MAERSK MC KINNEY MÖLLER

Bescheidenheid, vlijt, zuinigheid en moraal zijn typische karaktertrekken waarmee headhunters de ascetisch levende Maersk McKinney Möller typeren. Met een persoonlijk fortuin van 3,6 miljard dollar (126 miljard frank) staat de 86-jarige levende legende in Denemarken, ook wel bekend als ” MMM“, op de 81ste plaats in de Richest of the Rich-parade van de Wisconsin State Journal ( Forbes Billionaires List situeert hem iets lager, op 137). Voeg aan zijn ouderwetse deugden een fijne neus toe voor wat er op de markt leeft, een patriarchale managementstijl en liefst een zo ruim mogelijke discretie – ook wat betreft de activiteiten van het nog als een familiale aangelegenheid gerunde AP Möller/Maersk-imperium – en het geruisloos overgaan van CMBT ( SCL) – de historische lijndienst vanuit Antwerpen naar Afrika – in de Deense AP Möller Group kon geen verrassing zijn. De grootste lijnvaartmaatschappij ter wereld is het aan zichzelf verplicht marktleider te zijn op alle niveaus, zowel in de grote oostwest- als de noordzuid- en de nichetrafieken, luidt de achterliggende filosofie. Al drukt CEO Jess Söderberg zowel naar binnen als naar buiten toe zijn stempel op AP Möller, toch twijfelt niemand aan de beslissende stem van de patriarch in het beleid van dit wereldconcern met 30.000 werknemers en meer dan 300 vestigingen in tachtig landen (naast lijnvaart ook actief in olie en gas, scheepsbouw, luchtvaart, elektronica en supermarkten).

Feitelijk waren de lijnvaartactiviteiten van Compagnie Maritime Belge al sedert 1996 in vreemde handen – “verankerd in het Vlaams-Zuid-Afrikaanse partnership SCL,” zei Marc Saverys, gedelegeerd bestuurder van CMB-groep, iets minder dan een jaar geleden aan Trends. Terwijl hij toen een verkoop van de lijnvaart nog uitsloot, liet hij zich terloops toch ontvallen: “Grote spelers vrijen ons op.” AP Möller groep uit Kopenhagen telt voor SCL 8,4 miljard frank neer en neemt er zo’n 4 miljard frank schulden bij. De koppeling van de Afrika-expertise van SCL/ Safmarine Container Lines aan de globale reikwijdte van Möller-dochter Maersk Line zou thans borg staan voor de toekomst van SCL in Antwerpen. De zwaar getroffen sector is in de wedren naar globalisering immers onderhevig aan concentratiebewegingen waarin geen plaats is voor middelgrote rederijen. De rederij Safmarine, die sedert september 1998 SCL voor 100% controleerde, werd om dezelfde reden door het Zuid-Afrikaanse Safren in de etalage gezet.

Er zijn raakvlakken tussen de bedrijfsculturen, want in de CMB-groep zijn patriarchaal management en discretie eveneens overblijvende bezinksels (uit de tijd van de Generale Maatschappij), terwijl er tegelijk een nieuwe wind begint te waaien. De Saverysen ijverden na hun overname van CMB voor meer transparantie en MMM’s archaïsche managementstijl ruimt, ondanks zijn nog dagelijkse aanwezigheid op het hoofdkwartier in Kopenhagen, stilaan plaats voor een nieuwe generatie.

Vorig jaar bijvoorbeeld stemde AP Möller Group dan toch in met de publicatie van halfjaarlijkse resultaten – het concern geniet in Denemarken een verregaande voorkeursbehandeling vanwege de beursautoriteiten om financiële gegevens in zeer beperkte mate vrij te geven. Een hoogst uitzonderlijk telefoontje met een APM-topman is het beste wat analisten kunnen hopen om financiële informatie los te peuteren. Maersk McKinney Möllers zienswijze was steeds: zolang de aandeelhouders tevreden zijn, hoeft niemand in de potten te roeren. AP Möller Group wordt volgens een typisch Deense constructie (zoals ook brouwer Carlsberg en farmagroep Novo Nordisk) gecontroleerd door twee familiale stichtingen.

“Ik durf te beweren dat er bij AP Möller-groep altijd een hoogstaande moraal en ethiek geheerst heeft en dat die hier nog altijd heerst. Wij hadden en hebben geen geschreven regels. En we zijn niet van plan die nu te schrijven,” stelt MMM in één van zijn zeldzame interviews – al zal hij niet nalaten zijn stem in het publieke debat te verheffen om één of andere regeringsmaatregel te schofferen.

Als een belangrijke verklaring voor het succes van de groep wordt gewezen naar de continuïteit in het management: alle topmanagers zijn met Maersk McKinney Möller in hun functie gegroeid en er stonden in 93 jaar slechts drie chief executives aan het roer – de twee Möllers en sinds 1993 MMM’s poulain Söderberg (geen van de kinderen heeft de functie willen overnemen). Algemeen wordt erkend dat de eigengereide baas de onderneming – die zijn vader tijdens de Eerste Wereldoorlog oprichtte en waarvan hij in 1965 de dagelijkse leiding verkreeg, formeel tot in 1993 (sindsdien is hij voorzitter) – gekneed heeft tot een efficiënt wereldconcern. De internationale eersterangspositie van AP Möller Group is zijn werk. Wie in 1965, toen hij de effectieve leiding overnam, tegen de toenmalige koers van 13.000 kronen een aandeel kocht van de moedermaatschappij Dampskibsselskabet 1912 krijgt er vandaag vier miljoen kronen per aandeel voor – wat na aftrek van de inflatie een serieuze waardevermeerdering is.

Oluf Jacobsen, directeur van J-B International Executive Search Consultants, omschrijft Maersk McKinney Möller als “de meest begaafde en creatieve ondernemer die Denemarken ooit gekend heeft. Een man die ook in het buitenland ernstig genomen wordt.” De Deen was onder meer bestuurder bij Morgan Guaranty Trust en IBM. De AP Möller-groep staat bekend als een uitstekende leerschool: in zowat alle kaderfuncties van het Deense zakenleven vindt men managers die bij APM zijn opgeleid. “Werknemers krijgen ingepeperd dat ze perfectionisten moeten zijn. In ruil daarvoor genieten ze een grote bewegingsvrijheid, als ze tenminste bekwaam zijn. Maar je moet bij voorkeur met de organisatie opgroeien,” bevestigt Kurt Brusgaard, directeur van het Deense Ray & Berndston. Fouten kunnen slechts één keer door de beugel. Het motto van de rederij verwijst naar zorg en punctualiteit. “MMM zelf kent niet alleen de capaciteit van iedere individuele scheepslijn, maar zelfs van elk schip individueel.”

AP Möller/Maersk zegt de vijftig schepen en 80.000 containers van SCL in zijn netwerk te willen integereren als een zelfstandige entiteit. Met behoud van eigen lijndienstactiviteiten en een eigen marketing voor de verschillende merknamen Safmarine, SCL, CMBT. Niettemin spreekt het voor zich dat rationaliseringen en synergie op de agenda staan.

Met medewerking van Dagbladet Börsen in Kopenhagen.

ERIK BRUYLAND