Mag niet, mag wel

De fiscus heeft de strijd aangebonden met de Belgen die hun successie plannen, zo veel is duidelijk. Gesteund door de nieuwe antimisbruikbepaling probeert de belastingadministratie enkele gangbare planningstechnieken onderuit te halen. Ze kan dat doen als ze bewijst dat er sprake is van “fiscaal misbruik”. Dat is kort samengevat het geval als de belastingplichtige een fiscaal voordeel krijgt dat in strijd is met de “doelstelling van de fiscale wet” en hij niet kan aantonen dat hij met zijn constructie ook andere bedoelingen heeft gehad dan minder belastingen te betalen. Aangezien de antimisbruikbepaling uitblinkt in onduidelijkheid, drongen praktijkmensen sterk aan op een administratieve omzendbrief, waarin de fiscus zijn standpunt over de traditionele planningstechnieken toelichtte. In de eerste omzendbrief van 19 juli 2012 liet de fiscus onder meer weten dat hij moeite had met de zogenoemde gesplitste aankoop.

De gesplitste aankoop is een populaire planningstechniek, waarbij de ouders het vruchtgebruik van bijvoorbeeld een appartement kopen en hun kinderen de blote eigendom. Als de ouders later overlijden, dooft het vruchtgebruik uit en krijgen de kinderen de volle eigendom van het onroerend goed, zonder dat ze successierechten hoeven te betalen. In de omzendbrief van 19 juli 2012 liet de fiscus weten dat hij problemen had met de gesplitste aankoop als de verkrijger van het vruchtgebruik vóór de aankoop een — al of niet geregistreerde — schenking van geld doet aan de verkrijger van de blote eigendom, zodat die zijn aandeel in de transactie kan financieren.

De verbazing was groot, toen de fiscus op 10 april 2013 plots een nieuwe omzendbrief de wereld instuurde ter vervanging van de brief van 19 juli 2012. Daarin verklaart de dienst dat de voorafgaande schenking door de verkrijger van het vruchtgebruik aan de toekomstige verkrijger van de blote eigendom niet meer wordt aanvaard vanaf 1 september 2013. De fiscus gaat ervan uit dat een voorafgaande schenking eigenlijk een bedekte bevoordeling is, die in de successierechten moet worden belast.

Volgens sommige media luidde dat standpunt het einde van de gesplitste aankoop als planningstechniek in. Maar dat is niet correct. De fiscus viseert enkel de gesplitste aankoop waarbij de toekomstige vruchtgebruiker een voorafgaande schenking doet aan de aanstaande blote eigenaar. Dat impliceert dat de gesplitste aankoop in bepaalde gevallen toch nog kan. Zo blijft een gesplitste aankoop zonder voorafgaande schenking, waarbij de kinderen hun eigen middelen gebruiken om de naakte eigendom te kopen, buiten schot. Ook een gesplitste aankoop met een schenking achteraf wordt niet geviseerd. De kinderen kunnen dus bijvoorbeeld wel een overbruggingskrediet aangaan bij de bank, om de aankoop van de naakte eigendom te financieren. Ze hebben dan aangetoond dat ze de naakte eigendom met hun eigen middelen hebben verworven. Daarna kunnen de ouders een schenking doen aan de kinderen, waarmee die hun lening terugbetalen.

Hetzelfde geldt voor de voorafgaande driegeslachtschenking, waarbij een grootvader bijvoorbeeld een schenking doet aan zijn zoon, die de schenking vervolgens doorgeeft aan de kleinzoon. Die zet dan samen met zijn grootvader een gesplitste aankoop op. Ook een voorafgaande schenking door een moeder aan haar kinderen, gevolgd door een aankoop van de blote eigendom door de kinderen en de aankoop van het vruchtgebruik door de vader, stelt volgens de nieuwe omzendbrief geen probleem.

Al die technieken worden niet geviseerd door de adminis-tratieve beslissing van de fiscus, maar of ze ook echt worden aanvaard, is nog maar de vraag. In ieder geval is het duidelijk dat de amateuristische houding van de belastingadministratie meer kwaad dan goed doet.

Michel Maus is advocaat en hoogleraar fiscaal recht.

MICHEL MAUS

De fiscus viseert enkel de gesplitste aankoop waarbij de toekomstige vruchtgebruiker een voorafgaande schenking doet aan de aanstaande blote eigenaar.