Elektriciteitsprijzen 12 procent hoger dan in de buurlanden. Zware industrie ‘in overlevingsmodus’

De energieprijzen mogen gedaald zijn, de Belgische industrie kampt nog altijd met een grote energiehandicap, ook ten opzichte van de buurlanden. Investeringen blijven de grote afwezige. “De sluiting van de industrie begint op het ogenblik dat er beslist wordt om niet meer te investeren”, zegt Peter Claes, de directeur van Febeliec.

“Bij al onze investeringsprojecten is de pauzeknop ingeduwd. In deze wereldwijd moeilijke conjunctuur voor de industrie gaat het om overleven en niet om investeren. Als je dan in België ook nog eens geconfronteerd wordt met hogere energiekosten, dan staan onze Belgische vestigingen als investeringsbestemming onderaan in de rangschikking die op het hoofdkwartier van Ineos Group wordt opgemaakt. Geld voor nieuwe investeringen vloeit naar de Verenigde Staten of China. Op een gegeven moment zullen de duurste vestigingen gesloten worden”, zegt Romuald Fix, energiemanager van de Ineos Inovyn-vestiging in België. (lees verder onder de video)

Geen investeringen meer

Tegen de achtergrond van een sombere conjunctuur liet Febeliec, de belangenvereniging van de Belgische industriële energieverbruikers, voor de dertiende keer de Belgische elektriciteitsprijzen vergelijken met de prijzen die de concurrentie in de buurlanden betaalt. “De elektriciteitsprijzen zijn in België in 2025 licht gestegen ten opzichte van vorig jaar, terwijl ze in de buurlanden zijn gedaald. Daardoor zijn de prijzen hier nu 12 procent hoger dan gemiddeld in Nederland, Frankrijk en Duitsland”, zegt Gert Vanhees, die als partner bij de consultant Deloitte de studie maakte.

Die Belgische handicap komt boven op Europese energieprijzen die nog royaal hoger zijn dan in de VS of China. “De aardgas- en  elektriciteitsprijzen mogen in 2023 gedaald zijn, energie is in Europa nog altijd vier tot vijf keer duurder dan in de VS. Dit is een structurele crisis voor de industrie geworden. Investeringen worden uitgesteld of geschrapt. De sluiting van de industrie begint op het ogenblik dat er beslist wordt om niet meer te investeren”, zegt Peter Claes, de algemeen directeur van Febeliec.

Jim Ratcliff, de CEO van Ineos Group, waarschuwde recent nog dat de chemische industrie met uitsterven bedreigd wordt in Europa door relatief hoge energieprijzen en vernietigende koolstofbelastingen. Ratcliff wees erop dat de petrochemische fabriek van Ineos in Keulen, een van beste in Europa, kampt met een energie- en koolstoffactuur die 240 miljoen hoger is dan de factuur die een vergelijkbare vestiging in de VS betaalt. “En onze Belgische vestiging zit in een slechtere positie dan de vestiging in Keulen”, zegt Romuald Fix.

Klimaatneutraliteit wordt uitgestelde missie

De hoge elektriciteitsprijzen ondermijnen niet alleen de concurrentiekracht van de Belgische industrie. Ze bemoeilijken ook de doelstelling om de emissies sterk te verminderen. Om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen is de elektrificatie van de productieprocessen een must. “Onze productie koolstofarm maken is van existentieel belang”, zegt Juan Murillo, de managing director van de kalkproducent Carmeuse België.

De producent van kalkproducten gaat gepaard met heel wat “fatale emissies”. Jean Murillo: “Dat zijn koolstofemissies die je enkel kunt neutraliseren door ze op te vangen. De afvang en opslag van koolstof vraagt echter zes keer meer elektriciteit dan het klassieke productieproces. De technologie staat op punt, maar zonder voldoende betaalbare koolstofarme elektriciteit zullen we niet competitief zijn. Klimaatneutraal worden is voor ons geen onmogelijke missie, maar wel een uitgestelde missie. De onzekerheden zijn vandaag te groot om zware investeringen te doen.”

Ook op de Belgische productievestiging van Knauf Insulation breken ze zich het hoofd over een competitieve en koolstofarme energiebevoorrading. De glasovens draaien voor tien jaar onafgebroken, verbruiken veel energie en stoten een pak CO2 uit. “Via elektrificatie kunnen we de productie van isolatiematerialen koolstofarm maken”, zegt Olivier Douxchamps, Visé-plantmanager van Knauf Insulation. “Maar dan hebben we twee tot drie keer zoveel koolstofarme elektriciteit nodig. We bosten op drie specifiek Belgische uitdagingen. Ten eerste is de elektriciteitsprijs niet competitief. In België betalen we 125 euro per megawattuur, in Frankrijk 75 euro per megawattuur.  Ten tweede moeten we relatief veel investeren in een connectie met het hoogspanningsnet van Elia. En ten derde moeten we het fiat krijgen van onze aandeelhouders, die onze plannen afwegen tegenover de investeringsmogelijkheden van andere vestigingen. Dat is niet vanzelfsprekend, zeker als de conjunctuur tegenzit. Nu worden de beslissingen genomen die de toekomst van de vestiging voor de volgende vijf tot tien jaar bepalen.”

Hoge transmissietarieven

Om de concurrentiekracht te bewaken vraagt Febeliec de toepassing van de energienorm. “Al goedgekeurd door de vorige regering en ook opgenomen in het nieuwe federale regeerakkoord, maar de norm wordt nog altijd niet toegepast. Maak prioritair werk van lagere transmissietarieven voor de industrie. De elektriciteitsprijzen stijgen dit jaar wel in België en niet in de buurlanden omdat de transmissietarieven hier met 80 procent verhoogd werden op 1 januari. Ook de volgende jaren zullen die tarieven verder stijgen”, zegt Peter Claes. “En zorg voor een stabiel en coherent investeringskader, dat geen technologie zoals kernenergie uitsluit. Het afschaffen van de wet op de kernuitstap is even hoopgevend als teleurstellend. Kernenergie is een no-brainer als bron van koolstofarme elektriciteit. De uitstap heeft ons al vele miljarden euro’s gekost”, zegt Luc Sterckx, de voorzitter van Febeliec.