Het Amerikaanse isolationisme helpt China zijn invloed te vergroten.
Laat de mooie woorden over vrede en solidariteit maar achterwege, want het belangrijkste aanbod van China in 2026 aan de landen die door president Donald Trump worden geïntimideerd, is: jullie weten waar jullie met ons aan toe zijn. Maar die belofte van voorspelbaarheid werkt dubbel.
Landen die China het best kennen – zijn buurlanden en landen die afhankelijk zijn van de handel met China – zien het als een emotieloze reus, vastbesloten terug te keren naar de top van de wereldmacht en steeds meer bereid zijn dominantie in sectoren als de productie van zeldzame aardmetalen te gebruiken om buitenlandse rivalen te dwingen en hen te intimideren. Chinese functionarissen en door de staat gesteunde wetenschappers spreken in het openbaar over de noodzaak om de komende decennia de wereldwijde industriële productie te domineren. Ze pleiten voor een “realistische” internationale orde, die “universele veiligheid” biedt in plaats van universele waarden.
China ontkent niet dat het zich laat leiden door eigenbelang en dat het bereid is zijn kracht te tonen. Toch stelt het dat zijn vastberaden focus op economische ontwikkeling het land tot een betrouwbare partner maakt in deze turbulente tijden, in tegenstelling tot de grillige, chaotische Donald Trump. Dat betekent niet dat China van plan is elk machtsvacuüm op te vullen, of de Verenigde Staten te vervangen als politieagent van de wereld. Integendeel, zijn diplomaten betreuren dat westerse regeringen sancties, militaire interventies en defensieve allianties gebruiken om een op internationale regels gebaseerde orde te handhaven, die China een dekmantel voor westerse liberale waarden noemt. Wat China de ontwikkelingslanden biedt, is zijn vertrouwde mix van economische investeringen, leningen, handel, infrastructuurontwikkeling en beroepsopleidingen, allemaal op Chinese voorwaarden.
Invloed vergroten
Voor vooraanstaande Chinese wetenschappers in het domein van internationale betrekkingen is het tweede presidentschap van Trump een kans om overwinningen te behalen in een mondiale “narratieve oorlog”. De koerswijziging van de VS heeft China tal van mogelijkheden geboden om zijn invloed te vergroten. Drie daarvan springen eruit.
Het tweede presidentschap van Trump is voor China een kans om overwinningen te behalen in een mondiale narratieve oorlog.
De eerste is schone technologie. Tijdens zijn eerste ambtstermijn stond Trump sceptisch tegenover de klimaatverandering en hernieuwbare energie. Sinds zijn herverkiezing heeft hij de subsidies voor groene technologie geschrapt en buitenlandse regeringen berispt omdat ze fossiele brandstoffen mijden. Daar komt China om de hoek kijken, dat een dominante leverancier is van zonnepanelen, windturbines en geavanceerde batterijen, en een expert in het bouwen van de slimme elektriciteitsnetten die nodig zijn om groene technologieën met elkaar te verbinden.
Ten tweede is er Afrika. In 2025 legde Trump Zuid-Afrika een invoerheffing van 30 procent op, terwijl de Republikeinen in het Congres de tariefvrije import voor de armste Afrikaanse landen dreigden te beperken. Precies op dat moment breidde China de tariefvrije invoer uit 53 Afrikaanse landen uit, hoewel veel Afrikaanse regeringen mopperen over de onevenwichtige handelsrelaties, die zijn gebaseerd op de verkoop van grondstoffen aan China in ruil voor eindproducten.
Ten derde is er India. Tijdens de eerste ambtstermijn van Trump en tijdens de ambtstermijn van Joe Biden kwam India dichter bij de VS te staan, aangespoord door een gedeeld wantrouwen tegen China. Dat wantrouwen werd versterkt door grensconflicten tussen Indiase en Chinese troepen. Toch heeft Trump de Indiase premier, Narendra Modi, in zijn tweede ambtstermijn gekleineerd en zijn land strafheffingen opgelegd voor de aankoop van Russische olie. In september ging Modi naar China, om samen met de Russische president Vladimir Poetin deel te nemen aan een bijeenkomst van de Shanghai Cooperation Organisation. Maar Chinese waarnemers merkten op dat Modi’s omarming van hun land grenzen had. Modi weigerde niet alleen samen met andere buitenlandse leiders in Peking een militaire parade bij te wonen ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van de overwinning op Japan, hij bracht ook opzettelijk een bezoek aan Japan op weg naar China.
Wereldwijde invloed
De onvoorspelbaarheid van Trump helpt China dus in zijn strijd met de VS om wereldwijde invloed. De risicomijdende diplomaten van China kunnen moeite hebben met het vrijgevochten staatsmanschap van Trump. Xi neemt geen beslissingen in het heetst van de strijd. Maar kracht is belangrijker. Tijdens een topontmoeting tussen Trump en Xi in Zuid-Korea in oktober verlaagde Trump de Amerikaanse invoerheffingen in ruil voor de toezegging van China om sojabonen en geavanceerde chips uit Amerika te kopen en zeldzame aardmetalen te verkopen: allemaal transacties die China goed uitkomen.
Xi heeft geleerd hoe hij Trump moet bespelen, maar zijn ideale uitkomst zou zijn hem minder nodig te hebben. China ziet Trump als een teken van de Amerikaanse neergang. Het wil niet door hem mee de dieperik in worden gesleurd.
