand van elke investering.

“De Amerikaanse octrooiwetten werken nu bijna in achteruit, door onderzoek af te dreigen en innovatie te penaliseren,” commentarieerde The Wall Street Journal onlangs, kort voordat de fabrikant van BlackBerry, Research In Motion, 612,5 miljoen dollar betaalde aan octrooi-exploitant NTP – die nooit een product heeft vermarkt. De advocaten van NTP, wier vergoeding afhing van de uitkomst, staken 200 miljoen dollar op zak.

Gisteren boog het Amerikaanse Hooggerechtshof zich over de vraag of MercExchange van de rechtbank de sluiting van eBay kan eisen, eerder dan een schadevergoeding.

Daarom is het verontrustend te zien dat de Europese Commissie blijft doorduwen om de macht van het Europees Octrooi Bureau (EPO) te versterken en de huidige EPO-praktijk – inclusief het toekennen van patenten op manieren van zakendoen ( business patents) – te regulariseren, zonder tegelijk open te staan voor de fundamentele vraag of het huidige octrooisysteem voldoende de innovatie stimuleert, zoals het bedoeld was. Net zoals hun Amerikaanse collega leven de Europese octrooibureaus van de vergoedingen voor patentaanvragen (een van de redenen waarom de Italianen hun maatregel waarschijnlijk gedeeltelijk gaan herzien). Minder toegekende patenten betekent minder inkomsten uit patentvernieuwing. Het groeiende aantal aanvragen en de navenant groeiende wachtlijsten – de achterstand van het EPO was in 2004 ongeveer 3,5 jaar – zijn een verdere stimulans om snel te werken en het voordeel van de twijfel te laten aan de patentaanvrager. Het EPO heeft in 2004 zijn werkstroom vereenvoudigd. Het is wachten op het jaarverslag 2005 om de effecten te zien.

In afwachting zou het goed zijn om niet alleen geld te voorzien om kmo’s makkelijker aan patenten te helpen, maar ook om hen te helpen zich tegen patenten te verzetten. Het EPO voorziet relatief goedkope oppositiemogelijkheden, die nog te weinig worden gebruikt.

Bruno Leijnse